Opowiadania Żeromskiego

Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Opowiadania Żeromskiego

Impresjonizm, naturalizm i ekspresjonizm noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”

Autor: Karolina Marl�ga

Impresjonizm to kierunek artystyczny, zapoczątkowany przez francuskich malarzy (Monet, Renoir, Degas, Manet), skąd pisarze zaadaptowali go na potrzeby literatury. Polega na zapisie ulotnych wrażeń z subiektywnego punktu odbiorcy. Rejestrował chwile ciągle zmieniającego się świata, wprowadzając technikę synestezji (łączenie ze sobą efektów dźwiękowych, kolorystycznych, zapachowych i dotykowych).

Impresjonizm odnajdujemy w noweli w opisach przyrody. Choć natura jest tam opowiedziana ruchem, barwami i dźwiękami, to jednak te fragmenty nie są kolorowe i przyjemne. Żeromski zastosował ten kierunek do przedstawienia czytelnikowi jesiennego pejzażu, przygnębiającego i nacechowanego brakiem nadziei tak, by współgrał z opisywanymi zdarzeniami, podkreślał ich rangę: „Ponura jesień zwarzyła i wytruła (…) wszystko co żyło”. Chmury były tak gęste, że nie przepuszczały ani jednego promienia światła. Gnane przez wichry, przesuwały się szybko po niebie. Gdy w końcu „Skąpa jasność poranka rozmnożyła się po kryjomu”, odkryła płaski, rozległy i zupełnie pusty krajobraz. Padał siarczysty i gęsty deszcz „sypki jak ziarno”, a jego krople podrywał w locie wiatr: „niósł w kierunku ukośnym i ciskał o ziemię”.

Głodny i zmęczony Winrych grzązł w głębokim błocie, usiłując prowadzić wóz i konie. Gdy zostaje zabity, jego ciało leży w kałuży. Natura potem „otula” go mgłą i wilgocią w chwili, gdy chłop zrzuca nieboszczyka i jego konia do dołu po kartoflach.

Prócz impresjonizmu w opisie przyrody i krajobrazu, występują w noweli również inne prądy. Odnajdziemy tam:

* realizm w partiach relacjonujących szczegółowo stan fizyczny i psychiczny wędrowca: „Przez dwie noce już czuwał i trzeci dzień wciąż szedł przy wozie. Buty mu się w rzadkim błocie rozciapały tak misternie, że przyszwy szły swoim porządkiem, podeszwy swoim porządkiem, a bose stopy w zupełnym odosobnieniu. Bardzo przemókł i przeziąbł do szpiku kości (…)”,

* naturalizm w częściach stworzonych z dbałością o drobiazgi i naciskiem na szczegóły brzydoty świata i otoczenia, na biologiczność śmierci: „Szarpnął ją z całej mocy i okropnie złamał powyżej pęciny. Ból wprawił go we wściekłość tym większą. Rozjuszony, wściekłymi skokami rzucać się począł. Kość pękła na dwoje w taki sposób, że ostry i jak nóż śpiczasty jej kawałek przebił skórę i coraz bardziej, wskutek targania, ją okrawał”.

Naturalizm to kierunek artystyczny, który zapoczątkował francuski pisarz Emil Zola. W swym szkicu krytycznym, zatytułowanym „Powieść eksperymentalna”, sformułował główne założenia naturalizmu. U światopoglądowych podstaw tego nurtu leże wiara, że ludzki świat podlega przede wszystkim biologicznym prawom natury: walce o byt, dziedziczeniu cech. Według tego, postępowanie człowieka, który jest integralną częścią natury, jest zdeterminowane biologicznymi popędami, instynktami, odruchami, a nie odczuwanymi emocjami.

Jako technika pisarska naturalizm charakteryzuje się surowym opisem, zarzucaniem czytelnika makabrycznymi szczegółami, ponieważ nie dba o estetyczne wrażenia z lektury. Za cel stawia sobie obnażanie drastycznej prawdy o rzeczywistości.

Do ekspresjonizmu odwołał się autor w relacji z tego, co działo się z ciałem Winrycha i konia po śmierci (bestialski atak wygłodniałych wron: „Wrony z wielką rozwagą, taktem, statkiem, cierpliwością i dyplomacją zbliżały się, przekrzywiając głowy i uważnie badając stan rzeczy. Szczególnie jedna zdradzała największy zasób energii, żądzy odznaczenia się czy nienawiści. Było to może zresztą po prostu namiętne odczuwanie interesów własnego dzióba i żołądka, czyli, jak przywykliśmy mówić, odwagi (co "było dawniej paradoksem, ale w nowszych czasach okazało się pewnikiem..."). Przymaszerowała aż do nozdrzy zabitego konia, z których sączył się jeszcze sopel krwi skrzepłej, okrytej błoną rudawą. Bystre i przenikliwe jej oczy dojrzały, co należy. Wtedy bez namysłu skoczyła na głowę zabitej szkapy, podniosła łeb do góry, rozkraczyła nogi jak drwal zabierający się do rąbania, nakierowała dziób prostopadle i jak żelaznym kilofem palnęła nim martwe oko trupa. Za przykładem śmiałej wrony ruszyły się jej towarzyszki. Ta preparowała żebro, inna szczypała nogę, jeszcze inna rozrabiała ranę w czaszce. Najbardziej przecież ze wszystkich odznaczyła się ta (należy jej się tytuł wrony "tej miary"), co zapragnęła zajrzeć do wnętrza mózgu, do siedliska wolnej myśli i zupełnie je zeżreć. Ta wstąpiła majestatycznie na nogę Winrycha, przemaszerowała po nim, dotarła szczęśliwie aż do głowy i poczęła dobijać się zapamiętale do wnętrza tej czaszki, do tej ostatniej fortecy polskiego powstania. Nim wszakże skosztowała warcholskiego mózgu i zdążyła osiągnąć tak zwany tytuł do sławy, spłoszył ją nowy przybysz, co zbliżał się niepostrzeżenie, chyłkiem, podobny do dużej, szarej bestii. Nie był to wcale poetyczny szakal, lecz człowiek ubogi, chłop z wioski najbliższej. Na działku, który odtąd miał do niego należeć na zawsze, znalazły się trupy - szedł tedy zabrać je stamtąd” i w opisie ograbienia ciała powstańca przez chłopa).

Szybki test:

Realizm w noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony” odnajdujemy:
a) w partiach opisujących stan fizyczny i psychiczny bohatera
b) w opisach krajobrazów
c) w opisie głodnych ptaków
d) w opisach przeżyć bohatera
Rozwiązanie

Impresjonizm w noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony” odnajdujemy:
a) w opisach przeżyć wewnętrznych bohatera
b) w opisach przyrody
c) w opisach śmierci bohatera
d) w wizjach przyszłości bohatera
Rozwiązanie

Naturalizm w noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony” odnajdujemy:
a) w opisie przeżyć bohatera
b) w oskarżeniu autora
c) w opisach brzydoty i biologiczności
d) w opisach przyrody i krajobrazu
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

Doktor Piotr

Czas i miejsce akcji opowiadania „Doktor Piotr”
„Doktor Piotr” - stereszczenie opowiadania
Problematyka opowiadania „Doktor Piotr”
Charakterystyka głównych bohaterów opowiadania „Doktor Piotr”
Kompozycja i struktura opowiadania „Doktor Piotr”
„Doktor Piotr” - nowela czy opowiadanie?
Konflikt między ojcem a synem w „Doktorze Piotrze
Dominik Cedzyna jako przykład losów zrujnowanej szlachty w końcu XIX wieku w Królestwie Polskim
Plan wydarzeń opowiadania „Doktor Piotr”
Motywy literackie w opowiadaniu „Doktor Piotr”
Najważniejsze cytaty opowiadania „Doktor Piotr”

Rozdziobią nas kruki, wrony

Czas i miejsce akcji noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
„Rozdziobią nas kruki, wrony…” - streszczenie noweli
Problematyka noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Charakterystyka bohaterów noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Kompozycja i struktura noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Symbolizm noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Impresjonizm, naturalizm i ekspresjonizm noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Plan wydarzeń noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Motywy literackie w noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Najważniejsze cytaty noweli „Rozdziobią nas kruki, wrony…”

Siłaczka

Czas i miejsce akcji opowiadania „Siłaczka”
„Siłaczka” - streszczenie opowiadania
Geneza opowiadania „Siłaczka”
Problematyka „Siłaczki”
Charakterystyka bohaterów „Siłaczki”
Kompozycja i struktura „Siłaczki”
Altruizm czy konformizm w „Siłaczce” Żeromskiego
Narracja „Siłaczki”
Plan wydarzeń „Siłaczki”
Motywy literackie w „Siłaczce”
Najważniejsze cytaty w „Siłaczce”

Inne

Stefan Żeromski - życiorys
Kalendarium twórczości Żeromskiego
Krytyczne opinie o „Opowiadaniach” Stefana Żeromskiego
Bibliografia

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies