Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Dziewczyna - analiza

Autor: Karolina Marlga

Utwór Bolesława Leśmiana pt. „Dziewczyna” jest przykładem ballady filozoficznej, czego dowodzi chociażby pomieszanie w nim elementów świata realnego i nierzeczywistego.

Choć tytuł wskazuje na żeńską bohaterką, jest jednak inaczej. Głównymi postaciami tekstu jest dwunastu braci próbujących odnaleźć tajemniczą Dziewczynę. Zabieg używania zawsze wielkiej litery przy jej wprowadzeniu sugeruje, iż czytelnik nie powinien upatrywać w niej jakiejś konkretnej osoby posiadającej określone dane osobowe czy charakterystyczny wygląd, lecz raczej rozszerzyć próbę wyobrażenia sobie Dziewczyny do idei, której odkryciu bracia poświęcili życie. Leśmian wprowadził ją do ballady jako cel marzeń dwunastu mężczyzn.

Podmiotem lirycznym nie jest zatem tytułowa Dziewczyna, lecz obserwujący z boku zmagania dwunastu braci z ogromnym murem podmiot liryczny-mężczyzna (liryka pośrednia). Mimo zdystansowanej pozy chłodnego obserwatora, w relacji podmiotu – dokładnie w licznych wykrzyknieniach wzmacniających apostrofę do Boga - widać ślady emocjonalnego zaangażowania i opisanie tej historii przez pryzmat osobistych uczuć:
„Lecz dzielne młoty – Boże mój – mdłej nie poddały się żałobie!
I same przez się biły w mur, huczały spiżem same w sobie!”
Podmiotowi nie udało się uniknąć śladów subiektywnego wartościowania:
„Nic – tylko płacz i żal i mrok i niewiadomość i zatrata!
Takiż to świat! Niedobry świat! Czemuż innego nie ma świata?”.

Tekst składa się z dwudziestu dwuwersowych strof. „Dziewczyna” jest wierszem sylabotonicznym, ośmiostopowcem jambicznym z hiperkatalaksą. Jak w większości swoich utworów, także i tu Leśmian pozostał wierny tradycyjnej wersyfikacji, odcinając się od panującej w pierwszej połowie XX wieku modzie na tworzenie tzw. białych wierszy. Nie poskąpił „Dziewczynie” zróżnicowanych rymów, nadających jej określony rytm i tempo. Sięgnął po znany układ rymów parzystych (AA BB) żeńskich:
O, prędzej skruszmy zimny głaz, nim śmierć Dziewczynę rdzą powlecze!” -
Tak, waląc w mur, dwunasty cień do jedenastu innych rzecze.
Kolejną cechą konstrukcji utworu jest jego trychotomiczność, czyli podział na trzy odrębne fazy, które możemy nazwać:
  • I faza - czas ludzi,

  • II faza – czas cieni,

  • III faza – czas młotów.

Wiersz jest naszpikowany charakterystycznymi dla Leśmiana neologizmami: „głos zaprzepaszczony”, „daremny ramion sprzęg i usił”, „oddali ciała swe na strwon”, „powymarły”, „niewiadomość i zatrata”.
Prócz nich, wśród środków poetyckiego wyrazu za wymienienie zasługuje anafora, przejawiająca się w tym wypadku w powtarzaniu spójnika „i” na początku wersów:
„I powymarły jeszcze raz, bo nigdy dość się nie umiera…
I nigdy dość, i nigdy tak, jak tego pragnie ów co kona!…
I znikła treść – i zginął ślad – i powieść o nich już skończona!”

Kolejną cechą formalną tekstu są powtarzające się w nim struktury quasi-dialogowe, będące wyznacznikiem tradycyjnej ballady:
„O, prędzej skruszmy zimny głaz, nim śmierć Dziewczynę rdzą powlecze!” -
Tak, waląc w mur, dwunasty cień do jedenastu innych rzecze.
Mówili o niej: ” Łka więc jest!”
Leśmian wykorzystał także środek zwany synekdochą. Aby jeszcze bardzie uplastycznić i wzmocnić znaczenie śmierci z wycieńczenia dwunastu braci, ukazał obumieranie pojedynczych członków ich ciała:
„Łamią się piersi, trzeszczy kość, próchnieją dłonie, twarze bledną…
I wszyscy w jednym zmarli dniu i noc wieczystą mieli jedną!”.
Prócz tej figury stylistycznej, rolę „spowalniacza” akcji i warunek dokładniejszego prześledzenia wersów traktujących o śmierci bohaterów pełnią także liczne wyliczenia:

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Czechowicz Józef
Miejsce Czechowicza w literaturze
Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
Biografia Józefa Czechowicza
Żal - analiza i interpretacja
Sam - analiza i interpretacja
modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

Gałczyński Konstanty Ildefons
Wit Stwosz - analiza i interpretacja
Spotkanie z matką - analiza i interpretacja
Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
Niobe - analiza i interpretacja
Serwus, madonna - analiza i interpretacja
Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

Iwaszkiewicz Jarosław
Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
Erotyk - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza

Jasieński Bruno
JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
But w butonierce - analiza
But w butonierce - interpretacja

Leśmian Bolesław
Dusiołek - geneza
Dwoje ludzieńków - analiza
Dwoje ludzieńków - interpretacja
Dwoje ludzieńków - geneza
Dziewczyna - analiza
Dziewczyna - interpretacja
Topielec - analiza
Topielec - interpretacja
Urszula Kochanowska - analiza
Urszula Kochanowska - interpretacja
Urszula Kochanowska - geneza
W malinowym chruśniaku - analiza
W malinowym chruśniaku - interpretacja
W malinowym chruśniaku - geneza
Pan Błyszczyński - analiza
Pan Błyszczyński - interpretacja
Pan Błyszczyński - geneza
Szewczyk - analiza
Szewczyk - interpretacja
Dusiołek - analiza
Dusiołek - interpretacja

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
Płyty Carusa - analiza i interpretacja
Miłość - analiza i interpretacja
La prcieuse - analiza i interpretacja
La prcieuse - geneza

Słonimski Antoni
Credo - analiza i interpretacja
Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

Staff Leopold
Ars poetica - analiza
Ars poetica - interpretacja
Kartoflisko - analiza
Kartoflisko - interpretacja
Curriculum vitae - analiza
Curriculum vitae - interpretacja
Wysokie drzewa - analiza
Wysokie drzewa - interpretacja
Kowal - analiza
Kowal – interpretacja
Deszcz jesienny – analiza
Deszcz jesienny – interpretacja
Przedśpiew - analiza
Przedśpiew - interpretacja

Stanisław Przybyszewski

Tuwim Julian
Prośba o piosenkę - geneza
Do krytyków - analiza
Do krytyków - interpretacja
Do krytyków - geneza
Mieszkańcy - analiza
Mieszkańcy - interpretacja
Mieszkańcy - geneza
Wiosna. Dytyramb - analiza
Wiosna. Dytyramb - interpretacja
Wiosna. Dytyramb - geneza
Rzecz czarnoleska - analiza
Rzecz czarnoleska - interpretacja
Sokrates tańczący - analiza
Sokrates tańczący - interpretacja
Sitowie - analiza
Sitowie - interpretacja
Sitowie - geneza
Prośba o piosenkę - analiza
Prośba o piosenkę - interpretacja

Wierzyński Kazimierz
Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
Motto - analiza i interpretacja
Zielono mam w głowie - analiza
Zielono mam w głowie - interpretacja
Kufer - analiza
Kufer - interpretacja
Kufer - geneza

Inne
Ideowe podłoże „Żagarów”
Powstanie i rozwój „Żagarów”
Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
Tematyka wierszy Przybosia
Biografia Juliana Przybosia
Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)
Przemiany poetyckie na początku lat 30. XX wieku
Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
Program i poetyka awangardy krakowskiej
Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
Główne założenia futuryzmu
Fazy rozwoju futuryzmu
Główne cechy polskiego futuryzmu
Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego
Poetyka „Żagarów”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies