Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza

Autor: Jakub Rudnicki

NajwczeÅ›niejsze z zachowanych wierszy Czechowicza pochodzÄ… z 1922 roku. MajÄ… jeszcze znamiona poetyki mÅ‚odopolskiej, jednak szybko siÄ™ to zmienia. W kolejnym okresie twórczoÅ›ci Czechowicza i publikacji w „Reflektorze”, a także w pierwszym tomie KamieÅ„ widać wyraźnie zwiÄ…zki z modernizmem, ale zaczynajÄ… dominować powiÄ…zania z futuryzmem i nowÄ… sztukÄ…. Z nowym nurtem wiąże go metaforyka o funkcji brutalizujÄ…cej rzeczywistość, pochwaÅ‚a potÄ™gi i szybkoÅ›ci, spojrzenie urbanisty, kult maszyny (wiersz PÄ™dem- pochwaÅ‚a szybkiego biegu samochodu, pÄ™d dochodzi do nieskoÅ„czonoÅ›ci). Urzeczenie nieskoÅ„czonoÅ›ciÄ… i bogactwem życia oraz nieustannej jego przemiany wiąże siÄ™ z bergsonizmem.

Liryka Czechowicza zbudowana jest z antynomii – wewnÄ™trznych przeciwieÅ„stw i opozycji. Kult maszyny rzutuje u Czechowicza na koncepcjÄ™ czÅ‚owieka. Jest to uwielbienie cywilizacji nie wprost, przez Å›piewanie hymnów, ale poÅ›rednio przez wywyższenie (Przemiany). W wierszach z tego okresu wystÄ™puje sÅ‚ownictwo zwiÄ…zane z geometriÄ…. Wiersze Czechowicza tworzÄ… kubistyczne pejzaże, sÄ… jÄ™zykowym odpowiednikiem kubistycznego malarstwa. Kubistyczna zasada konstrukcji pejzażu wystÄ™puje również w kolejnym tomie dzieÅ„ jak co dzieÅ„ z 1930 roku. KontynuowaÅ‚ on rozbudowÄ™ wizji codziennoÅ›ci, zapowiadaÅ‚ pochwaÅ‚Ä™ zwykÅ‚ego życia. Bliski jest w tych wierszach autor futurystom (dno). Przejmuje od nich także futurystyczny wzorzec erotyki, a także lirycznÄ… tonacjÄ™, ton wiersza i rymy. Czechowicz różniÅ‚ siÄ™ od innych stawianiem znaków zapytania, wyrazem niepokoju i strachu wobec cywilizacji, metafizycznÄ… gÅ‚Ä™biÄ…. ZwÄ…tpiwszy w sens cywilizacji już do jej spraw nie powróciÅ‚. Wiersze z poczÄ…tkowego etapu twórczoÅ›ci odznaczajÄ… siÄ™ niespokojnym rytmem, szybkim i nieregularnym tempem wiersza, naÅ›ladujÄ… tempo współczesnego życia i miasta.

Obsesja śmierci

Już w pierwszym tomie Czechowicz zaprzecza rajowi cywilizacji (Przemiany, Åšmierć, WiÄ™zieÅ„ miÅ‚oÅ›ci). Wrażliwa intuicja podmiotu lirycznego odczuwaÅ‚a staÅ‚Ä… wszechobecność Å›mierci. Åšmierć wydaje siÄ™ nieodpartÄ… oczywistoÅ›ciÄ…, groźnÄ…, przeciw której trzeba szukać pomocy. Pierwsze tomiki zaznaczajÄ… konflikt pomiÄ™dzy życiem i Å›mierciÄ…. Kolejny – ballada z tamtej strony – zdecydowanie skupia siÄ™ już na Å›mierci – Å›wiadczy o tym chociażby sam tytuÅ‚. Åšmierć zjawia siÄ™ tu pod postaciÄ… symbolu, aluzji. Ekslibris poety z tamtego czasu zawiera napis Vita somnium breveÅ»ycie snem krótkim. Zafascynowanie Å›mierciÄ… wynika nie tylko z osobistych dyspozycji i przekonaÅ„ poety, ale z ówczesnej ogólniejszej tendencji. Podobnie jak zafascynowanie spirytualizmem. Sny u Czechowicza należą do obszaru Å›mierci.
Wizja śmierci połączona jest z wyrażeniem chłodu i zimna. Towarzyszą jej słowa związane z nocą, pogrzebem lub czasem, w którym ujawnia się świat śmierci. Klimat śmierci w wierszach rozszerza się, wraz z obsesją katastrofy, niepokoju i oczekiwania zagłady tworzy jednolitą tonację w tonie tragiczności.

Katastrofizm Czechowicza

W porównaniu z katastrofizmem „Å»agarów” byÅ‚ u Czechowicza bardziej egocentryczny, bardziej ogólny, syntetyczny, mniej nastawiony na historiÄ™. Katastrofizm wynika z kilku podstawowych elementów. Pierwszy to wspomnienie wojny z 1920 roku, w której braÅ‚ udziaÅ‚ poeta (Front, dzisiaj verdun). Drugi to kryzys ekonomiczny z przeÅ‚omu lat dwudziestych i trzydziestych (Wulkan), zaÅ› trzeci wynika z zmian w Europie w latach trzydziestych po dojÅ›ciu Hitlera do wÅ‚adzy i rozpowszechnieniu faszyzmu. Kolejny wynika z pojmowania Å›wiata, przyrównywanego do heraklitowej rzeki. PÅ‚ynność i niestaÅ‚ość rzeczy (którÄ… w wierszach najczęściej symbolizuje rzeka) prowadzÄ… ku katastrofie egzystencjalnej, towarzyszÄ…cej każdemu faktowi istnienia. ZagÅ‚ada to nieubÅ‚agana konieczność, ostatecznie jednak otworzy drogÄ™ ku nowemu odrodzonemu Å›wiatu. Katastrofa u Czechowicza spleciona jest z rozwiÄ…zaniem losu poety. Wszelkie przeczucia, przepowiednie skierowane sÄ… przeciw podmiotowi lirycznemu. Warto wspomnieć o symbolice konia, który byÅ‚ sygnaÅ‚em wywoÅ‚awczym wszelkich niepokojów, burz, katastrof. SymbolizowaÅ‚ siÅ‚y bÄ™dÄ…ce poza zasiÄ™giem czÅ‚owieka. WÅ›ród barw zwiÄ…zanych ze Å›mierciÄ… - dominuje czerwieÅ„ (nazywana czÄ™sto pÅ‚omieniem, pożarem) i czerÅ„.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Czechowicz Józef
Miejsce Czechowicza w literaturze
Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
Biografia Józefa Czechowicza
Żal - analiza i interpretacja
Sam - analiza i interpretacja
modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

Gałczyński Konstanty Ildefons
Wit Stwosz - analiza i interpretacja
Spotkanie z matkÄ… - analiza i interpretacja
Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
Niobe - analiza i interpretacja
Serwus, madonna - analiza i interpretacja
Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

Iwaszkiewicz Jarosław
Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
Erotyk - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza

Jasieński Bruno
JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
But w butonierce - analiza
But w butonierce - interpretacja

Leśmian Bolesław
Dusiołek - geneza
Dwoje ludzieńków - analiza
Dwoje ludzieńków - interpretacja
Dwoje ludzieńków - geneza
Dziewczyna - analiza
Dziewczyna - interpretacja
Topielec - analiza
Topielec - interpretacja
Urszula Kochanowska - analiza
Urszula Kochanowska - interpretacja
Urszula Kochanowska - geneza
W malinowym chruśniaku - analiza
W malinowym chruśniaku - interpretacja
W malinowym chruśniaku - geneza
Pan Błyszczyński - analiza
Pan Błyszczyński - interpretacja
Pan Błyszczyński - geneza
Szewczyk - analiza
Szewczyk - interpretacja
Dusiołek - analiza
Dusiołek - interpretacja

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
PÅ‚yty Carusa - analiza i interpretacja
Miłość - analiza i interpretacja
La précieuse - analiza i interpretacja
La précieuse - geneza

SÅ‚onimski Antoni
Credo - analiza i interpretacja
Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

Staff Leopold
Ars poetica - analiza
Ars poetica - interpretacja
Kartoflisko - analiza
Kartoflisko - interpretacja
Curriculum vitae - analiza
Curriculum vitae - interpretacja
Wysokie drzewa - analiza
Wysokie drzewa - interpretacja
Kowal - analiza
Kowal – interpretacja
Deszcz jesienny – analiza
Deszcz jesienny – interpretacja
Przedśpiew - analiza
Przedśpiew - interpretacja

Stanisław Przybyszewski

Tuwim Julian
Prośba o piosenkę - geneza
Do krytyków - analiza
Do krytyków - interpretacja
Do krytyków - geneza
Mieszkańcy - analiza
Mieszkańcy - interpretacja
Mieszkańcy - geneza
Wiosna. Dytyramb - analiza
Wiosna. Dytyramb - interpretacja
Wiosna. Dytyramb - geneza
Rzecz czarnoleska - analiza
Rzecz czarnoleska - interpretacja
Sokrates tańczący - analiza
Sokrates tańczący - interpretacja
Sitowie - analiza
Sitowie - interpretacja
Sitowie - geneza
Prośba o piosenkę - analiza
Prośba o piosenkę - interpretacja

Wierzyński Kazimierz
Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
Motto - analiza i interpretacja
Zielono mam w głowie - analiza
Zielono mam w głowie - interpretacja
Kufer - analiza
Kufer - interpretacja
Kufer - geneza

Inne
Ideowe podÅ‚oże „Å»agarów”
Powstanie i rozwój „Å»agarów”
Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
Tematyka wierszy Przybosia
Biografia Juliana Przybosia
Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)
Przemiany poetyckie na poczÄ…tku lat 30. XX wieku
Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
Program i poetyka awangardy krakowskiej
Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
Główne założenia futuryzmu
Fazy rozwoju futuryzmu
Główne cechy polskiego futuryzmu
Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego
Poetyka „Å»agarów”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies