Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Syzyfowe prace

Geneza i autobiografizm „Syzyfowych prac”

Autor: Karolina Marlga

Utwór traktujący o budzeniu się w Polakach świadomości narodowej oraz metodach rusyfikacyjnych zamknął wczesną twórczość Stefana Żeromskiego, stając się – jak pisze w Studium monograficznym utworu Władysław Słodkowski: „dzięki swym bogatym i różnorakim składnikom treści – utworem zespalającym w jedną całość pamięć o własnych przeżyciach z lat dzieciństwa i młodości z aktualną sytuacją narodowo-społeczną, zapowiadającym również główne kierunki ideowo-artystyczne późniejszych dzieł powieściowych i dramatycznych wielkiego pisarza”.

Lata dzieciństwa i młodości Stefana Żeromskiego, urodzonego w 1864 r. w Strawczynie w Kieleckiem, przypadają na ciężki dla kraju okres. Carat zwiększył represje po klęsce powstania styczniowego oraz wzmożył działalność rusyfikacyjną. Z drugiej strony w Kongresówce szybko rozwijał się kapitalizm, organizował ruch robotniczy, miały miejsce pierwsze masowe strajki w Warszawie, Żyrardowie i Łodzi. Żeromski cały czas interesował się przeszłością kraju. Rodzice, gdy jeszcze żyli, opowiadali mu o Polsce, miał też dostęp do wiedzy na studiach weterynaryjnych w Warszawie. W tamtym czasie w młodym mężczyźnie dojrzewał zamysł napisania: „powieści o historii czasu, swego dzieciństwa i młodości”.

Syzyfowe prace to, według Wacława Borowego „powieść o dorastaniu”. Odnaleźć w niej można elementy autobiograficzne, jest przejawem szczerego i trzeźwego spojrzenia pisarza na współczesną mu epokę, świadectwem głębokiego patriotyzmu. Inspiracją do napisania Syzyfowych prac były autentyczne wydarzenia. Autobiografizm jest widoczny, mimo że pisarz zmienił nazwy bliskich mu miejscowości, w których dzieje się akcja powieści. Stworzeni przez autora bohaterowie mają swoje prototypy w autentycznych postaciach z lat szkolnych Żeromskiego. Wiele wydarzeń, które składają się na fabułę książki, to rzeczywiste przeżycia autora.

W swym dziele pisarz zawarł szacunek i umiłowanie tradycji narodowowyzwoleńczej, zainteresowanie problematyką społeczną i troską o rozwój kultury i oświaty.
Za składniki genezy powieści wspominany już Słodkowski uznał:
· Wspomnienie „kraju dzieciństwa i młodości”.
I tak Borowiczowskie Gawronki to w rzeczywistości ukochane rodzinne Ciekoty Żeromskiego (był to skromny folwark, dzierżawiony przez jego rodziców), a Owczary, dom małżeństwa Wiechowskich to Psary, w których pisarz przez rok dokształcał się u nauczyciela Strachowskiego. Placówka w Klerykowie jest stworzona w oparciu o wspomnienia o Kieleckie Miejskie Gimnazjum, a problemy Borowicza z matematyką swoistym „ukłonem” w kierunku nielubianego przez Stefana przedmiotu w dzieciństwie. Otóż mało kto wie, ale autor takich znakomitych klasycznych dzieł polskiej literatury, jak Ludzie bezdomni czy Przedwiośnie przez cały okres szkolny miał trudności z algebrą, wykładaną w tamtym czasie oczywiście po rosyjsku, co zaważyło na niezdaniu przez niego egzaminu dojrzałości (ocena negatywna).

Poza tym elementem życiorysu Żeromskiego, obecnym na kartach lektury, jest jeszcze piesza wędrówka Andrzeja Radka do gimnazjum w Klerykowie (młody Stefan przemierzał kilometry pieszo ze swojej wsi do gimnazjum w Kielcach) oraz przezwisko nauczyciela Antoniego Paluszkiewicza. „Kawką” nazywano pisarza, gdy udzielał w latach szkolnych korepetycji, by zarobić na utrzymanie. Prócz miłości do regionu Żeromski zawarł w powieści echa miłości do matki i bólu po jej stracie. Kobieta stała się pierwowzorem Heleny Borowiczowej oraz innych bohaterek utworów (na przykład Przedwiośnia – Jadwiga Baryka).

· Wpływ „atmosfery patriotycznej domu i regionu”.
Pisarz dorastał w atmosferze szacunku dla walki o wolność ojczyzny, „apoteozy czynu powstańczego”. Słodkowski potwierdza tę tezę, wyliczając przodków pisarza, którzy walczyli dzielnie o wyzwolenie i poprawę sytuacji ojczyzny. Pradziadek Żeromskiego – Jan - brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, stryjeczny brat Kajetan walczył pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego, a później uczestniczył w powstaniu listopadowym. Stryj matki Stanisław Katerla był majorem w czasach Księstwa Warszawskiego, a następnie pułkownikiem Wojska Polskiego. Z kolei ojciec pisarza Wincenty był bezpośrednio zaangażowany w powstaniu: brał czynny udział w przygotowaniu do wybuchu działań wojennych, gromadząc i dowożąc zapasy żywności. Nie tylko ludzie, lecz i miejsca miały wpływ na światopogląd pisarza. W jego rodzinnym dworze w czasie powstania wielokrotnie nocowali powstańcy, a region Gór Świętokrzyskich był żywą kroniką powstania 1863 roku. Walki trwały na tym terenie dłużej, niż gdzie indziej, dzięki dużemu patriotyzmowi i pomocy mieszkańców. W regionie Gór Świętokrzyskich rozegrały się bohaterskie bitwy i potyczki powstania styczniowego, między innymi pod Bodzentynem, Słupią Nową, Łagowem, Małagoszczem, Szydłowcem. W lasach tych działali znani dowódcy oddziałów: Langiewicz, Czachowski, Chmieleński.

strona:    1    2  

Szybki test:

Wzorem dla Gawronek stały się umiłowane przez Żeromskiego:
a) Ciekoty
b) Udary
c) Komary
d) Psary
Rozwiązanie

Skąd wzięło się w powieści przezwisko "Kawka"?
a) było to przezwisko nauczyciela Żeromskiego
b) był to konspiracyjny pseudonim jednego z powstańsów styczniowych
c) nazywano tak korepetytora Żeromskiego
d) przezywano tak Żeromskiego
Rozwiązanie

Z jakim przedmiotem Żeromski miał problemy w gimnazjum?
a) z językiem polskim
b) z algebrą
c) z łaciną
d) z językiem rosyjskim
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
Streszczenie „Syzyfowych prac”
„Syzyfowe prace” streszczenie w pigułce
„Napisać muszę książkę, gdzie wypowiem, ze historia mego czasu była przedmiotem mego badania i bólu mego serca”, czyli powstanie powieści
Geneza i autobiografizm „Syzyfowych prac”
Stefan Żeromski - biografia
Czas i miejsce akcji „Syzyfowych prac”
Język i styl „Syzyfowych prac”
Kompozycja „Syzyfowych prac”
Znaczenie tytułu powieści
Artyzm „Syzyfowych prac” Żeromskiego
Metody rusyfikacji polskiej młodzieży na podstawie „Syzyfowych prac”
Szczegółowy plan wydarzeń „Syzyfowych prac”
Rusyfikacja ziem polskich w XIX wieku
Rusyfikacja ziem polskich w XIX wieku
„Syzyfowe prace” na wielkim i małym ekranie
Morfologia, składnia oraz stylistyka „Syzyfowych prac”
Krytycy i badacze o „Syzyfowych pracach”
Żeromski - kalendarium twórczości
Twórczość Stefana Żeromskiego
Najważniejsze cytaty „Syzyfowych prac”
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Marcina Borowicza
Charakterystyka Andrzeja Radka
Charakterystyka Bernarda Zygiera (Siegera)
Charakterystyka pozostałych bohaterów



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies