Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Przedśpiew - interpretacja

Autor: Karolina Marl�ga

Wiadomości wstępne

Swój wiersz „Przedśpiew” Leopold Staff umieścił w zbiorze „Gałąź kwitnąca”. Podobnie jak „Ars poetica” czy „Curriculum vitae”, jest on pewnego rodzaju rozliczeniem ze swoim życiem i sztuk oraz zapowiedzią międzywojennej, przepełnionej humanizmem, entuzjazmem dla sztuki i przyrody twórczości.

Jak trafnie zauważa badaczka twórczości Staffa, Irena Maciejewska:
„W zasadzie (…) interesowały poetę sprawy innego rzędu: sprawy egzystencji człowieka, jego miejsce w świecie, jego samookreślenie się w naturze i kulturze, słowem – jego ludzka samowiedza. Bohaterowie liryki Staffa nie określają bliżej celów swoich wysiłków i walki. Walczą ogólnie o „świat nowy”, o nowego człowieka – Boga, o ludzkie „królestwo z tego świata”, Interesuje ich uniwersalnie pojęty los człowieka, nie zaś jego konkretne i szczegółowe perypetie. Dzielą oni niewątpliwie przeświadczenie współczesnego historyka kultury Mircei Eliadego, że „świadomość historyczna odgrywa dość skromną rolę w świadomości ludzkiej, nie mówiąc już o sprawach podświadomości, które także należą do integralnej istoty ludzkiej”. Bohaterowie ci stają wobec wiecznych, granicznych sytuacji ludzkich: miłości, śmierci, zachwytu bądź przerażenia światem” („Poeta ładu moralnego – Leopold Staff, [w:] „Poeci dwudziestolecia międzywojennego. Sylwetki 2”, pod red. Ireny Maciejewskiej, Warszawa 1982, s. 234-235).

Interpretacja

Podmiot liryczny przedstawia się czytelnikowi już na początku wiersza. Czyni to słowami:
„Czciciel gwiazd i mądrości, miłośnik ogrodów,
Wyznawca snów i piękna i uczestnik godów,
Na które swych wybrańców sprasza sztuka boska:”

Okazuje się być posuniętym w latach humanistą, człowiekiem wszechstronnym: wykształconym, oczytanym, kochającym astronomię, naturę i sztukę, lubującym się w harmonii i tradycji klasycznej, miłośnikiem uczt czy zwiedzania muzeów. Zwrot „wyznawca słów” może być interpretowany także jako dowód na marzycielstwo i dążenie do ideału poety.

Od czwartego wersu odsłania swoje kolejne oblicze. Okazuje się, że różnorodne doświadczenia, jakie miał okazję zbierać w życiu, nie zawsze były piękne i warte wspominania. Podmiot liryczny miał także ciężkie chwile:
„Znam gorycz i zawody, wiem, co ból i troska,
Złuda miłości, zwątpień mrok, tęsknot rozbicia”.

Mimo wielokrotnych rozczarowań czy zdrad, mimo tęsknoty za bliskimi czy nachodzącymi go w trudnych momentach zwątpieniami – nie zamierza użalać się nad niesprawiedliwościami losy, lecz chce chwalić życie i jego przejawy:
„A jednak śpiewać będę wam pochwałę życia”.

Z czego wynika jego optymistyczna postawa? Z ogromnej życiowej mądrości, lat doświadczeń i dochodzenia do wniosku, iż warto żyć zarówno dla jasnych, jak i ciemnych stron, spotykających nas po drodze: „Żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce”.

Wiele lat spędzonych „w górach” i „w lasach”, wspomnienia „dni chmurnych” i „dni w słońca krasach”, przywoływany widok „wielkich, dziwnych miast” czy „pól żniwnych i mogilnych kopców”, miłości, które były jego udziałem czy śmierci, przy jakich miał nieprzyjemną okazję uczestniczyć – to wszystko sprawiło, że stał się takim, a nie innym człowiekiem. Nie przydarzyło się mu nic, co nie jest zarezerwowane dla człowieka, dlatego jest wdzięczny za bogaty bagaż, jakim może się teraz dzielić:
„I uczę miłowania, radości w uśmiechu,
W łzach widzieć słodycz smutną, dobroć chorą w grzechu,
I pochwalam tajń życia w pieśni i w milczeniu,
Pogodny mądrym smutkiem i wprawny w cierpieniu”.

strona: 1 2