Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Prusa

„Katarynka” jako nowela

Autor: Karolina Marl�ga

Bolesław Prus, nazywany pisarzem chwalącym codzienność, stworzył wiele niezapomnianych nowel, które – choć ilościowo ubogie – stawały się niejednokrotnie tematami filmów czy prac naukowych. Autor Kamizelki, Michałka czy Powracającej fali nie jest przykładem twórcy respektującego kanon klasycznych wyznaczników noweli. W swych krótkich dziełach odszedł od zwartej, jednowątkowej akcji, nie ograniczał do minimum luźnych epizodów, drugoplanowych postaci, opisów przyrody czy dygresji i odautorskich komentarzy.

Katarynka jest przykładem odejścia od schematu budowy klasycznej noweli. Argumenty popierające tę tezę czytelnik odnajduje już w pierwszych akapitach tekstu, gdy czyta o przeszłości pana Tomasza. Odbiorca dzieła ma w tym momencie do czynienia z retrospekcją, wsteczną projekcją. Prus pisze: „Gdy był [pan Tomasz] jeszcze obrońcą, biegał tak prędko, że nie uciekłaby przed nim żadna szwaczka wracająca z magazynu do domu Był wesoły, rozmowny, trzymał się prosto, miał czuprynę i nosił wąsy zakręcone ostro do góry Już wówczas sztuki piękne robiły na nim wrażenie, ale czasu im nie poświęcał, bo szalał - za kobietami. Co prawda, miał do nich szczęście i nieustannie był swatany. Ale cóż z tego, kiedy pan Tomasz nie mógł nigdy znaleźć ani jednej chwili na oświadczyny będąc zajęty jeżeli nie praktyką, to - schadzkami. Od Frani szedł do sądu, z sądu biegł do Zosi, którą nad wieczorem opuszczał, ażeby z Józią i Filką zjeść kolacją”. Cytat ten, podobnie jak dalsze przywoływanie faktów z życia bohatera, pełni funkcję uzasadniającą istnienie poszczególnych cech jego charakteru. Ważne jest, że narrator nie rozwodzi się nad całym życiem emerytowanego mecenasa, lecz przypomina tylko te zdarzenia z jego życia, które są istotne do zrozumienia psychiki starego kawalera nielubiącego podwórkowych katarynek oraz dla uświadomienia sobie, jak ważnym było dla niego spotkanie z niewidomym dzieckiem.
Historia pana Tomasza i niewidomej, ośmioletniej dziewczynki jest komplementowaniem szarej rzeczywistości i codzienności. Poprzez ukazanie sytuacji typowych i zwyczajnych dla życia mieszkańców XIX-wiecznej Warszawy autor Katarynki podkreśla, że dramat kalekiego dziecka może dziać się tuż za ścianą naszego mieszkania oraz że nigdy nie jest za późno na niesienie pomocy.

„Katarynka” jako nowela

Szybki test:

Zobacz inne artykuły: