Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Balladyna
Baśniowość „Balladyny”
„Balladyna” to świat baśni. Baśń operuje na zasadzie dyskonta wiarygodności, usypia w czytelniku poczucie prawdopodobieństwa. Byłoby absurdalną pedanterią prawować się z jej autorem o nieprawdopodobieństwa, domagać się w niej realistycznej motywacji. Idzie jednak o to, że w „Balladynie” nieskładności tych jest szczególnie dużo. I nie wszędzie tłumaczą się one wymogami swoistej baśniowej motywacji. Nonszalancja poety ma tu w sobie coś prowokacyjnego, jest jakby na pokaz, jest jakby wyzwaniem rzuconym czytelnikowi. Wraz z przedmową i Epilogiem przypomina jaskrawymi i licznymi anachronizmami, że autor bawi się stworzonym przez siebie światem fikcji, że zachowuje wobec niej ironiczny dystans.
(Wiktor Weintraub, „Balladyna” czyli zabawa w Szekspira [w:] Od Reja do Boya, Warszawa 1977.)
Ludowość i historia w „Balladynie” Słowackiego
Walna zasługą Słowackiego było skojarzenie w tej tragedii dwu głównych nurtów postępowego romantyzmu: ludowości i historyzmu. Dokonał tego poeta w sposób genialny, podjąwszy śmiałą próbę dramatycznego odtworzenia jednego z najciekawszych epizodów bajecznych dziejów Polski. Upadek Popiela, kryzys monarchii absolutnej i dojście do władzy „ludowej” dynastii Piastów stanowiły legendarną kanwę. Wybór podania z zamierzchłych czasów pozwolił Słowackiemu wprowadzić do teatru, jako równorzędnych bohaterów tragedii, ludzi i postaci fantastyczne. Na scenie wystąpili feudalni rycerze, przedstawiciele ludu i udramatyzowane gminne pieśni, powieści i wierzenia. Ożyły stare ballady. Wcieliły się w życie baśni o okrutnym królu, szlachetnym panu, szukającym prostej dziewczyny na żonę, o złej siostrze i niewdzięcznej córce, o psotnych i usłużnych duszkach, o rusałce nieszczęśliwie zakochanej w śmiertelnym człowieku, o zbrodni i cudownej fujarce, która wyjawia leśne tajemnice. Trudno byłoby znaleźć w tej epoce drugie dzieło o podobnym polocie poetyckim, podobnym rozmachu fantazji i podobnej obfitości stylów i nastrojów, tonacji i modulacji, odmian i odcieni. (...) Bogactwo treści dramatycznej, stopienie w artystyczną całość ludowej baśni z historyczną tragedią, psychologicznego dramatu z plebejska farsą, teatru poetyckiego z aktualną satyrą polityczną wymagało bardzo pojemnej, rewolucyjnej formy scenicznej. Słowacki stworzył potrzebna sobie formę, umiejętnie i oryginalnie korzystając z doświadczeń teatru klasycznego, szekspirowskiego i ludowego. Powszechne dzieje dramatu dostarczyły mu wiele podniet. Nie mogły mu jednak dać wzoru takiej syntezy teatralnej, jaką przedstawia „Balladyna”. Wzór ten stworzyła dla samej siebie i dla następców – „Balladyna”.
(Wacław Kubacki, W wyobraźni, Warszawa 1964.)Opinie i komentarze o „Balladynie”
Autor: Jakub RudnickiBaśniowość „Balladyny”
„Balladyna” to świat baśni. Baśń operuje na zasadzie dyskonta wiarygodności, usypia w czytelniku poczucie prawdopodobieństwa. Byłoby absurdalną pedanterią prawować się z jej autorem o nieprawdopodobieństwa, domagać się w niej realistycznej motywacji. Idzie jednak o to, że w „Balladynie” nieskładności tych jest szczególnie dużo. I nie wszędzie tłumaczą się one wymogami swoistej baśniowej motywacji. Nonszalancja poety ma tu w sobie coś prowokacyjnego, jest jakby na pokaz, jest jakby wyzwaniem rzuconym czytelnikowi. Wraz z przedmową i Epilogiem przypomina jaskrawymi i licznymi anachronizmami, że autor bawi się stworzonym przez siebie światem fikcji, że zachowuje wobec niej ironiczny dystans.
(Wiktor Weintraub, „Balladyna” czyli zabawa w Szekspira [w:] Od Reja do Boya, Warszawa 1977.)
Ludowość i historia w „Balladynie” Słowackiego
Walna zasługą Słowackiego było skojarzenie w tej tragedii dwu głównych nurtów postępowego romantyzmu: ludowości i historyzmu. Dokonał tego poeta w sposób genialny, podjąwszy śmiałą próbę dramatycznego odtworzenia jednego z najciekawszych epizodów bajecznych dziejów Polski. Upadek Popiela, kryzys monarchii absolutnej i dojście do władzy „ludowej” dynastii Piastów stanowiły legendarną kanwę. Wybór podania z zamierzchłych czasów pozwolił Słowackiemu wprowadzić do teatru, jako równorzędnych bohaterów tragedii, ludzi i postaci fantastyczne. Na scenie wystąpili feudalni rycerze, przedstawiciele ludu i udramatyzowane gminne pieśni, powieści i wierzenia. Ożyły stare ballady. Wcieliły się w życie baśni o okrutnym królu, szlachetnym panu, szukającym prostej dziewczyny na żonę, o złej siostrze i niewdzięcznej córce, o psotnych i usłużnych duszkach, o rusałce nieszczęśliwie zakochanej w śmiertelnym człowieku, o zbrodni i cudownej fujarce, która wyjawia leśne tajemnice. Trudno byłoby znaleźć w tej epoce drugie dzieło o podobnym polocie poetyckim, podobnym rozmachu fantazji i podobnej obfitości stylów i nastrojów, tonacji i modulacji, odmian i odcieni. (...) Bogactwo treści dramatycznej, stopienie w artystyczną całość ludowej baśni z historyczną tragedią, psychologicznego dramatu z plebejska farsą, teatru poetyckiego z aktualną satyrą polityczną wymagało bardzo pojemnej, rewolucyjnej formy scenicznej. Słowacki stworzył potrzebna sobie formę, umiejętnie i oryginalnie korzystając z doświadczeń teatru klasycznego, szekspirowskiego i ludowego. Powszechne dzieje dramatu dostarczyły mu wiele podniet. Nie mogły mu jednak dać wzoru takiej syntezy teatralnej, jaką przedstawia „Balladyna”. Wzór ten stworzyła dla samej siebie i dla następców – „Balladyna”.
Z dociekań (...) wiadomo od dawna, iż ziaren, z którego wyrosła „Balladyna”, jest baśń ludowa o „Malinach”, „Śpiewającej kości” czy też o „Piszczałce oskarżycielce”, każdy bowiem z tych tytułów można zastosować do wątku pospolitego w folklorze światowym, a (występującego bądź w formie opowiadania prozą lub pieśni. Jego treścią jest śmierć dziewczyny z ręki zawistnej siostry – rywalki, ujawniona w pieśni dobywającej się z piszczałki, którą sporządzono z kości ofiary zbrodni lub wykręcono z gałęzi drzewa rosnącego na jej grobie. Wiadomo dalej, iż Słowacki oparł się nie na wątku baśniowym, lecz na balladzie „Maliny” Aleksandra Chodźki, który opracował w niej baśń polską, prozaiczną, lecz zawierającą zwrotki pieśniowe typu „Graj, pastuszku, graj”. I właśnie popularność tego wątku w literaturze polskiej przemawia za nadaniem mu tytułu „Maliny”. Wiadomo wreszcie, iż twórca „Baladyny” rozbudował wątek Chodźkowski składnikami najrozmaitszego pochodzenia, mickiewiczowskimi („Lilije”, „Świtezianka”) i Szekspirowskimi („Makbet”, „Sen nocy letniej”, „Król Lear”). (...) „Balladyna” jednak zawiera nadto sporo innych motywów pochodzenia niewątpliwie folklorystycznego, potęgujących równie niewątpliwie jej ludowy charakter. (...) Należy do nich piękna legenda „O koronie Lecha”, którą otrzymał od Scyty, towarzysza „dwóch Magów”, a więc jednego z „Trzech Króli” betlejemskich (...)
strona: 1 2 3
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies