Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Balladyna

Motywy baśniowe, legendarne i historyczne w „Balladynie” Słowackiego

Autor: Ewa Petniak

Dzieło Słowackiego jest oryginalną „fantastyczną legendą” – legendą zrodzoną w fantazji i wyobraźni autora, pozbawioną historycznych „przekaźników”. Brak w niej faktów historycznych (wydarzeń, realnych postaci), konsekwencji w zakresie czasowych i geograficznych realiów. Nie ma również psychologicznego prawdopodobieństwa postaci. Próżno doszukiwać się racjonalnej motywacji zdarzeń. Na plan pierwszy wysuwa się swobodna autorska fantazja. Ona narzuca światu przedstawionemu własne reguły.

Legenda – opowieść o niezwykłych wydarzeniach związanych z historią, powstaniem danego miasta, państwa, uwzględniająca elementy niezwykłości, cudowności. Osnuta na wątkach i wierzeniach ludowych. Czasem „relacjonowała” nietypowy, „nadprzyrodzony” żywot jakiegoś bohatera. Występowali w niej odważni, waleczni rycerze, piękne księżniczki, wszechwładni królowie oraz postacie z pogranicza iluzji np. smoki, duchy, zjawy itp. Wyklarowała się w średniowieczu i początkowo była formą przekazu ustnego. Przykłady: legenda o św. Aleksym, legenda o smoku wawelskim, legenda o Lechu, Czechu i Rusie, legenda o złotej kaczce z cyklu legend warszawskich.

Słowacki stworzył w „Balladynie” własną wizję czasów prehistorycznych. Czerpał z historycznych legend, podań i baśni. Swoją „baśń historyczną” komponował z rozmaitych wątków historycznych i legendowych, z którymi musiał się zetknąć podczas edukacji. Z polskich kronik zaczerpnął wątki o Popielu. Losy Balladyny skonstruował na wzór „kariery” Maryny Mniszkówny – polskiej magnatki, która poślubiła dwu carów Samozwańców: Dymitra I i Dymitra II. Nawiązał również do Wandy, co nie chciała Niemca.

Polska księżniczka Wanda nie chciała poślubić niemieckiego księcia. Urażony książę najechał na ziemie polskie. Atak został odparty, ale Wanda, by nie prowokować następnych, rzuciła się nurt Wisły ).

Kirkor Słowackiego przypomina pragnieniem obrony umęczonego Zbawiciela legendarnego króla Franków – Chlodwiga I deklarującego w religijnej ekstazie pomoc zbrojną Chrystusowi:
„Czemuż nie było mnie tam na Golgocie,
Na czarnym koniu, z uzbrojoną świtą!
Zbawiłbym Zbawcę – lub wyrąbał krocie
Zbójców na zemstę umarłemu.”


Do faktów historycznych (wywiezienie korony Bolesława Chrobrego do Niemiec przez Ryksę – żonę Mieszka II, rabunek koron polskich z wawelskiego skarbca w 1794 roku przez Prusaków, koronowanie cara Mikołaja w 1829 roku koroną rosyjską na króla polskiego) nawiązał poeta w „micie” cudownej korony Lecha – symbolu państwowości, dobrobytu, pomyślności. Brak tego „talizmanu” przynosi krajowi nieszczęście. Zdetronizowany Popiel III ukrywa się w leśnej głuszy w szatach Pustelnika. W tajemnicy przechowuje „świętą” koronę Lecha (z legendy o „protoplascie” państwa polskiego), która, gdy tylko założy ją prawowity właściciel sprawi, że na kraj spłyną wszelkie łaski i nie będzie krwawych, niesprawiedliwych rządów uosabianych przez „karminowe stawy”. Cudowny „amulet” wpada w ręce diablików i trafia na głowę niewłaściwej osoby: Grabca. „Król dzwonkowy” w koronie Popielów zupełnie nie rozumie, na czym polega sprawowanie rządów i znów utożsamia władzę z okrucieństwem, ograniczeniem wolności:

„(...) Odtąd brać w rekruty
I żubry, i zające, i dziki, i łosie
Kwiaty, jeśli zechcą kąpać listki w rosie,
Niech płacą, (...)
Zabronić, aby sejmik jaskółczy usiadał
Na trzcinach i o sprawie politycznej sądził.
Wróblów sejmy rozpędzić; ja sam będę rządził
I wieszał, i nagradzał... (...)”


(aluzja do czasów przed powstaniem listopadowym: cenzura, zawieszono wolność zgromadzeń, popowstaniowe represje: masowy pobór do wojska, prześladowania).

strona:    1    2    3  

Szybki test:

Wątki o Popielu zaczerpnął Słowacki z:
a) polskich kronik
b) przekazów ustnych
c) legend
d) mitów
Rozwiązanie

W "Balladynie" brak:
a) odwołania do legend
b) odwołania do baśni
c) groteski i humoru
d) faktów historycznych
Rozwiązanie

„Wróblów sejmy rozpędzić; ja sam będę rządził I wieszał, i nagradzał... (...)” - to słowa odnoszące się do:
a) przed powstaniem listopadowym
b) kongresu wiedeńskiego
c) koronacji cara na króla Polski
d) Wielkiej Emigracji
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Balladyna” streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Balladyny” w pigułce
Geneza „Balladyny”
Czas i miejsce akcji w „Balladynie”
Biografia Juliusza Słowackiego
Problematyka władzy w „Balladynie”
Motywy baśniowe, legendarne i historyczne w „Balladynie” Słowackiego
Groteska i ironia w „Balladynie”
Fantastyka w „Balladynie”
Symbolika „Balladyny”
Melodyjność i plastyczność „Balladyny”
Styl „Balladyny”
„Balladyna” jako dramat romantyczny – kompozycja i struktura
Konflikty moralne w „Balladynie”
„Balladyna” jako antybaśń i antydramat
„Szekspiryzm” w „Balladynie” Juliusza Słowackiego
Kalendarium twórczości Słowackiego
Nawiązania do „Balladyny”
Najważniejsze inscenizacje „Balladyny”
Opinie i komentarze o „Balladynie”
Korona Lecha (Popielów) - historia i znaczenie
Motywy literackie w Balladynie J. Słowackiego
Kogo, dlaczego i jak zabiła Balladyna?
Bibliografia




Bohaterowie
„Balladyna” – charakterystyka tytułowej postaci
Grabiec - charakterystyka postaci (Balladyna)



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies