Topielec - analiza ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Topielec - analiza

Autor: Karolina Marlêga

„Topielec” BolesÅ‚awa LeÅ›miana jest przykÅ‚adem tekstu gÅ‚Ä™boko filozoficznego. Utwór skÅ‚ada siÄ™ z jednej strofy liczÄ…cej dwadzieÅ›cia wersów (wiersz stychiczny, czyli napisany ciÄ…giem). ZostaÅ‚ napisany trzynastozgÅ‚oskowcem (każdy wers liczy trzynaÅ›cie sylab – wiersz sylabotoniczny równozgÅ‚oskowy) ze staÅ‚ym miejscem sylab akcentowanych (w każdym wersie akcent pada na tÄ™ samÄ… sylabÄ™) i Å›redniówkÄ… po siódmej zgÅ‚osce, co dowodzi dążeniu autora do uzyskania jak najwiÄ™kszej rytmicznoÅ›ci.

Autor siÄ™gnÄ…Å‚ po rymy parzyste (przylegÅ‚e) AA BB żeÅ„skie dokÅ‚adne, np. „bezdeni” – „zieleni”; „żaÅ‚obie”- „sobie”; „Å›wiatów” – „kwiatów”; „zwÅ‚oki”- „obÅ‚oki”; „powiewem” – „drzewem”; „polanie” – „niespodzianie”.

KolejnÄ… cechÄ… rymów jest ich podziaÅ‚ na gramatyczne (rymujÄ…ce takie same części mowy, np: „zwÅ‚oki” – „obÅ‚oki”, „poÅ›piechem” – „bezÅ›miechem”, „Å›wiatów” – „kwiatów”) oraz niegramatyczne – rymowanie wyrazów należących do odmiennych części mowy, np. „gÅ‚uchy” – „zawieruchy”, „żaÅ‚obie” – „sobie”.

Podmiot liryczny opowiada historiÄ™ spotkania wÄ™drowca i powodujÄ…cego jego Å›mierć demona zieleni z punktu widzenia obserwatora (w trzeciej osobie – liryka poÅ›rednia).

Leśmian sięgnął po wiele środków stylistycznych:
  • Epitety speÅ‚niajÄ…ce rolÄ™ „uczÅ‚owieczenia” przyrody, np. „zwiewnych nurtach kostrzew”, „leÅ›nej polanie”, „tajemnym bezÅ›miechem:”;

  • Porównania homeryckie o funkcji wskazywania podobieÅ„stw, gdzie drugi czÅ‚on jest znacznie rozbudowany, np. „ cienisty, jak bór w borze topielec zieleni”;

  • MetaforÄ™, np. „PrzewÄ™drowaÅ‚ Å›wiat caÅ‚y z obÅ‚oków w obÅ‚oki”, „Zwiedzić duchem na przeÅ‚aj zieleÅ„ samÄ… w sobie” czy „Topielec zieleni” – nadanie bohaterowi imienia wskazujÄ…cego na baÅ›niowÄ… formuÅ‚Ä™ utworu, dowodzÄ…ce sÅ‚owotwórczej inwencji poety, autora innych dziwacznych imion;
„Oryginalność poezji LeÅ›miana polega na stosowaniu imion znaczÄ…cych, np. SrebroÅ„, Znikomek, Åšnigrobek, to poetyckie metafory, podkreÅ›lajÄ…ce zasadniczÄ… funkcjÄ™, charakterystycznÄ… cechÄ™ postaci w utworach lirycznych. Autor zmieniÅ‚ swoje nazwisko: z Lesman na LeÅ›mian, by kojarzyÅ‚o siÄ™ z czymÅ› leÅ›nym i kwietnym, w ten sposób „upoetyczniÅ‚”, nadaÅ‚ poetyckÄ… barwÄ™” („Oryginalność poezji BolesÅ‚awa LeÅ›miana”, Teresa Bojczewska, „Od starożytnoÅ›ci do współczesnoÅ›ci. Wybrane tematy z jÄ™zyka polskiego”, Warszawa 1996, s. 137-139);
  • PersonifikacjÄ™ – dotyczy ukazania „demona zieleni”;

  • Wyrazy dźwiÄ™konaÅ›ladowcze wzmacniajÄ…ce rytm wiersza, np. „rozdzwonione dzbany”;

  • Wykrzyknienia wzmacniajÄ…ce przekaz, np. „w tÄ™ zieleÅ„, w tÄ™ zieleÅ„!”,

  • AnaforÄ™:
    „I wabiÅ‚ nieustannych rozkwitów poÅ›piechem,
    I nucił ust zdyszanych tajemnym bezśmiechem,
    I czarował zniszczotą wonnych niedowcieleń,
    I kusiÅ‚ coraz gÅ‚Ä™biej - w tÄ™ zieleÅ„, w tÄ™ zieleÅ„!”
Wiersz jest także bogatym przykładem neologizmów, czyli środków cechujących twórczość Leśmiana i wzmacniających ekspresję wypowiedzi: