Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Historia - analiza i interpretacja

Autor: Karolina Marl�ga

Lot trzepoczącego skrzydełkami motyla o świcie czy pożegnalny śpiew ptaka przestają być jedynie tłem do emocjonalnej sceny pożegnania, stając się świadectwem nadchodzącego smutku i śmierci. „Pożegnania wiotkie jak motyl świtu” – wiotkość wskazuje na lekkość i miękkość uścisku, kojarzy się z osobą słabą, być może omdlewającą wskutek przeczucia o ostatniej szansie na objęcie odchodzącego na wojnę bliskiego, z kolei „Rzęs trzepot” przywodzi na myśl chaotyczne zachowanie motyla, który schwytany w klatkę – za wszelką cenę próbuje się wyswobodzić lub – i to jest inna interpretacja – jest poetyckim zapisem czynnością, jaką wykonujemy, gdy próbujemy zatrzymać napływające do oczu łzy.

Kolejne linijki są obnażeniem prawdy i potwierdzeniem płynącej z wiersza tezy - ciągłe rozpamiętywanie historycznych mitów nie zamieni wojennego pogorzeliska w miejsce romantycznego uniesienia. Przelana krew zawsze będzie fizyczną oznaką zbliżającego się końca:
„Nie to, że marzyć, bo marzyć krew,
to krew ta sama spod kity czy hełmu”.

Podmiot kończy z idealizowaniem wojny i żołnierzy. Dochodzi do wniosku, iż zmienia się jedynie czas – reszta pozostaje niezmienna. Historia zatacza koło, w którym spotyka się przeszłość z przyszłością. Kluczowe wydarzenia z każdej epoki cyklicznie się powtarzają. Pewnikiem okazuje się być zatem naznaczenie czasu piętnem wojny. Jest ono niczym groźny lew, którego nie można powstrzymać i przed którym nie można uciec.

„Pesymistyczna koncepcja historii ludzkości oraz postrzeganie do�konań jednostki (pokolenia) jako cząstki wyższego porządku dziejów – to zapewne echo historiozoficznej myśli Słowackiego. Baczyński, podobnie jak autor Króla-Ducha, pojmuje swoje czyny jako kontynu�ację dzieła ojców, czując się spadkobiercą – w złym i dobrym �przyszłych pokoleń” (I. Nowacka, dz. cyt.).

W trzeciej zwrotce pojawiają się te, których cierpienie w czasie wojny jest zawsze największe: kobiety. Matki, narzeczone, kochanki, żony, siostry są adresatkami ostatnich próśb ginących – proszą o przebaczenie, ponieważ zdają sobie sprawę, że nie giną w słusznej idei, nic nie usprawiedliwia wojny:
„Płacz, matko, kochanko, przebacz,
bo nie anioł, nie anioł prowadzi”.

Mimo iż patronem człowieka jest Anioł Stróż, nie prowadzi on walczących, ponieważ biorą udział w zakłócaniu boskiego porządku świata.Jeszcze niedawno były matkami i kochankami, a teraz ich jedyną rolą jest dbanie o cmentarne pomniki bliskich:
„Wy te same drżące u nieba,
wy te same róże sadzić jak głos
na grobach przyjdziecie i dłonią
odgarniecie wspomnienia i liście, jak włos
siwiejący na płytach płaskich”.

Ostatnie wersy są apokaliptyczną wizją marszu ku zatraceniu. Opis „pochodów” zmarłych, złożony zarówno z romantycznych powstańców, jak i współczesnych Baczyńskiemu młodych wojennych bohaterów, jego rówieśników, przyjaciół, szkolnych kolegów, nie ma sprecyzowanego celu:
„Idą, idą pochody, dokąd idą,
których prowadzi jak wygnańców laski
ląd krążący po niebie. A może
niebo po lądzie dmące piaskiem
tak kształt ich zasypuje. Jak noże
giną w chleb pogrążone - tak oni
z wolna spływają. Piach ich pokrywa”.

Uczestnicy pochodu swoimi decyzjami zaprzepaścili szansę na raj i Eden („Wygnańcy łaski”). Ich losy zostały zapisane w gwiazdach, które teraz powoli gasną, symbolizowane przez „dmący piasek” (gwiazdy, pył gwiezdny, mleczne drogi). Idąc za chrześcijańskim poglądem o połączeniu ludzi i gwiazd – gdy człowiek rodzi się, wraz z nim rodzi się gwiazda, gdy zaś umiera, swój żywot kończy także ona – teraz „pochody” są zasypywane gwiezdnym piachem. „Jak noże / giną w chleb pogrążone” – żołnierze giną w chlebie niczym noże, choć powinno być odwrotnie, to chleb (znak życia, Boga) powinien ulec pod siłą ostrza. W końcu „Piach ich pokrywa”, czyli ich trumny zostają przysypane warstwą ziemi lub – interpretacja wynikająca z wcześniejszego przekonania o odczytaniu w „piachu” ludzkiego losu – zostaje wypełnione przeznaczenie.

strona: 1 2 3