Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Raki - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marlga

Fraszka – drobny utwór poetycki wierszem, często o charakterze żartobliwym, oparty na dowcipnym pomyśle, będący odmianą epigramatu. Nazwę gatunku wprowadził z włoskiego Jan Kochanowski, który swoimi Fraszkami (1584) ustalił obowiązujący wzór stylistyczny dla późniejszych poetów. M. Rej utwory własne o analogicznym charakterze określił mianem figlików [...] Dawniejsza fraszka operowała przede wszystkim dowcipem sytuacyjnym, miała często charakter zabawnej scenki opowiedzianej wierszem” - M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, „Słownik terminów literackich” pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1988, s. 356.

Utwór Jana Kochanowskiego „Raki” jest jedną z najsłynniejszych fraszek renesansowego twórcy. Jego popularność wynika po trosze z poruszanego tematu, lecz dotyczy przede wszystkim oryginalnej formy, rzadko występującej nie tylko w odrodzeniu, lecz nawet i współcześnie. Otóż wiersz „Raki” został napisany według wzorca versus cancrini, który charakteryzuje się tym, że każdy z wersów można... czytać również na wspak, czyli od końca!

Przykładowo pierwsze dwie linijki, postulujące wierność i oddanie kobietom:
„Folgujmy paniom nie sobie, ma rada,
Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada”

od tyłu przybierają przeciwne znaczenie:
„Rada ma sobie, nie paniom folgujmy,
Przysada w nich jest, niewiernie miłujmy”.

Kunsztowne dzieło w oryginalnej formie, czytane od początku do końca, jest pochwałą kobiet, nakazuje traktować je z wyższością, dbać jedynie o ich potrzeby i interesy, trwać w wierności:
„Folgujmy paniom nie sobie, ma rada;
Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada”.

Tradycyjna wersja podnosi motywy godności, miłości, prawdy, które – zdaniem podmiotu lirycznego, stanowią główne motywy działania niewiast:
„Godności trzeba nie za nic tu cnota,
Miłości pragną nie pragną tu złota.
Miłują z serca nie patrzają zdrady,
Pilnują prawdy nie kłamają rady”.
Kobiety zasługują na miłość, są jej warte, godne. Ich charaktery mogą być stawiane za wzór, gdyż posiadają same pozytywne cechy (cnoty). Jedynym pragnieniem kobiet jest prawdziwe, szczere uczucia, nie oczekują bogactw (złota). Chcą kochać „z serce”, czyli być stałymi w uczuciach i wiernymi, a nie oddawać się grzesznej zdradzie. Poza tym są strażniczkami prawdy, nigdy nie kłamią.

Kolejne refleksje na temat kobiecych cnót przynoszą dalsze wersy:
„Wiarę uprzejmą nie dar sobie ważą,
W miarę nie nazbyt ciągnąć rzemień każą”.

Ważniejsze od darów, czyli podarunków są dla niewiast uczucia („wiara uprzejma”), nigdy nie wydają więcej pieniędzy, niż jest to potrzebne (nie każą „ciągnąć rzemień” nazbyt, czyli otwierać zbyt często sakiewki z monetami).

Ostatni dwuwiersz jest podkreśleniem stosunku podmiotu do kobiet, jest apostrofą do piękniejszej połowy ludzkości:
„Wiecznie wam służę nie służę na chwilę,
Bezpiecznie wierzcie nierad ja omylę”

Szczerość poglądów podmiotu uautentycznia fakt, iż zna je od lat („nie służę na chwilę”), z tego powodu mogą wierzyć w każde jego słowo.

Po górnolotnym hołdzie dla kobiet przychodzi czas na ostrą krytykę niewiast – to ona jest główną bohaterką II wariantu odczytywania fraszki. Rozpoczynając lekturę wspak, otrzymujemy gorzkie spostrzeżenia na temat charakterów białogłowych:
„Nierad ja omylę wierzcie bezpiecznie
Służę nie na chwilę służę wam wiecznie”.

Podmiot liryczny niechętnie wprowadza ludzi w błąd, dlaczego odbiorcy jego słów powinni mu uwierzyć. Uczciwość jego motywacji powinien popierać fakt, iż pisaniem zajmuje się od wielu lat, iż traktuje je jako służbę społeczeństwu, a nie szansę na zdobycie sławy czy zarobienie pieniędzy.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies