Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Sienkiewicza

Problematyka „Latarnika”

Autor: Ewa Petniak

„Latarnik” to literacka miniatura obrazująca ludzki los. Symbolicznie ukazuje wędrówkę człowieka przez życie, borykanie się z przeciwnościami losu, niepowodzeniami, nieszczęściem: „Zresztą miał cierpliwość Indianina i wielką spokojną siłę oporu, jaka płynie z prawości serca. (...) Tak samo nie poddawał się i nieszczęściu. Lazł pod górę tak pracowicie, jak mrówka. Zepchnięty sto razy, rozpoczynał swoją podróż po raz setny pierwszy.” – pisze Sienkiewicz o swoim bohaterze, wskazując na jego hart ducha, niezłomność, odwagę.

To także opowieść o poszukiwaniu prywatnego życiowego portu, o zachowaniu świadomości i tożsamości narodowej, niezależnie od miejsca i czasu. „Latarnik” jest wizją człowieka zmierzającego przez życie ku śmierci, którą należy przyjąć z godnością, w oczekiwaniu, czując, że wypełniło się już ziemską misję. Nowela stanowi pewnego rodzaju studium starości – koncentruje się na przywołaniu i opisach minionych wydarzeń – retrospekcji. Skawiński kontempluje przeszłość, snuje refleksje. Po wieloletniej tułaczce pragnie jedynie spokoju i odpoczynku: „Jestem stary, potrzebuję spokoju! Potrzebuję sobie powiedzieć: tu już będziesz siedział, to jest twój port.” Chce się przygotować do śmierci. Służba latarnika izoluje go od świata i rzeczywistości, staje się niejako ich częścią, stapia się w całość z otoczeniem, z nieskończonością. To go jednocześnie „uśmierca”, ponieważ żyje jakby nie istniał, ale tym samym cierpliwie i w samotności przygotowuje się na spotkanie śmierci: „W ciągłym odosobnieniu i wobec otoczenia nadzwyczaj prostego a wielkiego, począł stary tracić poczucie własnej odrębności, przestawał istnieć jakoby z osobna, a zlewał się coraz więcej z tym, co go otaczało. (...) Zatonął, ukołysał się, zapamiętał – i w tym ograniczeniu własnego, odrębnego bytu, w tym półczuwaniu, półśnie znalazł spokój tak wielki, że prawie podobny do półśmierci.”

W tym sensie Sienkiewiczowski „Latarnik” jest nowelą psychologiczną. Autor wykazuje się znajomością praw psychiki, trafnie opisuje reakcje ludzkie, precyzuje motywy działań człowieka, formułuje psychologiczne sądy: „Jeżeli nieskończoność morska może tak wołać, to być może, że gdy się człowiek zestarzeje, woła także na niego i inna nieskończoność, jeszcze ciemniejsza i bardziej tajemnicza, a im bardziej zmęczony życiem, tym milsze są mu te nawoływania. Ale by ich słuchać, trzeba ciszy. Prócz tego starość lubi się odosabniać jakby w przeczuciu grobu”.
Doskonale odtworzone są w „Latarniku” uczucia ludzkie: miłość, tęsknota, żal, rozpacz, smutek, nostalgia. Świat przyrody zespala się z tymi emocjami, stając się niejako ich tłem. Skawiński obserwuje międzymorze, zawiera przyjaźń z mewami krążącym wokół latarni, patrzy na odległy las tropikalny, który pod wielobarwną powłoką kryje wiele niebezpieczeństw. Natura ukazana jest przez pryzmat widzenia bohatera, często jakby na granicy jawy i snu. Wywołany lekturą pejzaż rodzinnych stron przypomina realną wizję, mimo iż powstaje tylko w świadomości lub podświadomości postaci. Scena czytania poematu tworzy niezwykłą panoramę wspomnień.

Spokojna, umiarkowana egzystencja satysfakcjonuje Skawińskiego, czuje się szczęśliwy. Jako starzec znalazł wreszcie swoją przystań, ale to szczęście nie trwa długo. Rozbudzona tęsknota i miłość za krajem każą mu gnać dalej. Ma jednak u boku namiastkę polskości – księgę, która, gdy tylko ją otworzyć, „przemówi” w ojczystym języku. Skoro w tym odległym zakątku świata „odnalazła” go mowa rodzinna – „przyszła sama do niego”, to on ma jeszcze nadzieję... Ta nadzieja popycha go w kierunku dalszego, nieznanego losu.
Skawiński przypomina kubańskiego rybaka Santiago - bohatera utworu „Stary człowiek i morze” Ernesta Hemingwaya, potwierdzając tym samym teorię, że „człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać”.

strona:    1    2    3  

Szybki test:

„Latarnik” nie jest opowieścią o:
a) zachowaniu świadomości i tożsamości narodowej, niezależnie od miejsca i czasu
b) ludzkim losie
c) poszukiwaniu prywatnego życiowego portu
d) powrocie po wieloletniej tułaczce do ojczyzny
Rozwiązanie

Nowelę „Latarnik” możemy zaliczyć do nowel:
a) psychologicznych
b) socjologicznych
c) filozoficznych
d) pedagogicznych
Rozwiązanie

Ostatnie słowa noweli „Latarnik” aluzyjnie nawiązują do:
a) „Mazurka Dąbrowskiego”
b) „Potopu”
c) „Pana Tadeusza”
d) „Kordiana”
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

„Bartek Zwycięzca”
Charakterystyka Bartka Słowika
„Bartek Zwycięzca” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Bartka Zwycięzcy”
Problematyka „Bartka Zwycięzcy”
Interpretacja tytułu – „Bartek Zwycięzca”
Geneza „Bartka Zwycięzcy”
Narracja i styl w noweli „Bartek Zwycięzca”
Kompozycja „Bartka Zwycięzcy”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Bartka Zwycięzcy”
Plan wydarzeń „Bartka Zwycięzcy”
Motywy literackie w noweli „Bartek Zwycięzca”
Najważniejsze cytaty z noweli „Bartek Zwycięzca”

„Janko Muzykant”
Charakterystyka Janka Muzykanta
„Janko Muzykant” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Janka Muzykanta”
Problematyka „Janka Muzykanta”
Geneza „Janka Muzykanta”
Kompozycja „Janka Muzykanta”
Znaczenie tytułu noweli „Janko Muzykant”
Narracja i styl w „Janku Muzykancie”
Plan wydarzeń „Janka Muzykanta”
Motywy literackie w „Janku Muzykancie”
Ekranizacja „Janka Muzykanta”
Najważniejsze cytaty z „Janka Muzykanta”

„Latarnik”
Charakterystyka Skawińskiego – „Odyseusza – emigranta”
„Latarnik” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Latarnika”
Geneza „Latarnika”
Skawiński - dzieje głównego bohatera
Problematyka „Latarnika”
Wyjaśnienie tytułu noweli „Latarnik”
Plan wydarzeń „Latarnika”
Konstrukcja i narracja „Latarnika”

„Sachem”
Charakterystyka Sachema
„Sachem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Sachem”
Wyjaśnienie tytułu „Sachem”
Geneza noweli „Sachem”
Konstrukcja noweli „Sachem”
Pozostali bohaterowie noweli „Sachem”
Plan zdarzeń noweli „Sachem”
Motywy literackie w „Sachemie”
Najważniejsze cytaty noweli „Sachem”

„Szkice węglem”
„Szkice węglem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Szkice węglem”
Charakterystyka Wawrzona Rzepy
Charakterystyka Marii Rzepowej
Charakterystyka Zołzikiewicza
Problematyka „Szkiców węglem”
Geneza „Szkiców węglem”
Narracja i styl w noweli „Szkice węglem”
Konstrukcja „Szkiców węglem”
Interpretacja tytułu – „Szkice węglem”
Pozostali bohaterowie „Szkiców węglem”
Motywy literackie w noweli „Szkice węglem”
Plan wydarzeń noweli „Szkice węglem”
Ekranizacja „Szkiców węglem”
Najważniejsze cytaty z noweli „Szkice węglem”

„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka Michasia
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Problematyka „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Geneza „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Narracja w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Kompozycja i styl noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Wyjaśnienie tytułu „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Plan wydarzeń noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Motywy literackie w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Najważniejsze cytaty z noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”

Inne
Nowelistyka Henryka Sienkiewicza
Henryk Sienkiewicz - biografia
Twórczość Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Sienkiewicz - ciekawostki
Bibliografia
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies