Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Opowiadania Żeromskiego

Narracja „Siłaczki”

Autor: Karolina Marl�ga

Narrator w noweli jest wyraźnie obecny, wielokrotne komentując postępowanie i wybory dwójki głównych bohaterów, charakteryzując postaci w sposób bezpośredni, a nawet ironiczny, czego przykładem może być cytat umieszczony na początku utworu, gdy podmiot mówiący opowiada z ironią o sytuacji w prowincjonalnym miasteczku: „Wiadomą jest rzeczą, że człowiek kultury, wyrzucony 'przez pęd odśrodkowy niedostatku z ogniska życia umysłowego do Klwowa, Kurozwęk lub - jak doktór Obarecki - do Obrzydłówka, podlega z upływem czasu, wskutek dżdżów jesiennych, braku środków komunikacji i absolutnej niemożności mówienia w ciągu sezonów całych - stopniowemu przeistaczaniu się w twór mięsożerno-roślinożerny, wchłaniający nadmierną ilość butelek piwa i poddany atakom nudy, osłabiającej aż do takiego stanu, jaki graniczy z usposobieniem poprzedzającym wymioty. Zwyczajną nudę małomiasteczkową połyka się bezwiednie, jak bezwiednie zając połyka jajka tasiemca rozproszone na trawie przez psy. Od chwili zagnieżdżenia się w organizmie bąblowca: "najzupełniej mi jest wszystko jedno" - zaczyna się właściwie proces umierania”.

Również doktor Paweł Obarecki jest przedmiotem kąśliwych uwag narratora, który używał w opisie takich sformułowań, jak: „(…)zjedzony już był przez Obrzydłówek wraz z mózgiem, sercem i energią - zarówno potencjonalną, jak kinetyczną”. Ironiczne opisy środowiska Obrzydłówka hiperbolizują negatywne cechy jego mieszkańców, takie jak: tępota (narrator o aptekarzu: „tępy umysłowo jak siekierka do rąbania cukru”), miernota, nijakość.

Również przyroda podkreśla "bezwyrazowość" miasteczka, o czym świadczy chociażby cytat: „Szczególniej dokuczała mu zazwyczaj jesień. W ciszy jesiennego popołudnia, zalegającej Obrzydłówek od przedmieścia do przedmieścia, było coś bolesnego, coś, co poduszczało do wołania o pomoc”. Wszystkie powyższe opisy oddają stosunek narratora do Obrzydłówka, wysysającego z mieszkańców resztki przyzwoitości, siły i chęci zmiany.

Inaczej jest, jeżeli czytamy fragmenty dotyczące wsi, w której mieszkała Stasia. Niczym realistyczny obserwator (którego znamy z Chłopów Reymonta) Żeromski relacjonuje z dbałością o szczegóły wygląd małej i nędznej izby nauczycielki, porównując zastaną tam zgrzybiałą i przygarbioną staruszkę do „rączki parasola”. Również naturalistyczny opis wyglądu Bozowskiej podczas choroby zasługuje na uwagę: „Na skroniach jej nabrzmiały żyły, z zagiętych ku dołowi kątów ust sączyła się ślina, gorąco od niej biło, powietrze wpadało do ust z głośnym świstem”.

Kolejnym świadectwem lirycznej natury narratora i przejawem skupienia na przeżyciach wewnętrznych bohatera, są fragmenty dotyczące stanu uczuć Pawła Obareckiego tuż po odkryciu, że jego dawna ukochana umiera: „Z wściekłością ściskał sobie gardło, w którym dławiły go, niby zwitki pakuł, łzy niezdolne wypłynąć. Widział, że nic jej nie pomoże, nic nie może pomóc - roześmiał się nagle (…)”, uzmysłowieniu sobie bezsilności wobec nadchodzącej śmierci, jak również próby ubrania w słowa uczuć, jakich doznawał po odejściu Stasi: „- Czego ja tu chcę?... Nic tu po mnie, nie mam prawa! Obejmowała go cześć głęboka, zrozumienie, wwiadywanie się pilne, wielka pokora. Gdyby tam zostawał choćby godzinę dłużej, doszedłby do tego szczytu łańcucha gór, na którym siedzi szaleństwo. W sekrecie przed samym sobą wiedział, że go zdejmuje obawa o siebie. W tym wszystkim, co go miażdżyło owej chwili, była ogromna niesymetria z nim samym, coś, co wyważało z głębi jego duszy ostateczny rdzeń uczuć ludzkich: egoizm i - egoizm ten dusząc - kazało naprawdę dać się otaczać tęczy, która uniosła z ziemi tę głupią dziewczynę. Trzeba uciekać co prędzej...”.

W końcowych zdaniach utworu przez narratora ponownie przemawia kpina i drwina. Po śmierci ukochanej Paweł zmienił się: „Przez pewien czas czytywał w wolnych chwilach Boską komedię Dantego, w winta nawet nie grywał, gospodynię dwudziestoczteroletnią odprawił”. Potem jednak: „(...) uspokoił się. Obecnie ma się znakomicie: utył, pieniędzy worek uczciwy nazbijał. Ożywił się nawet; dzięki jego usilnej agitacji wszyscy prawie optymaci obrzydłowscy, z wyjątkiem krzykliwych, prawda, ale też nielicznych konserwatystów, zaczęli palić papierosy w gilzach nie sklejanych, zaszczytnie znanych pod godłem "nieszkodliwych piersiom". Nareszcie!...”.

Zobacz inne artykuły:

Doktor Piotr

Czas i miejsce akcji opowiadania „Doktor Piotr”
„Doktor Piotr” - stereszczenie opowiadania
Problematyka opowiadania „Doktor Piotr”
Charakterystyka głównych bohaterów opowiadania „Doktor Piotr”
Kompozycja i struktura opowiadania „Doktor Piotr”
„Doktor Piotr” - nowela czy opowiadanie?
Konflikt między ojcem a synem w „Doktorze Piotrze
Dominik Cedzyna jako przykład losów zrujnowanej szlachty w końcu XIX wieku w Królestwie Polskim
Plan wydarzeń opowiadania „Doktor Piotr”
Motywy literackie w opowiadaniu „Doktor Piotr”
Najważniejsze cytaty opowiadania „Doktor Piotr”

Rozdziobią nas kruki, wrony

Siłaczka

Czas i miejsce akcji opowiadania „Siłaczka”
„Siłaczka” - streszczenie opowiadania
Geneza opowiadania „Siłaczka”
Problematyka „Siłaczki”
Charakterystyka bohaterów „Siłaczki”
Kompozycja i struktura „Siłaczki”
Altruizm czy konformizm w „Siłaczce” Żeromskiego
Narracja „Siłaczki”
Plan wydarzeń „Siłaczki”
Motywy literackie w „Siłaczce”
Najważniejsze cytaty w „Siłaczce”

Inne

Stefan Żeromski - życiorys
Kalendarium twórczości Żeromskiego
Krytyczne opinie o „Opowiadaniach” Stefana Żeromskiego
Bibliografia

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies