Geneza „Faraona”
Faraon Bolesława Prusa jest jedną z najciekawszych powieści autora, opowiadającą o życiu Starożytnego Egiptu. Autor ukazał w niej panoramiczny obraz procesów społecznych, politycznych, obyczajowych i kulturowych. Badacze literatury i twórczości czołowego polskiego pozytywisty wskazują na kilka podstawowych przyczyn powstania dzieła.Prus, przystępując do pisania powieści, chciał, aby uzyskała ona charakter wieloaspektowy. Szczególną uwagę skupił na ukazaniu przyczyn klęski państwa egipskiego oraz na modelu władzy, która przyczyniła się do tego. Ważne było także odtworzenie pełneg... więcej
Główne wątki „Faraona” Bolesława Prusa
Walka między Ramzesem a kapłanami o władzęTo główny wątek powieści. Kapłani od wielu wieków stanowili najważniejszą klasę w społeczeństwie egipskim, wykorzystując swoją wiedzę do umiejętnego kierowania faraonem. Ramzes XII był władcą rozmodlonym i uległym wobec arcykapłanów. Dopiero jego następca, Ramzes, coraz dotkliwiej odczuwał potęgę kapłanów, ich bogactwo i wpływ na państwo. Postanowił po objęciu tronu obalić znienawidzony stan i uzyskać w ten sposób wyłączną władzę. Kapłani od początku obawiali się młodego Ramzesa, dostrzegając jego zapalczywy i nieugięty charakter. Niepoko... więcej
Czas i miejsce akcji „Faraona”
W czas akcji powieści wprowadza pisarz czytelnika w krótkim wstępie, który kończy następująco: „Poniższe opowiadanie odnosi się do XI wieku przed Chrystusem, kiedy upadła dynastia dwudziesta, a po synu słońca, wiecznie żyjącym Ramzesie XIII, wdarł się na tron i czoło swoje ozdobił ureusem wiecznie żyjący syn słońca San-amen-Herhor, arcykapłan Amona…”Już te słowa wskazują na przeniesienie czasu akcji w epokę Starożytnego Egiptu. Rozpoczyna się ona w trzydziestym drugim roku panowania faraona Ramzesa XII, po powrocie do Memfisu posągu bożka Chonsu (miesiąc Mechir ... więcej
Kompozycja utworu i narrator w „Faraonie”
Faraon składa się z dwóch tomów, z których każdy odpowiada etapom dojścia do władzy Ramzesa XIII oraz przemianom, jakie w nim zachodziły.Bolesław Prus stworzył dzieło monumentalne. Autor podzielił fabułę powieści na trzy tomy. Tom pierwszy (25 rozdziałów) obejmuje wydarzenia od mianowania głównego bohatera na następcę tronu do spotkania Fenicjan, na którym postanawiają przekazać Ramzesowi informację o traktacie z Asyrią. Tom drugi (24 rozdziały) obejmuje czasy od pobytu Ramzesa w świątyni Hator do chwili w której Ramzes wraca z wojny i dowiaduje się, że został... więcej
Obraz społeczeństwa egipskiego w „Faraonie” Prusa
Bolesław Prus w powieści przedstawił obraz społeczeństwa Starożytnego Egiptu. Podział społeczności państwa opierał się na wielowiekowej tradycji. Na straży panującego porządku stała władza świecka i duchowa.Państwo Egipskie dzieliło się na następujące klasy: chłopów, rzemieślników, urzędników, żołnierzy i arystokrację oraz najważniejszą kastę kapłanów.
Podział mieszkańców kraju nad Nilem wspaniale obrazuje wypowiedź Herhora, który porównał całą ludność do piramidy: „Wyrysuj, panie, na ziemi kwadrat i połóż na nim sześć milionów głazów –... więcej
Walka o władzę w Egipcie – konflikt między Ramzesem XIII a kapłanami
Głównym wątkiem powieści Bolesława Prusa Faraon jest walka pomiędzy młodym władcą, Ramzesem XIII, a stanem kapłańskim o faktyczną władzę w państwie. Najważniejszym przedstawicielem kasty kapłanów jest arcykapłan boga Amona – Herhor. Pomiędzy tymi dwoma bohaterami toczą się zmagania o władzę w słabym i chylącym się ku upadkowi Egipcie. Zrozumienie podstaw konfliktu pomiędzy władcą a kapłanem jest możliwe po analizie stawianych przez nich celów i tego, jak pojmują ideę państwa.Ramzes XIII jako młody następca tronu i późniejszy faraon jest bystrym obserwatorem otaczającej go rzec... więcej
Państwo i jego problemy w „Faraonie”
Egipt za czasów panowania Ramzesa XII i jego następcy staje się równorzędnym bohaterem powieści. Główny bohater, Ramzes XIII to człowiek, należący do określonej społeczności i pełniący wyznaczoną funkcję polityczną – jest następcą tronu, a następnie władcą państwa w okresie jego upadku.Momentem przełomowym w życiu młodego księcia jest jego skupienie na sprawach państwowych.
Ramzes, jako doskonały obserwator, dostrzegł przyczyny upadku państwa egipskiego.[/zr
tej chwili państwo urasta do roli nadrzędnej i jest obecne w rozważaniach i rozmowach nie tylko Ramzesa, ale także jego oj... więcej
Przyczyny kryzysu państwa egipskiego
Faraon Bolesława Prusa ukazuje Egipt w dobie kryzysu. Przyczyny takiego stanu rzeczy są różnorodne i złożone. Należy tu wymienić:1. wyniszczające wojny, które przyczyniły się do spadku ludności i pociągały za sobą ogromne koszta,
2. wojska najemne były drogie w utrzymaniu,
3. ubytek rąk do pracy sprawiał, że zmniejszyły się tereny uprawne,
4. konsekwencją pogorszenia się sytuacji rolników i rzemieślników były mniejsze podatki, wpływające do skarbca państwa,
5. kapłani przejmowali znaczną część skarbów faraona, domagając się datków na świ... więcej
Rola kapłanów w Egipcie
Kasta kapłańska była najbardziej uprzywilejowaną klasą w Egipcie. Zawdzięczała to ogromnej wiedzy i własnej wewnętrznej, organizacji.Kapłani byli w Egipcie klasą silną i uprzywilejowaną. Ich potęga rozwijała się przez tysiące lat. Swoją pozycję zawdzięczali posiadaniu niedostępnej dla pospólstwa wiedzy i znaczącej roli religii w życiu ówczesnych Egipcjan. Przede wszystkim była to grupa zamknięta, niedopuszczająca do swoich tajemnic osób z zewnątrz.
To właśnie kapłani posiadali faktyczną władzę w państwie. Podtrzymywali wiarę w wiele bóstw, między innymi w święte zwierz... więcej
Plan reform Ramzesa XIII i rządy Herhora
Ramzes XIII objął wyniszczone dziedzictwo: tron państwa z pustym skarbcem, zmęczonymi pracą i wynędzniałymi poddanymi oraz kapłanami, którzy pragnęli nieograniczonej władzy. Młody faraon był świadomy kryzysu państwa i dlatego postanowił poprawić sytuację w Egipcie na drodze radykalnych i wszechstronnych reform. Bezpośrednim bodźcem do obmyślenia planu stała się jego sytuacja finansowa i obserwacja życia poddanych oraz świadomość, że państwo utrzymuje zbyt wielu urzędników, którzy bogacą się i kradną podatki.Aby uchronić państwo przed klęską Ramzes chciał: poprawić obronność kraju, ... więcej
Realizm „Faraona”
Faraon jest powieścią historyczną, lecz Bolesław Prus nadał jej zupełnie nowy wymiar. Jako czołowy polski pozytywista, swoją powieść historyczną zabarwił elementami, charakterystycznymi dla realizmu. Faraon przez to pozostaje historyczny w sferze tematyki, a realistyczny w aspekcie techniki pisarskiej i sposobu kreowania świata przedstawionego.Prus w sposób realistyczny przedstawia cztery aspekty życia Egiptu. Są to:
1. opisy przyrody,
2. opisy budowli,
3. opisy wnętrz i przedmiotów codziennego użytku,
4. opisy zewnętrznego wyglądu człowieka.
Przyroda w dziele ukazana jest w ... więcej
Uniwersalna wymowa „Faraona”
Faraon Bolesława Prusa jest powieścią, która wprowadza czytelnika w świat starożytnego Egiptu. Ukazując meandry walki o władzę wraz z wnikliwą analizą postaw postaci, przekazuje odbiorcy ogólne prawdy. Utwór staje się przez to swoistym wyrazem założeń pozytywizmu i poglądów autora. Poglądy te koncentrują się przede wszystkim na idei państwa oraz postaw życiowych i stosunku człowieka do rzeczywistości.Jeżeli chodzi o poglądy na temat państwa, Prus, wykorzystując metaforykę, ukazuje Egipt, chylący się ku upadkowi, moment wewnętrznego rozkładu państwa. Starożytny kraj odzwier... więcej
„Faraon” jako powieść historyczna
Pozytywizm był epoką literacką, która w szczególny sposób doceniła i uprzywilejowała powieść. Głównymi założeniami tego okresu literackiego były: „praca u podstaw”, „praca organiczna” oraz uwielbienie nauki i wszystkiego, co empiryczne i realistyczne.Hasła te miały również znaczący wpływ na literaturę. Proza, a przede wszystkim powieść doskonale nadawała się do oddawania charakteru pozytywizmu. Utwory utrzymane były w konwencji naturalistyczno – realistycznej, a tematyka dzieł dotyczyła spraw współczesnych autorowi i była uważana za najlepszą wykład... więcej
Prawda historyczna a fikcja literacka w „Faraonie”
Prawda historyczna – w powieści historycznej to oddanie charakterystycznych właściwości epoki, w której została osadzona akcja oraz jej problemów, a także dbałość o szczegóły i autentyczność obyczajową i polityczną.Wśród badaczy literatury szczególne miejsce w analizie utworu zajmują prace, mające na celu rozróżnienie prawdy historycznej w dziele i fikcji literackiej. Powieść historyczna, ze względu na szeroko rozumianą tematykę, jest poddawana takim analizom szczegółowo.
Faraon jako powieść historyczna dla badaczy literatury stanowił niezwykle wartościowy materia... więcej
Motywy literackie w „Faraonie”
Motyw kobietyW Faraonie Bolesława Prusa są ukazane cztery postacie kobiece o zupełnie odmiennych osobowościach. Królowa Nikotris jest kobietą dojrzałą emocjonalnie, świadomą wielkości stanu kapłańskiego, z którego pochodził jej ojciec. Jest wierna mężowi i szanuje poczucie niezależności syna jako władcy – respektuje jego zarządzenia. Wie, że młodzieniec jest gwałtowny i próbuje odwieść go od pomysłu walki z kapłanami. Jest świadoma, że może to zakończyć się klęską Ramzesa. Ostatecznie zostaje żoną mężczyzny, który pośrednio przyczynił się do śmierci jej dzi... więcej
„Faraon” na szklanym ekranie
Tadeusz Kończyc uznał Faraona za doskonały materiał do scenariusza filmowego: „Soczyste i barwne dialogi, pełna napięcia i splotów intryg akcja, mocno zarysowane postaci osób działających – czy to wszystko nie jest rozwiązaniem i warunkiem powodzenia filmu?”.Przeniesienia powieści na szklany ekran, podjął się Jerzy Kawalerowicz i film powstał w roku 1965. W jednym z wywiadów reżyser ocenił utwór jako dzieło wybitne, wyjątkowe: „Dzieło wielowarstwowe, pełne rozmachu i poddane żelaznym regułom pisarskiej dyscypliny. Znów jedna z najwspanialszych powieś... więcej
Słowniczek pojęć egipskich
Memfis – grecka nazwa jednego z największych miast Egiptu w czasach XX dynastii, położonego na zachodnim brzegu Nilu. Od czasów dynastii III było stolicą państwa i centrum kultu boga Ptah.Faraon – wyrażenie używane w mowie potocznej od drugiej połowy XIV wieku dla uniknięcia wymawiania świętego imienia króla.
Amon – pierwotnie lokalny bóg tebański. Za panowania dynastii XX uznany został za bóstwo państwowe. Przedstawiany był jako człowiek z wysoką koroną, ozdobioną piórami barwy niebieskiej.
Chonsu – jedno z bóstw księżycowych, czczone jako syn Amo... więcej
Bibliografia
1) Bolesław Prus. Materiały, pod red. E. Pieścikowskiego, Wrocław 19742) Kulczycka – Saloni J.: Bolesław Prus, Warszawa 1975
3) Kulczycka – Saloni J.: O „Faraonie”. Szkice, Wrocław 1955
4) Kulczycka – Saloni J.: Wizja świata egipskiego w „Faraonie” Bolesława Prusa, Łódź 1983
5) Markiewicz H.: Pozytywizm, Warszawa 1999
6) Pieścikowski E.: Bolesław Prus, Warszawa 1985
7) Słownik terminów literackich pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1998
8) Szwejkowski Z.: Twórczość Bolesława Prusa, Poznań 1947
9) Tyszkiewicz T.: ... więcej
Plan wydarzeń „Faraona”
Tom pierwszy1) Ramzes zostaje następcą tronu.
2) Ustalenie manewrów wojskowych w Pi-Bailos.
3) Ramzes gromadzi wojsko.
4) Przejazd sztabu.
5) Przybycie księcia do oddziału.
6) Eunana widzi na drodze święte skarabeusze.
7) Herhor nakazuje przeprawę przez wąwóz.
8) Ramzes opuszcza oddział.
9) Żołnierze zakopują kanał, wykopany przez niewolnika.
10) Ramzes spotyka Sarę.
11) Starcie wojska księcia z pułkami Nitagera.
12) Zwycięstwo księcia.
13) Wisielec na drzewie.
14) Eunana zostaje obity na rozkaz Herhora.
15) Tutmozis wykupuje Sarę od jej ojca.
16) Ramzes słyszy w ogrodzie tajemniczy głos.
17) Narada w pała... więcej
Kalendarium życia Bolesława Prusa
20 sierpnia 1847 roku – Aleksander Głowacki, w literaturze zapisany na trwałe jako Bolesław Prus, przychodzi na świat w Hrubieszowie jako syn oficjalisty Antoniego i Apolonii z Trembińskich,1857 – rozpoczyna edukację, najpierw w Lublinie, by przenieść się do Siedlec, Kielc, a potem ponownie powrócić do Lublina,
1861-1863 – bierze udział w działaniach konspiracyjnych i powstańczych,
1 września 1863 roku – zostaje ranny pod Białką,
1864 – od stycznia do kwietnia przebywa w więzieniu,
30 czerwca 1866 roku – kończy lubelskie gimnazjum, a potem... więcej
kontakt | polityka cookies