Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Biblia

Gatunki literackie w Biblii

Autor: Jakub Rudnicki

Biblia powstawała przez wiele wieków, dlatego zawiera w sobie wiele gatunków i rodzajów literackich. Ich badaniem zajmowało się wiele naukowców krytycznie badających tekst, jego strukturę oraz właściwości językowo-stylistyczne. Ustalenie gatunku literackiego jest podstawą biblijnej egzegezy, umożliwia objaśnienie religijnego przesłania i znaczenia tekstu. Pierwotnie w Biblii wyróżniano jedynie księgi historyczne, dydaktyczne i prorockie.

Egzegeza - ze starogreckiego - eksegesis – wyjaśnienie, wyprowadzenie. Badanie i krytyczna interpretacja tekstów, zwłaszcza świętych i utworów hagiograficznych. Egzegeza jest sztuką rozumienia i wykładni ukrytych w utworach prawd, alegorii, metafor, a także symbolicznych kodów sensów teologicznych. Egzegeza biblijna - zajmuje się naukową interpretacją treści Biblii. Posługując się filologiczną analizą poszczególnych wierszy, zdań i słów, dąży do integralnego zrozumienia tekstu. Wyniki tych badań służą do opracowania komentarzy biblijnych o różnych profilach.
W Biblii niewiele jest jednak treści gatunkowo jednorodnych. Najczęściej w ramach jednego tekstu możemy znaleźć cechy kilku wymieszanych z sobą gatunków. Odnosząc klasyczny podział na rodzaje literackie: lirykę, epikę i dramat, w przypadku Pisma Świętego możemy mówić o partiach epickich i lirycznych. Niektóre fragmenty noszą cechy dramatu (rozpisanie na głosy „Pieśni nad pieśniami”, elementy tragedii antycznej w „Księdze Hioba”).

Najogólniej można wyróżnić główne gatunki: cztery Ewangelie, listy i zbiory listów, księgi prorockie i pisma apokaliptyczne, pisma dydaktyczne i księgi mądrościowe, zbiór 150 psalmów oraz tzw. księgi historyczne.

Inny podział zakłada, że w Biblii możemy wyróżnić utwory zbliżone do narodowych epopei („Księga Rodzaju”, „Księga Wyjścia”), księgi historyczne (np. „Księga Samuela”), pisma prawnicze („Księga Kapłańska”), księgi o charakterze kronikarskim („Księgi Kronik”), a także utwory fabularne zawierające fikcję literacką (np. „Księga Tobiasza”). Wśród utworów lirycznych często spotykamy: pieśni (dziękczynne, miłosne, pogrzebowe), hymny, wyrocznie prorockie, sentencje mądrościowe, przysłowia, lamentacje, treny. Charakterystyczne wyłącznie dla tekstów biblijnych są takie gatunki, jak: midrasz biblijny, przypowieść, alegoria biblijna, enuncjacja.
Z kolei G. Lohfink wymienia takie pomniejsze gatunki, jak: relację historyczną, sagę, mit, bajkę, baśń, paradygmat, kazanie, napomnienie, wyznanie, opowiadanie dydaktyczne, przypowieść, parabolę, alegorię, sentencję prorocką (lub wyrocznię), sentencję prawniczą, sentencję mądrościową, przysłowie, zagadkę, mowę, wykład, spis, modlitwę, pieśń. Uznaje jednak, że wykaz ten nie jest na pewno pełny. Studiowanie tekstów biblijnych nieraz sprawia problemy. Istotną kwestią jest rozumienie jej „sensu dosłownego” to jest takiego, jaki nadali jej autorzy. Nie można przecież literalnie traktować takich form literackich, jak bajka, w której m. in. przemawiają zwierzęta. Trzeba wziąć pod uwagę zarówno intencje autora, okoliczności powstania dzieła, jak i jego adresatów.

Charakterystyka wybranych gatunków występujących w Biblii:
List - jest jedną z najstarszych gatunków literackich. Zarówno jeśli chodzi o list prywatny, jak i oficjalny, wysyłany pomiędzy urzędnikami lub skierowany do określonej społeczności. Jednak mają one pewne cechy wspólne. W starożytności brak było podpisu, zaś imię nadawcy znajdowało się w nagłówku (np. „List św. Pawła do Koryntian”).

Hymn – uroczysta pieśń pochwalna ku czci bóstwa, Boga, bohatera. Należy do jednych z najpopularniejszych gatunków literatury chrześcijańskiej. Jednym z najbardziej znanych jest „Hymn św. Pawła o miłości”.

Psalm - hebrajska pieśń o charakterze modlitewno-hymnicznym. Pierwotnie prezentowaniu tekstów biblijnych towarzyszyły dźwięki instrumentów muzycznych, stąd nazwa gatunku literackiego - słowo psalm oznacza śpiew i trącanie strun instrumentu o nazwie pasterion. Wśród psalmów możemy wyróżnić hymny pochwalne, pieśni dziękczynne, patriotyczne, żałobne, profetyczne i inne. Psalmy biblijne pochodzą z okresu od XI do ok. III w. p.n.e. Opierają się na uniwersalnej zasadzie kompozycyjno-stylistycznej opartej na paralelizmie elementów synonimicznych, antytetycznych lub dopełniających się. Psalmy mają charakter podniosły, uroczysty i niezwykły. Ich cechą jest występowanie powtórzeń, a także silne zrytmizowanie oraz podział na wersety i treściowe całości oparte na paralelizmie dwóch członów.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Inne
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie - analiza i interpretacja
Przypowieść o synu marnotrawnym - analiza i interpretacja
Apokalipsa św. Jana – streszczenie i opracowanie
Hymn o miłości św. Pawła – analiza i interpretacja
Pieśń nad Pieśniami – analiza i interpretacja
Księga Koheleta – streszczenie i opracowanie
Księga Hioba – streszczenie i opracowanie
Opis stworzenia świata i człowieka według Księgi Rodzaju
Podział ksiąg biblijnych
Języki Biblii i przekłady
Gatunki literackie w Biblii
Bohaterowie Nowego Testamentu
Bohaterowie Starego Testamentu
Symbolika biblijna
Stylizacja biblijna
Biblia jako dzieło kulturotwórcze
Zwroty frazeologiczne w Biblii
Bibliografia do Biblii
Nawiązania do Biblii w literaturze
Przypowieść jako gatunek literacki
Ewangelia jako gatunek literacki
Psalm jako gatunek literacki



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies