Na tym jednak nie kończy się katalog obyczajów. Mamy bowiem wiele pomniejszych zasad postępowania, podporządkowanych naczelnej zasadzie grzeczności, którą wykłada podczas uczty Sędzia:
Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą.
Niełatwą, bo nie na tym kończy się, jak nogą
Zręcznie wierzgnąć, z uśmiechem witać lada kogo; (…)
Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna; (…)
Grzeczność nie jest rzeczą małą:
Kiedy się człowiek uczy ważyć, jak przystało,
Drugich wiek, urodzenie, cnoty, obyczaje,
Wtenczas i swoją ważność zarazem poznaje.

Tym naczelnym zasadom podporządkowane są już bardziej konkretne, przede wszystkim sławna polska gościnność. Już w początkowym opisie dworu dowiadujemy się, że jego brama „gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza.” Przy czym należy pamiętać, że staropolska gościnność znacznie różniła się od współczesnej. Gości bowiem mogło, nawet bez szczególnej zapowiedzi, zjechać wielu i nawet na kilka tygodni. Było to więc niezwykle trudne wyzwanie, aby zatroszczyć się w pełni o wszystkich i to w każdym szczególe. A tak właśnie jest u Sędziego. „Chowa on w domu dawne obyczaj” dlatego też wyznaczone są odpowiednie dla wieku i urzędu: miejsca przy stole, kolejność par podczas spaceru, kolejność par tańczących poloneza, itd. Wystarczy przytoczyć chociażby kolejność wstawania od stołu:
pierwszy Podkomorzy ruszył,
Z wieku mu i z urzędu ten zaszczyt należy,
Idąc kłaniał się damom, starcom i młodzieży;
Za nim szedł Kwestarz, Sędzia tuż przy Bernardynie,
Sędzia u progu rękę dał Podkomorzynie,
Tadeusz Telimenie, Asesor Krajczance,
A pan Rejent na końcu Wojskiej Hreczeszance.

Równie istotne są obyczaje związane z samymi posiłkami, przede wszystkim grzeczność przy stole, ale także rozmowność. Wojski widząc milczących gości wygłasza naukę podobną w wymowie do średniowiecznego wiersza Słoty pt. O zachowaniu się przy stole , w którym to piętnowano milczenia, jako objaw prostactwa i znak, ze gość przyszedł wyłącznie się najeść cudzym kosztem. Jeśli chodzi o uczty to również bardzo dokładnie powiedziane jest, co goście jedzą – otóż są to wyłącznie rodzime potrawy. Przedtem jednak nastąpić musi krótka modlitwa i pobłogosławienie posiłku. Również przy jedzeniu starano się zadbać o każdego, dlatego osobne potrawy przygotowywano dla kobiet, a osobne dla mężczyzn. Mickiewicz, wielki miłośnik kawy, ze szczególnym sentymentem wspomina zwyczaj mistrzowskiego parzenia tego napoju, od którego w bogatszych domach była osobna służąca.

Znamienną sceną jest również uczta zaręczynowa, gdzie wszystko odbywa się zgodnie z najdawniejszymi obyczajami: dokonuje się prezentacji narzeczonych, którzy następnie, w zgodzie ze zwyczajem, usługują swoim przyszłym poddanym. W czasie zabawy tradycyjny taniec zostaje zagrany przez tradycyjną wioskową kapelę i tradycyjnie odtańczony przez wszystkich. Zaś wszystko kończy tradycyjna, całonocna biesiada.

Ważnym elementem życia według kodeksu szlacheckiego jest polowanie – na tym terenie mistrzem jest Wojski Hreczecha, który wskazuje na historię polowań, na ich dostojeństwo i powagę. Robi to w związku z prośbą o przewodzenie szczuciu zająca, którego nie uważa za zwierzę „szlacheckie”, warte urządzania obławy. Co innego niedźwiedź – przewodnictwa wyprawie na tego zwierza podejmuje się chętnie. Po mistrzowsku przeprowadza szczucie, a po zakończeniu wygrywa tradycyjną pieśń na rogu oraz dba o sprawiedliwe rozdzielenie „łupów”, podług zasług myśliwych.

Takich rysów obyczajowości, czasami ledwie zarysowanych, jest w utworze całe mnóstwo. Na nich m.in. opiera się ład soplicowskiej krainy „mlekiem i miodem płynącej”.

Szybki test:

Strój na grzybobraniach był dodatkowo wzbogacony o:
a) płaszcz przeciwdeszczowy
b) kalosze
c) pareo
d) słomkowy kapelusz
Rozwiązanie

Po zakończeniu polowania odbywała się tradycyjna i wystawna uczta przy ognisku, na której podawano:
a) kapuśniak
b) grochówkę
c) kołduny litewskie
d) bigos
Rozwiązanie

Głównym orędownikiem polowania na grubego zwierza w epopei, a jednocześnie mistrzem ceremonii, jest:
a) Podkomorzy
b) Asesor
c) Wojski
d) Sędzia
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Pan Tadeusz” - streszczenie szczegółowe z testem Dzieje Jacka Soplicy Dzieje Jacka Soplicy w punktach	Pan Tadeusz – podstawowe informacje „Pan Tadeusz” - wiadomości wstępne Soplicowo jako centrum polszczyzny Okoliczności powstania „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza Inwokacja w „Panu Tadeuszu” Cechy epopei Soplicowo - arkadyjski obraz szlacheckiego dworku Biografia Adama Mickiewicza Obyczaje i zwyczaje w „Panu Tadeuszu” Plan wydarzeń „Pana Tadeusza” Środki stylistyczne w inwokacji „Pana Tadeusza” „Pan Tadeusz” jako epopeja narodowa Czas i miejsce akcji „Pana Tadeusza” Spór Asesora z Rejentem Zwyczaje szlacheckie w domu Sędziego Najważniejsze problemy w „Panu Tadeuszu” Tematyka „Pana Tadeusza” Kompozycja i styl „Pana Tadeusza” Opis zajazdu w „Panu Tadeuszu” Jacek Soplica – bohater romantyczny Spór Horeszków z Soplicami o zamek Porównanie opowieści Gerwazego (Księga II) ze spowiedzią Jacka Soplicy (Księga X) Opis zamku Horeszków w „Panu Tadeuszu” Opis Soplicowa Gatunki literackie w „Panu Tadeuszu” Środki stylistyczne w opisie koncertu Jankiela Plan wydarzeń koncertu Jankiela Wydarzenia historyczne w koncercie Jankiela („Pan Tadeusz”) Interpretacja koncertu Jankiela Opis zaścianka w Dobrzyniu Opisy przyrody w „Panu Tadeuszu” Kogo przedstawiają portrety na ścianach Soplicowa? Poetyka „Pana Tadeusza” Szlachta w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza Opis polowania na niedźwiedzia w „Panu Tadeuszu” Prawda historyczna a fikcja literacka w „Panu Tadeuszu” Środki stylistyczne w opisie sadu w „Panu Tadeuszu” Opis sadu w „Panu Tadeuszu” Opis serwisu obiadowego w „Panu Tadeuszu” Jak doszło do zajazdu na Soplicowo? Narrator w „Panu Tadeuszu” – jego rola i miejsce Opis grzybobrania w „Panu Tadeuszu” Romans Telimeny i Tadeusza Spotkanie Tadeusza i Telimeny w „Świątyni dumania” O co spierali się Telimena z Sędzią? Argumenty każdej ze stron Pierwsze spotkanie Tadeusza i Zosi Kogo zabił Jacek Soplica? Epilog „Pana Tadeusza”- interpretacja Pojęcie „zajazd” w „Panu Tadeuszu” Dyplomatyka i łowy – pytania i odpowiedzi Intertekstekstualność w „Panu Tadeuszu” Bibliografia Co to jest czarna polewka? Czytanie ze zrozumieniem fragmentu książki Aliny Witkowskiej „Mickiewicz, słowo i czyn” - odpowiedzi Plan koncertu Wojskiego
Bohaterowie
Hrabia – charakterystyka Spowiedź Jacka Soplicy Kim był Jacek Soplica? Stolnik Horeszko – charakterystyka Jacek Soplica/ksiądz Robak – charakterystyka postaci Zosia - charakterystyka Telimena - charakterystyka Sędzia Soplica - charakterystyka Tadeusz Soplica - charakterystyka Pozostali bohaterowie „Pana Tadeusza”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies