Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Ferdydurke

Narracja „Ferdydurke”

Autor: Karolina Marlga

Charakterystyczną cechą powieści awangardowej jest oryginalność narratora (lub narratorów). Ferdydurke spełnia to kryterium, ponieważ jego narracja nie jest skonstruowana w sposób przynależny powieści realistycznej. Narrator nie jest obiektywny, nie wypowiada się w trzeciej osobie jednolitym, pozbawionym ekspresji stylem Nie należy do świata przedstawionego i nie jest bohaterem dzieła. Gombrowiczowska narracja jest bardziej złożona i skomplikowana. Wypowiadają się aż trzej nadawcy, każdy inaczej i z innych powodów.

Najobszerniej występuje narracja pierwszoosobowa. Opowiadacz - Józio Kowalski jest jednocześnie bohaterem utworu i uczestnikiem wydarzeń, o których opowiada. Utożsamia się w pewnym stopniu z autorem. Obaj mają szlacheckie pochodzenie, są autorami Pamiętnika z okresu dojrzewania. To debiutancki utwór Witolda Gombrowicza źle przyjęty przez krytykę. Są mniej więcej w tym samym wieku (około trzydziestu lat). Opowiadacz tworzy zapis swych losów i przeżyć na wzór pamiętnika. Jego relacje są subiektywne, wypełnione ekspresyjnymi sformułowaniami. Ujawnia się w nich jego psychiczny stan.

Narracyjny problem komplikuje się, gdy już na pierwszych stronach utworu pojawia się profesor Pimko. Przenosi bohatera z powrotem do szkoły. Zamienia go w nastoletniego ucznia szóstej klasy. Dużo odmłodzony Józio nadal pamięta przeszłość i ma świadomość swojego prawdziwego wieku. Jak więc widzimy, już na początku książki występują dwie postaci narratorów. Gombrowicz nie ujawnił, czy narrator kolejnych rozdziałów jest inną osobą niż ten z pierwszych stron. Trzeba przyjąć, że najobszerniejszym, pierwszoosobowym narratorem powieści jest ten sam człowiek. Ma jednocześnie trzydzieści i szesnaście lat.

Innym narratorem jest osoba z Przedmów do dwóch „dodanych” opowiadań. Napisane są stylem felietonu i literackiego manifestu. Autor w pierwszej osobie liczby pojedynczej uzasadnia decyzję o napisaniu wstępów. Określa ich funkcje. Farent pisze: „Są to [...] komentarze odautorskie, pozwalające zrozumieć intencje pisarza”. Narrator utożsamia się miejscami z Józiem, stwierdzając na przykład: „Pimko mnie upupił”.
Trzecią kreacją narratora jest ta zbliżająca Ferdydurke do powieści realistyczne. Jednak o realizmie nie może być mowy, ponieważ opisane losy są nieprawdopodobne. Opowiadacz w trzeciej osobie przedstawia zdarzenia, w jakie uwikłani zostali Filidor i Filibert.

Podkreślić należy fakt, iż „Narratorzy poszczególnych opowiadań są wariantem tego samego modelu”, choć mamy do czynienia z dwoma opowiadaniami. Filidor dzieckiem podszyty jest napisany w oparciu o XVIII-wieczną francuską powiastkę filozoficzną, a z kolei Filibert dzieckiem podszyty przypomina bajkę i przypowieść.

Narrator tych tekstów - niejaki doktor Antoni Świstak, asystent - jest autorem wielu celnych spostrzeżeń i uwag, nieprzypominających wywodów Józia. Widać, że dysponuje większą wiedzą i dojrzalszą świadomością, niż narrator pierwszoosobowy.

Gombrowicz wyselekcjonował, zestawił, lecz przede wszystkim wykorzystał w pełni świadomie elementy tradycyjnych form literackich. Dowodem tego są poświęcone literaturze uwagi narratora-autora. Józio relacjonuje niekiedy swe przygody w sposób przynależny intymnemu dziennikowi. Innym razem robi to w sposób reportażowy. Pisarz zmienić formę wypowiedzi na powiastkę filozoficzną lub „zaczepną, groteskową, parodiującą traktaty filozoficzne mowę myśliciela bawiącego się językiem”.

Narracja w Ferdydurke jest więc niejednorodna. Występuje trzech narratorów, pod którymi ukrywa się ta sama osoba. J. Błoński mówi o skutkach takiej konstrukcji osoby narratora: „(…)dzięki zmąceniu, przysłonięciu, rozmnożeniu bohatera-narratora staje się on nie tyle lepiej widoczny, bo widać go niejasno, niedokładnie… ile bardziej obecny. Właśnie dlatego, że nie wiadomo dobrze, kim jest, zwraca ku sobie spojrzenie czytelnika. Im trudniej go uchwycić, określić, tym więcej miejsca zajmuje na literackiej scenie”.

Autor wykorzystał różne perspektywy narracyjne i odmienne formy wypowiedzi. Spowodowało to, że otrzymaliśmy utwór zaskakujący nie dość, że tematyką, to i sposobem jej przedstawienia. Nowoczesnym rozwiązaniem technicznym jest jednostronny „dialog” narratora z czytelnikiem. Przykłady mamy na końcu książki.

Narrator Ferdydurke pełni aż trzy role wewnątrz powieści – bohatera, opowiadacza i pisarza. Farent podsumował kompozycję powieści słowami: „Atrakcyjność Ferdydurke podważa zarazem dotychczasową tradycję prozy realistycznej i naturalistycznej, odbiega również od typowej powieści psychologicznej, a także od pamiętnika w pełnym sensie tego terminu. Poza groteskowym, satyrycznym ujęciem rzeczywistości przedstawionej, wnosi komentarz do obowiązujących w literaturze konwencji i upodobania do czynności gatunkowej, łamiąc uświęcone wcześniejszą praktyką zasady.

Szybki test:

Gombrowiczowska narracja jest złożona i skomplikowana, ponieważ wypowiadają się:
a) nieokreśleni nadawcy
b) trzej nadawcy
c) dwaj nadawcy
d) czterej nadawcy
Rozwiązanie

Filidor dzieckiem podszyty jest napisany w oparciu o XVIII-wieczną powiastkę filozoficzną pochodzącą z:
a) Włoch
b) Francji
c) Anglii
d) Niemiec
Rozwiązanie

Filibert dzieckiem podszyty przypomina:
a) balladę
b) gawędę
c) legendę
d) bajkę
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Ferdydurke” – streszczenie szczegółowe
„Ferdydurke” – streszczenie w pigułce
Lekcja polskiego w „Ferdydurke”
Zawiązanie akcji w „Ferdydurke”
„Ferdydurke” – geneza powieści
Główne założenia „Ferdydurke”
Życiorys Witolda Gombrowicza w skrócie
Witold Gombrowicz - biografia
Miejsce akcji „Ferdydurke”
Narracja „Ferdydurke”
„Forma” Gombrowicza
Kompozycja i struktura „Ferdydurke”
Język „Ferdydurke”
Charakterystyczne cechy języka „Ferdydurke”
Konstrukcja „Ferdydurke”
Pojęcie formy na podstawie „Ferdydurke”
Gombrowiczowska walka z formą, czyli obnażenie prawdy o człowieku
Wielostylowość „Ferdydurke”
Przynależność gatunkowa „Ferdydurke”
Znaczenie słów „pupa”, „gęba”, „łydka” w „Ferdydurke”
Czas akcji „Ferdydurke”
Słowa - klucze w „Ferdydurke”
Kwestia niedojrzałości w „Ferdydurke”
Narracja w „Ferdydurke”
Groteska w „Ferdydurke”
Relacje międzyludzkie w „Ferdydurke”
Forma produktem relacji międzyludzkich, czy relacje międzyludzkie wynikiem formy?
Szkoła i uczniowie w „Ferdydurke”
Klucz do czytania „Ferdydurke”
Walka Józia z formą
„Ferdydurke” jako powieść nowoczesna
Parodia w „Ferdydurke”
Absurd w „Ferdydurke”
Twórczość Witolda Gombrowicza
O Gombrowiczu powiedzieli
Kalendarium życia i twórczości Witolda Gombrowicza - powieściopisarza, dramaturga i eseisty
Jaki sens ma zakończenie „Ferdydurke”?
Niedojrzałość w „Ferdydurke”
Bolimowo i dworek Hurleckich w „Ferdydurke”
Stancja u Młodziaków w „Ferdydurke”
Charakterystyka chłopiąt i chłopców w "Ferdydurke"
Narracja autora – Gombrowicza w „Ferdydurke”
Narracja Józia – głównego bohatera „Ferdydurke”
2004 rok rokiem Gombrowicza
Najważniejsze cytaty z „Ferdydurke”
Cytaty z Gombrowicza
Pojęcie absurdu, parodii i ironii
Pojęcie groteski
Rozbijanie konwencji gatunkowych w „Ferdydurke”
Gatunki w „Ferdydurke”
Ekranizacje prozy Gombrowicza
Bibliografia
Motywy oniryczne w „Ferdydurke”




Bohaterowie
Józio – charakterystyka bohatera
Profesor Pimko – charakterystyka
Miętus – charakterystyka bohatera
Walek - charakterystyka postaci
Zuta Młodziakówna - charakterystyka
Kopyrda – charakterystyka
Syfon – charakterystyka
Bladaczka – charakterystyka
Hurleccy - charakterystyka
Młodziakowie - charakterystyka



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies