Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Kordian

Obraz polskiego społeczeństwa w „Kordianie” Słowackiego (sąd nad Polakami)

Autor: Ewa Petniak

Słowacki nie kreśli w Kordianie pełnego, konkretnego obrazu polskiego społeczeństwa, zarysowuje głównie szkic nastrojów społecznych przed i po koronacji oraz snuje osobiste refleksje dotyczące zbiorowej rewolucji. Widać to wyraźnie w Akcie III, scenach: pierwszej, trzeciej i czwartej.

W scenie pierwszej obserwujemy tłum oczekujący na przejście cesarza (Mikołaja I), który ma być koronowany na króla polskiego. Lud wyczekujący monarchy komentuje to ważne wydarzenie. Odzywają się głosy z tłumu – niektórzy wnioskują o okrucieństwie władcy. Sądzą, iż jego rządy mogą być krwawe, zwłaszcza jeśli zaczną się wystąpienia zbrojne przeciwko narzuconej władzy:

„Te wielkie rusztowanie... jeśli naród zbroi,
To będą ścinać głowy...”


Wśród zgromadzonych znajdują się przedstawiciele różnych stanów: Szewc, Szlachcic, Żołnierz.

Postać Szewca Słowacki utożsamił najpewniej z reprezentującym tradycje rewolucyjne Janem Kilińskim, związanym z Warszawą. W kwietniu 1794 roku, podczas walk powstańczych (powstanie kościuszkowskie) Kiliński stanął na czele ludu stolicy. W lipcu tego samego roku został mianowany przez Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej (Tadeusza Kościuszkę) pułkownikiem (stopień oficerski). Pod koniec powstania dostał się w ręce Rosjan (pojmali i wydali go Prusacy). Po wyjściu z więzienia (1796), osiadł w Wilnie, gdzie prowadził działalność konspiracyjną. Ponownie go aresztowano i wywieziono w głąb Rosji. Po powrocie ze zsyłki, nie angażował się już w życie publiczne, poświęcił się pisaniu. Pośmiertnie wydano dwa tomy jego pamiętników – w 1830 i w 1899 roku.

Szewc reprezentuje w utworze patriotyczne mieszczaństwo. Podczas rozmowy ze Szlachcicem, dotyczącej grubego piwowara zesłanego niegdyś na ciężkie roboty w głąb Rosji, a przybyłego na uroczystość koronacji, Szewc wyraża swój krytyczny stosunek do „widowiska” związanego z oczekiwaniem na cara, zwłaszcza, że obecność na nim wręcz uwłacza narodowej godności. Sam bierze w nim udział, ponieważ w pewien sposób odczuwa narodową klęskę – powierzenie kraju obcemu władcy (zaborcy):
„Któż mu tu przyjść radził?
Wstyd mu biją te kotły i wstydem gra trąba,
Chyba żywot kulami i siarką nasadził
I chce się u nóg cara rozprysnąć jak bomba.”


Szlachcic również jest wyrazicielem myśli Szewca, mówi jednak nieco innym językiem – bardziej metaforycznym, przez co obydwaj się nie rozumieją:

Szlachcic:
Ten szewc pojął honoru i zemsty prawidła.
(...) O! zgrajo przebrzydła,
Kto twoje berło kupi, kij pastucha kupi...
Szewc:
Cha! Cha! Cha! jak się szlachcic czerwony jendyczy!...”


Nagle pojawia się orszak cesarski i lud zaczyna wiwatować: „Niech żyje! niech żyje!” Pierwszy z Ludu bacznie obserwuje pochód, Drugi z Ludu zauważa starca niosącego złotą poduszkę z szablami. Wówczas odzywa się Żołnierz (uczestnik powstania kościuszkowskiego), który na widok broni, w obecnej sytuacji, chętnie porwałby się do walki:

„Oj, dobrze cesarzowi, że polskie szablice
Spią sobie na poduszkach...”


Słysząc pierwsze takty pieśni: „Boże, zachowaj króla” (God save the King – ang.), Żołnierz przekręca jej słowa i śpiewa: „Boże, pochowaj nam króla!” Stary wojak reprezentuje postawę patriotyczną. Kiedyś walczył o wolność, aktualnie jest świadkiem jej zabijania, odebrania ostatniej nadziei na nią. Cierpi, widząc skrzywdzoną Ojczyznę. W głębi duszy jest buntownikiem, nie lęka się otwarcie wyrażać swoje poglądów.

Orszak cesarski przybliża się, ale sylwetkę przyszłego króla Polski zasłania nagle Garbaty Elegant. Dyskutując i drwiąc z kaleki, mężczyźni nie zauważają cesarza. Garbaty Elegant, niczym wysłannik tajnych służb, odwraca ich uwagę. Lud, jak widać, traktuje przygotowania do koronacji raczej obojętnie, bardziej jako widowisko, maskaradę. Jest raczej bezsilny, zastraszony. Pojawiają się i głosy patriotyczne: Szewc, Szlachcic, Żołnierz, co oznacza, że część społeczeństwa nie akceptowała rządów nowego monarchy i chętnie by się przeciw niemu zbuntowała.

strona:    1    2  

Szybki test:

Szewc uważa, że obecność na koronacji cara:
a) jest obowiązkiem każdego mieszkańca Warszawy
b) może przynieść wymierne korzyści
c) może sprowokować wybuch powstania
d) uwłacza narodowej godności
Rozwiązanie

Słowa: „Oj, dobrze cesarzowi, że polskie szablice Spią sobie na poduszkach...” wypowiada:
a) Żołnierz
b) Szewc
c) Szlachcic
d) Pierwszy z Ludu
Rozwiązanie

W scenie egzekucji Kordiana podkreślił autor:
a) upadek morali
b) obojętność tłumu
c) ludzką chęć zabawy
d) niechęć ludzi do egzekucji
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Kordian” – streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Kordiana” w pigułce
Geneza „Kordiana”
Juliusz Słowacki życiorys
Obraz polskiego społeczeństwa w „Kordianie” Słowackiego (sąd nad Polakami)
Losy Kordiana
Kompozycja i struktura „Kordiana”
Artyzm „Kordiana” - stylistyka i język
Konflikt wartości w „Kordianie” Słowackiego
Spór Słowackiego i Mickiewiczem o rolę poezji
„Kordian” jako dramat romantyczny
Obraz narodów europejskich w „Kordianie”
O roli poety i poezji w „Kordianie”
Motyw spisku w „Kordianie” Słowackiego
Plan wydarzeń „Kordiana”
Nawiązania historyczne „Kordiana” - powstanie listopadowe i jego słynne bitwy
Skok Kordiana w aspekcie historycznym
„Kordian” na deskach teatrów – najciekawsze inscenizacje i opinie o nich
Krytyka literacka o „Kordianie”
Twórczość Słowackiego - kalendarium
Najważniejsze cytaty z „Kordiana” Słowackiego
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Kordiana - kliniczny przypadek romantyka
„Kordian” charakterystyka pozostałych bohaterów



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies