Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja

Autor: Karolina Marlga

Nazywany manifestem poetyckiej dumy i sławy, utwór Jana Kochanowskiego „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony...”, znany także jako „Pieśń XXIV” jest przykładem liryki refleksyjno-filozoficznej z elementami autobiograficznymi.

Głównym tematem, poruszanym w tej jednej z piękniejszych i przepełnionych ekspresyjnymi uczuciami pieśni, jest nieśmiertelność artysty i jego twórczości, zgodnie ze słynnym hasłem Horacego „Excegi monumentum”, czyli „Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu?”. Inspiracja cytatem z „Ody XX” z księgi „II Carmina” jest tak widoczna, że dzieło Jana z Czarnolasu jest nazywane renesansową parafrazą słów antycznego myśliciela.

„ (...) rozumienie Pieśni XXIV Ksiąg wtórych jako transpozycji Carmen XX Księgi drugiej pozwala każdą zgodność Kochanowskiego z Horacym i każdą różnicę między nimi rozpatrywać jako relację znaczącą. Kochanowski, który nie tyle naśladuje, ile powtarza horacjański zwycięski lot ku nieśmiertelności, zmienia z konieczności niektóre horacjańskie realia (głównie nazwy miejscowe) i podstawia sobie współczesne. (…) Kochanowski stara się iść bardzo wąskim i trudnym tropem oryginału, że oddaje wers wersem i strofę strofą. Jedyne, co ewidentnie zmienia, to adres i niektóre realia – nazwy geograficzne i plemienne. Horacy kierował swą pieśń do Maecenasa, Kochanowski – do Myszkowskiego. Horacy wyliczał Kolchidę, Gelonów, Daków, Ebro i Rodan, u Kochanowskiego znajdziemy w odpowiednich miejscach Moskwę, Tatarów, Anglików, Niemców i Tybr” (Jerzy Ziomek, „Niezwykłe i nie leda pióro” [w:] „Jan Kochanowski. Interpretacje”, pod red. Jana Błońskiego, Kraków 1989, str 95–107).

Pierwsze wersy pieśni pozwalają utożsamiać pierwszoosobowy podmiot liryczny z autorem, z poetą:
„Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony
Polecę precz, poeta, ze dwojej złożony
Natury (...)”.

Nazywając siebie samego poetą, podmiot przyznaje, że jest obdarzony talentem pisarskim oraz przedstawia przemyślenia na temat dwoistości swej natury. Dostrzega w sobie współistnienie pierwiastka poety oraz człowieka. Ta złożoność umożliwia mu wzniesienie się ponad ziemię, niczym ptak:
„(...) ani ja już przebywać na ziemi
Więcej będę; a więtszy nad zazdrość, ludnemi”.
Wspomnienie „pióra” (dosłownie to element skrzydła, w przenośni – atrybut pisarza) oraz czynności unoszenia się nad ziemią („polecę”) wprowadza do „Pieśni” motyw ptaka i lotu. Przemiana w kręgowca, którego ciało jest pokryte piórami oraz wzbicie się w górę jest metaforą drogi do spełnienia marzeń, symbolem wolności, nieśmiertelności, wyjątkowości. Zamiana w ptaka umożliwi poecie ucieczkę przed ludźmi, którzy go zawiedli, sprawili ból, zrobili krzywdę.

W kolejnych strofach podmiot-poeta-ptak snuje plany podniebnej wycieczki, w jaką wzbije się po metamorfozie:
„Miasty wzgardzę. On, w równym szczęściu urodzony,
On ja, jako mię zowiesz , wielce ulubiony
Mój Myszkowski (...)”.

Wzgardziwszy miastami i ich mieszkańcami, „ja” mówiące wprowadza pewną trudność w odczytywaniu swej opowieści – Kochanowski wypowiada się o sobie samym jako o kimś trzecim, cały czas traktując siebie z nutą podmiotowości, podkreślając dwoistość swej natury („on ja”).

W zakończeniu wywodu pojawia się nazwisko „Myszkowski”, chodzi tu o Piotra Myszkowskiego, przyjaciela i mecenasa Jana z Czarnolasu, XVI-wiecznego biskupa płockiego oraz krakowskiego, podkanclerza koronnego oraz królewskiego sekretarza Zygmunta Augusta. Przywołanie postaci tego wybitnego intelektualisty i uczonego jest celowe. Należy je rozumieć przede wszystkim jako podziękowanie za opiekę i wsparcie.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies