Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Biblia

Języki Biblii i przekłady

Autor: Jakub Rudnicki

Poszczególne księgi, zanim zostały spisane, funkcjonowały w tradycji ustnej i były przekazywane z pokolenia na pokolenie. O literaturze biblijnej możemy mówić pod koniec X w. p.n.e. Poszczególne księgi kształtowały się przez wieki i posiadały wielu autorów oraz redaktorów, dlatego tytuł księgi nie oznacza autorstwa wymienionego pisarza. Żadna z biblijnych ksiąg nie zachowała się również w oryginale, lecz w wielu odpisach i tłumaczeniach. Zadaniem biblistów jest opracowanie na podstawie zachowanych przekazów wersji jak najbardziej zbliżonej do oryginału.

Większość biblijnych starotestamentowych ksiąg została spisana w językach hebrajskim (był to głównie język kultu i Pisma Świętego), zaś niektóre w aramejskim (fragmenty „Księgi Daniela”, „Księgi Ezdrasza”, pojedyncze wersy „Księgi Jeremiasza” i „Księgi Wyjścia”). Oprócz tego w Biblii znajdziemy arameizmy świadczące o wpływie tego języka. Język aramejski jest to zbliżony do hebrajskiego język semicki, którzy przynieśli z sobą Żydzi powracający z Babilonii. Księgi deuterokaniczne zredagowane zostały po grecku bądź szybko przetłumaczone na grecki. Język ten wprowadził do Jerozolimy Aleksander Wielki, który zajął Jerozolimę w 332 r. p.n.e. W Nowym Testamencie dominuje greka i język aramejski. W tym ostatnim języku została zapisana „Ewangelia św. Mateusza”, jednak jej aramejski oryginał całkowicie zaginął.

W III w. p.n.e. istniała już Septuaginta - wersja Starego Testamentu spisana po grecku. W II w. n.e. znane było łacińskie tłumaczenie Biblii - „Vetus Latina”, wyparte następnie przez łacińskie tłumaczenie św. Hieronima, zwane „Wulgatą”, która została uznana jako obowiązująca w Kościele łacińska wersja Pisma Świętego (potwierdził to Sobór Trydencki w 1546 roku). W średniowieczu Biblię tłumaczono więc przede wszystkim na powszechny w całej Europie język łaciński, którym posługiwały się ówczesne elity. Od renesansu Biblię tłumaczono na języki narodowe.

Najstarsza zachowana próba przetłumaczenia Starego Testamentu na język polski to Biblia królowej Zofii (znana też jako Biblia szarospotacka, Biblia Szaroszpotacka, Biblia Szaroszpatacka) Została wykonana na zlecenie żony Władysława Jagiełły, królowej Zofii Holszańskiej. Przekład ukończony został w latach 1453-1455.
Pierwsze w historii przekłady całości Biblii (Starego i Nowego Testamentu) na język polski pojawiają się w okresie reformacji. Były to bezpośrednie przekłady z języków oryginalnych: hebrajskiego, aramejskiego i greckiego. Są to: kalwińska Biblia brzeska (zwana też „Radziwiłłowską”) z 1563 roku (jako pierwszy w historii przekład całości Biblii z języków oryginalnych), ariańska Biblia nieświeska 1570–1572 oraz luterańska i kalwińska Biblia gdańska (1632). Pierwsze pełne tłumaczenie z kręgów katolickich (oparte nie na oryginale, ale na łacińskim XV-wiecznym tłumaczeniu) to Biblia Leopolity zwana też Szarffenbergowską (1561). Do połowy XX wieku w użyciu były najpopularniejsze katolicka Biblia ks. Wujka (całość wydana w 1599 r., Nowy Testament 1593, Psalmy 1596) i protestancka Biblia gdańska.

Współczesne nowe przekłady Biblii z języków oryginalnych zaczęły pojawiać się w II połowie XX wieku. Najpopularniejszą biblijną wersją jest Biblia Tysiąclecia z 1965 roku opracowana z okazji milenium chrześcijaństwa w Polsce i wciąż wznawiana. W 1975 roku ukazał się nowy przekład Biblii, wydany przez Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne. Przekład ten, znany jako Biblia warszawska, jest do dzisiaj najpopularniejszą wersją Biblii w kręgach ewangelickich i ewangelicznych. Także w 1975 roku ukazało się pełne wydanie Biblii poznańskiej. W roku 1997 po raz pierwszy ukazała się Biblia warszawsko-praska, pełnego tłumaczenia wszystkich ksiąg z języków oryginalnych dokonał ks. bp Kazimierz Romaniuk. W tłumaczeniu Biblii swoich sił próbowali też literaci, m.in. Artur Sandauer (przekład „Księgi Rodzaju”), Czesław Miłosz (m.in. „Psalmy”, „Pieśń nad pieśniami”, „Księga Hioba”) oraz Roman Brandstaetter (m.in. „Księga Joba”, „Psalmy”). Co ciekawe w 2001 roku, po sześcioletniej pracy, odbyła się uroczysta prezentacja pierwszego wydania polskiego ekumenicznego przekładu – całego „Nowego Testamentu” i „Księgi Psalmów”. Sukcesywnie wydawane są kolejne księgi „Starego Testamentu” (m. in. „Pięcioksiąg” w 2015 roku).

Zobacz inne artykuły:

Inne
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie - analiza i interpretacja
Przypowieść o synu marnotrawnym - analiza i interpretacja
Apokalipsa św. Jana – streszczenie i opracowanie
Hymn o miłości św. Pawła – analiza i interpretacja
Pieśń nad Pieśniami – analiza i interpretacja
Księga Koheleta – streszczenie i opracowanie
Księga Hioba – streszczenie i opracowanie
Opis stworzenia świata i człowieka według Księgi Rodzaju
Podział ksiąg biblijnych
Języki Biblii i przekłady
Gatunki literackie w Biblii
Bohaterowie Nowego Testamentu
Bohaterowie Starego Testamentu
Symbolika biblijna
Stylizacja biblijna
Biblia jako dzieło kulturotwórcze
Zwroty frazeologiczne w Biblii
Bibliografia do Biblii
Nawiązania do Biblii w literaturze
Przypowieść jako gatunek literacki
Ewangelia jako gatunek literacki
Psalm jako gatunek literacki



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies