Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dziady

„Polska – Chrystusem narodów” czy „Polska – Winkelriedem narodów” – dwie koncepcje mesjanizmu

Autor: Dorota Blednicka

Mesjanizm jest zespołem koncepcji filozoficzno-moralnych, wywodzących się z judaizmu. Opiera się na przekonaniu, związanym z oczekiwaniem na przyjście Bożego posłannika – Mesjasza, który miał oswobodzić z niewoli Izrael i przywrócić mu panowanie nad światem. Judaistyczna koncepcja mesjanizmu stała się wzorem dla założeń historiozoficznych. Zgodnie z nimi wyjątkowe jednostki lub narody miały do spełnienia szczególną misję – zbawienia albo odrodzenia ludzkości w drodze cierpienia.

Mesjanizm historiozoficzny przyswoili i dostosowali do realiów przełomu XVIII i XIX wieku romantycy polscy, wyrażając przeświadczenie o szczególnej opiece Boga nad upadającym narodem, który po odpokutowaniu za winy zostanie wskrzeszony w dawnej świetności. Najpełniejszą formę mesjanizm polski przybrał po upadku powstania listopadowego u pisarzy Wielkiej Emigracji.

Romantyzm polski był piewcą cierpienia oraz jego odkupicielskiego i zbawczego sensu w kontekście rzeczywistości historycznej. W obręb świata historycznego przeniesiono wnioski ze śmierci i zmartwychwstania Chrystusa oraz z metafizycznego odkupienia ludzi przez męczeństwo Syna Bożego. W dziejach Polski dostrzegano swoistą analogię do symbolicznego życia Jezusa z trzema podstawowymi etapami: niewinnej ofiary, cierpienia i zbawienia.

Chrystus stał się dla romantyków wzorem dla Polski, która została zamordowana podczas rozbiorów i ponosiła kolejne męczeńskie ofiary. Wiązał się z tym również kult cierpienia i sakralizacja ofiary. Udręczony naród, cierpienia Polaków podwyższały wartość Polski i jej losów. Dawało to nie tylko pewność zmartwychwstania, ale stawiało naród na piedestale jako wybrany, który ma szczególną misję zbawczą wobec innych narodów i idei wolności. W pokonanej Polsce upatrywano Mesjasza, czyniąc z niej wybrane narzędzie Boga do walki ze złem historycznym.

PROFETYZM
Prorocze przewidywanie przyszłości, zdolność niedostępna zwykłym ludziom, dana przez Boga wybranej jednostce.

Najpełniejszą koncepcję polskiego mesjanizmu wyłożył Adam Mickiewicz w Dziadach cz. III. W dziele tym podjął etyczny problem pokory i mesjanizmu, w którym widział sposób podporządkowania refleksji historycznej i profetycznej , dotyczącej przyszłości narodu.
Mickiewiczowska wizja mesjanizmu, której założenia zostały przedstawione w Widzeniu Księdza Piotra, stanowiła jednocześnie optymistyczną prognozę przyszłości. Oto naród polski, który niczym Chrystus zostaje związany i wleczony przez całą Europę, wydającą nad nim sąd, odbywa w cierniowej koronie swoją drogę krzyżową. Ukrzyżowany, umiera i wznosi się ku niebu, by później odrodzić się i stanąć na „trzech koronach”. Była to również zapowiedź nadejścia wskrzesiciela narodu, który będzie Bożym namiestnikiem na ziemi. Analogia z ofiarą Jezusa wydobywała ponadto ogólnoludzkie znaczenie polskiej walki i męczeństwa.

Odmienną koncepcję mesjanizmu przedstawił Juliusz Słowacki, który podobnie jak Mickiewicz osiadł na emigracji. W 1832 roku opublikował dwa tomiki Poezji, lecz oczekiwana przez niego sława nie nadeszła. Sytuację poety pogorszyło zjawienie się w Paryżu Mickiewicza i ukazanie się Dziadów cz. III, które szybko zyskały rozgłos i wyznaczyły nowe drogi, obowiązujące ambitną poezję narodową.

Słowacki w obliczu szerzącego się „kultu Mickiewicza”, zdecydował się na opuszczenie Paryża. Okolicznością uzasadniającą ten krok była również obrona matki, noszącej nazwisko człowieka, który w III części Dziadów został przedstawiony pod postacią Doktora jako nikczemnik i sługus Nowosilcowa. Wyjazd do Genewy i podróż na Wschód rozwinęły talent Słowackiego. Ukształtował się wówczas jego w pełni oryginalny i dojrzały styl pisarski. Podróż przygotowała również poetę do otwartej polemiki z Adamem Mickiewiczem.

Słowacki uparcie dążył do ukształtowania własnej wersji mesjanizmu, w którym zbawczy sens przypisywał aktywności i czynowi, a terenem starcia ze złem miała być historia. Pierwsze założenia mesjanizmu pojawiły się w Kordianie, lecz poeta rozwinął je później w Anhellim i Grobie Agamemnona.

strona:    1    2  

Szybki test:

Prorocze przewidywanie przyszłości to:
a) magizm
b) kasandryzm
c) profetyzm
d) prorocyzm
Rozwiązanie

Mesjanizm jest zespołem koncepcji filozoficzno-moralnych, wywodzących się z:
a) Nowego Testamentu
b) nauk Nostradamusa
c) mitów i podań
d) judaizmu
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

Dziady cz. I
„Dziady” cz. I - streszczenie szczegółowe

Dziady cz. II
Czas i miejsce akcji oraz wątki w „Dziadach cz. II”
„Dziady”cz. II - streszczenie szczegółowe
„Dziady” cz. II - krótkie streszczenie
Ludowość w „Dziadach cz. II”
Geneza II cz. „Dziadów”
„Dziady cz. II” jako synteza dramatu romantycznego i antycznego
„Dziady” cz. II - charakterystyka postaci
Wymień opisane w przedmowie fakty dotyczące obrzędu dziadów, które mają odzwierciedlenie w tekście dramatu Adama Mickiewicza
Rodzaje duchów w „Dziadach” cz. II
Obrzęd dziadów i jego funkcja w dramacie
Prawdy moralne w II cz. „Dziadów”
Cechy II cz. „Dziadów” jako dramatu romantycznego
Kompozycja i styl „Dziadów” cz. II
Plan wydarzeń „Dziadów cz. II”
Przebieg obrzędu „Dziadów” w punktach
Najważniejsze problemy II cz. Dziadów”
Wina, kara i sposób odkupienia w „Dziadach” cz. II
Tematyka II cz. „Dziadów”
Znaczenie tytułu dramatu „Dziady”?
Znaczenie motta w „Dziadach” cz. II
Na czym polegał obrzęd „Dziadów”
Kim była ostatnia zjawa z „Dziadów” Adama Mickiewicza?
Charakterystyka pasterki Zosi w „Dziadach” cz. II
Motywy w „Dziadach” cz. II

Dziady cz. III
Czas i miejsce akcji oraz wątki w III cz. „Dziadów”
„Dziady” cz. III - streszczenie szczegółowe
„Dziady” jako dramat romantyczny
„Wielka Improwizacja” - monolog wygłoszony przez Konrada
Okoliczności powstania „Dziadów" cz. III
Interpretacja Wielkiej Improwizacji
Martyrologia narodu polskiego w III cz. „Dziadów”
Struktura i konstrukcja świata przedstawionego W III części „Dziadów”
Mesjanizm „Dziadów” cz. III
Tematyka „Dziadów” cz. III
„Polska – Chrystusem narodów” czy „Polska – Winkelriedem narodów” – dwie koncepcje mesjanizmu
„Dziady” cz. III jako dramat romantyczny i arcydramat polski
Interpretacja Małej Improwizacji
Obraz społeczeństwa rosyjskiego w III cz. „Dziadów”
Obraz społeczeństwa polskiego w III cz. „Dziadów”
Postawa Konrada wobec Boga w „Wielkiej Improwizacji”
Historia Rollisona
Historia Cichowskiego
Motyw Polaków w III cz. „Dziadów”
Interpretacja Widzenia Księdza Piotra
Widzenie Ewy – interpretacja sceny IV dramatu
Plan wydarzeń III cz. „Dziadów”
„Dziady” cz. III - charakterystyka postaci
Sens przemiany głównego bohatera dziadów Gustawa w Konrada
Scharakteryzuj grupę przy stoliku i grupę przy drzwiach ze sceny VII „Salon warszawski”
Scharakteryzuj Konrada jako wieszcza
Pani Rollison jako przykład matki-Polki
„Pieśń zemsty” Konrada
Motywy obecne w „Dziadach” cz. III

Dziady cz. IV
Czas i miejsce akcji oraz wątki w IV cz. „Dziadów”
„Dziady” cz. IV - streszczenie szczegółowe
Portret tragicznego kochanka i romantycznego bohatera z IV cz. Dziadów
Konrad jako romantyczny Prometeusz (bunt prometejski)
Kompozycja i styl III cz. „Dziadów”
Gustaw z IV cz. „Dziadów” jako bohater werterowski
Biografia romantycznego kochanka, w IV cz. „Dziadów”
„Dziady cz. IV” - charakterystyka postaci
„Dziady” cz. IV jako romantyczne studium miłości
Spór światopoglądowy – polemika Gustawa – romantyka z Księdzem – racjonalistą
Plan wydarzeń IV części „Dziadów”

Inne
Ballada „Upiór” - interpretacja
Geneza „Dziadów” Mickiewicza
Życiorys Adama Mickiewicza
Motywy literackie w „Dziadach” Mickiewicza
Najważniejsze inscenizacje „Dziadów”
W jaki sposób Mickiewicz buduje nastrój w „Dziadach”
Mickiewicz - kalendarium twórczości
Życie i twórczość Adama Mickiewicza - kalendarium
Opinie wybitnych o Mickiewiczu
Najważniejsze cytaty „Dziadów”
Bibliografia
Czym różni się patriotyzm romantyczny od patriotyzmu współczesnego



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies