Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Krzyżacy

Kompozycja i artyzm powieści Henryka Sienkiewicza „Krzyżacy”

Autor: Dorota Blednicka

W wydarzenia autentyczne zostały wpisane losy bohaterów fikcyjnych, z których na pierwszy plan wysuwa się wątek dwóch historii miłosnych: nieszczęśliwej – Zbyszka do Danusi i sielankowej – Zbyszka do Jagienki. Wątek pierwszy podporządkowany został wymowie ideologicznej dzieła. Porwanie zaledwie dwunastoletniej Jurandówny ukazywało okrutne i bezwzględne metody postępowania Krzyżaków, którzy, aby osiągnąć zamierzony cel, nie uchylają się przed spiskiem. Dzieje rycerza z Bogdańca stanowią swoiste novum w twórczości Sienkiewicza.

Pisarz po raz pierwszy pozwolił, aby jego bohater nie dochował wierności wybrance serca – Zbyszko, po wypełnieniu ślubów, złożonych Jurandównie, zakłada rodzinę u boku Jagienki, zyskuje powszechny szacunek i z biednego chudopachołka staje się bogaczem. Jego losy są doskonałą ilustracją życia średniowiecznego rycerza „na dorobku”, świadomego swojej siły, honoru, zabiegającego o dobra ziemskie, szlachetnego i prawego, wiernie służącego królowi i wewnętrznie zintegrowanego ze swoim stanem. Dzięki temu powieść została uznana przez krytyków za najwierniejszy literacki obraz dziejów Polski – niezwykle plastyczny, wyrazisty, barwny i nade wszystko prawdziwy. Autor, przenosząc w dużej mierze akcję na tereny przygraniczne oraz ukazując wewnętrzną sytuację w Zakonie Krzyżackim, równie wiernie zarysował obraz społeczeństwa braci zakonnych, metod ich postępowania, nieprawości, obłudy i żądzy ziemi. Owa dwulicowość Krzyżaków szczególnie uwidacznia się w losach rodziny Juranda ze Spychowa.

Akcja powieści nie jest rozłożona równomiernie. Sienkiewicz w dużej mierze skupił się na przedstawieniu historii miłości Zbyszka z Bogdańca do Danusi Jurandówny i jej tragicznym przebiegu. Momentem przełomowym dzieła jest śmierć młodziutkiej dziewczyny. Po nim następuje wyraźne przyspieszenie zdarzeń, małżeństwo Zbyszka z Jagienką, narodziny ich synów i wybuch wojny z Zakonem, zakończonej bitwą pod Grunwaldem.

Istotnym elementem kompozycyjnym Krzyżaków jest nieustanne przemieszczanie się bohaterów fikcyjnych, co akcentuje przygody rycerzy, związane również z pojedynkami, walkami i polowaniami. Podróż spełnia również inną rolę w powieści – dzięki nieustannym wędrówkom, autor ukazał średniowieczną Polskę z jej rozległymi puszczami, miastami i grodami. Czytelnik poznaje piękno ojczystej przyrody dzięki realistycznym obrazom pól i lasów. Czasami Sienkiewicz stosuje romantyczną technikę opisów, aby stworzyć w odpowiednich momentach nastrój grozy i niesamowitości, czemu dodatkowo sprzyja wykorzystanie motywów folklorystyczno – wierzeniowych. Elementami grozy nacechowane są sceny egzekucji Zbyszka, samotnej walki Juranda w Szczytnie czy też pożegnanie Zygfryda ze zmarłym Rotgierem.
Fabuła powieści została wzbogacona również elementami lirycznymi, tragicznymi, patetycznymi i komicznymi. Lirycznie nacechowane są postacie obu dziewcząt: Danusi i Jagienki. Tragizm uwidacznia się w losach Juranda i jego córki. Uwznioślone zostają ostatnie dni życia pana ze Spychowa i jego swoista rehabilitacja – okrutny rycerz, podporządkowujący swoje życie zemście, po porwaniu jedynaczki, którą miłował „jak źrenicę oka”, i okrutnym okaleczeniu, staje się człowiekiem oddanym Bogu, który zdobywa się na nadludzki akt miłosierdzia i wybacza swemu oprawcy, urastając do rangi świętego.

Sienkiewicz w Krzyżakach mistrzowsko operuje komizmem, wykorzystując trzy jego rodzaje: komizm słowny, postaci i sytuacyjny. Komizm sytuacyjny uwidacznia się między innymi w scenie, kiedy Zbyszko, jadąc do ukochanej, wywiesza nad drzwiami karczmy deskę z wyzwaniem na pojedynek w obronie czci „najpiękniejszej i najcnotliwszej panny na świecie, Danusi Jurandówny” i z rozpaczą stwierdza, że nikt nie podejmuje rękawicy czy też w opowieści de Lorche o walce ze słomianym smokiem. Komizmem słownym zabarwione zostały rozmowy Hlawy z Sanderusem. Komizm postaci ujawnia się w kreacji postaci Maćka z Bogdańca, Fulka de Lorche i handlarza relikwiami.

strona:    1    2    3  

Szybki test:

Odpowiednikiem „błędnego rycerza” był:
a) Maćko z Bogdańca
b) Jurand ze Spychowa
c) Sanderus
d) Fulko de Lorche
Rozwiązanie

Komizmem słownym zabarwione zostały rozmowy Hlawy z:
a) Zbyszkiem
b) Maćkiem
c) księciem Januszem
d) Sanderusem
Rozwiązanie

Sanderus był:
a) Czechem
b) Litwinem
c) Lotaryńczykiem
d) Niemcem
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Inne
Geneza „Krzyżaków”
„Krzyżacy” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Krzyżaków”
Zbyszko z Bogdańca – szczegółowa charakterystyka postaci
Kompozycja i artyzm powieści Henryka Sienkiewicza „Krzyżacy”
Główne wątki „Krzyżaków”
Jurand ze Spychowa – szczegółowa charakterystyka postaci
Maćko z Bogdańca – szczegółowa charakterystyka postaci
Streszczenie „Krzyżaków” w pigułce
Życiorys Henryka Sienkiewicza
Realia i obyczaje średniowiecza w „Krzyżakach”
Obraz Zakonu Krzyżackiego w „Krzyżakach” Sienkiewicza
Obraz rycerstwa w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza
„Krzyżacy” jako powieść historyczna
Danusia Jurandówna – szczegółowa charakterystyka postaci
Jagienka ze Zgorzelic – szczegółowa charakterystyka postaci
Motywy literackie w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza
Charakterystyka postaci epizodycznych w „Krzyżakach”
Charakterystyka postaci drugoplanowych w „Krzyżakach”
Plan wydarzeń „Krzyżaków”
Charakterystyka postaci historycznych w „Krzyżakach”
Ekranizacja „Krzyżaków”
Henryk Sienkiewicz - kalendarium twórczości
Henryk Sienkiewicz - kalendarium życia
O „Krzyżakach” powiedzieli…
Henryk Sienkiewicz - ciekawostki
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies