Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Kordian

Mesjanizm a winkelriedyzm – spór wieszczów o losy narodu polskiego

W Kordianie ścierają się dwa stanowiska ideowo – polityczne. Uwydatnia się zaszyfrowana polemika Słowackiego z Mickiewiczem dotycząca postrzegania i interpretacji losów narodu polskiego.

Każdy z poetów „wypracował” swoistą historiozofię (teorię dziejów). Mickiewicz ujmował dzieje narodowe w kategoriach metafizycznych, stworzył ideę mesjanizmu – poświęcenia za sprawę kraju. W III części Dziadów, w Widzeniu księdza Piotra ukazał losy Polski na wzór męczeństwa Chrystusa. Wyobraził Polskę jako Mesjasza rozpiętego na krzyżu niewoli (podporządkowanie zaborcom: Rosji, Austrii i Prusom), prześladowanego i cierpiącego z powodu przeznaczenia, które musiało się wypełnić. Zaborcy nałożyli krzyż na uciśniony naród – miał on ramiona rozpięte na całą Europę. Francja została porównana do Piłata, który „umył ręce”, unikając odpowiedzialności. Według mickiewiczowskiego proroctwa zrzucenie jarzma niewoli było niewykluczone i bardzo prawdopodobne – Mesjasz przecież zmartwychwstał. Należało czekać. Kraj, wzorem Chrystusa, miał się odrodzić i przyczynić do działań wolnościowych innych państw.

Była to wizja optymistyczna, jednak Słowacki nie popierał Mickiewicza w jego teoriach – przeciwnie – rozprawił się z nimi w Kordianie. Nie odpowiadał mu mesjanistyczny plan, traktował go jako „usypianie” narodowej czujności, nie aprobował bierności oczekiwania na cud. Postrzeganie dziejów Polski w kategoriach biblijnych – jakoby Bóg uczynił z Polski naród wybrany, przypisując mu męczeństwo - Słowacki uznał za obłąkańczą ideę. Ośmieszył ją w obrazie dwóch wariatów (Akt III, scena szósta): „Dwóch widzisz, za lud cierpią oba;” – mówi Doktor (Diabeł) do Kordiana. Jeden z szaleńców podaje się za drzewo krzyża, które dźwigało ciało umęczonego Chrystusa, drugi trzymając dłoń w górze, niczym mityczny Atlas, udaje, że podtrzymuje firmament nieba. Obydwaj święcie wierzą w swoje posłannictwo.

Przeciwstawiając się mickiewiczowskiej teorii, Słowacki stworzył własną. W miejsce hasła „Polska Chrystusem Narodów” pojawia się inne – „Polska Winkelriedem Narodów”. To nie wiąże się już z mistyką, ale z realizmem – dotyczy rycerza – legendarnego bohatera Szwajcarów, który w walkach o niepodległość (przeciwko Austrii) skierował na siebie wrogie kopie, dzięki czemu przyczynił się do zwycięstwa rodaków (bitwa pod Sempach - 1386)
Hasło: „Polska Winkelriedem Narodów” wypowiada Kordian na szczycie Mont Blanc. W założeniu poety, Polska skupia na sobie uwagę mocarstw, umożliwiając innym narodom ruchy niepodległościowe. Bohater, nim wypowie ową maksymę, pokona długą drogę do określenia własnej tożsamości, dojrzeje dzięki doświadczeniom życiowym, a późniejsze jego działania będą efektem wielu osobistych przemyśleń, refleksji. Z niespełnionego poety – proroka przemieni się w bojownika o sprawę narodową i będzie niczym Winkelried – samotnym, poświęcającym się dla dobra ogółu bohaterem.

Dlaczego Słowacki wybrał akurat szczyt Mont – Blanc dla swojego bohatera, który wygłosił na nim poetycki monolog? W jednym z listów autora do matki, pisanych z Genewy, gdzie powstawał utwór, czytamy: „Górę Mont – Blanc widzę co dnia z moich okien. Przez te kilka dni księżyc w pełni wschodził za tą górą. Nie możecie sobie wyobrazić, jak to smutno i pięknie, kiedy noc czarna, kiedy samotny w moim pokoju otwieram okno i czuję zapach wiosennych liści, i słyszę słowika w alei ogrodowej, a potem widzę wschodzący za górą księżyc (...)” Mont – Blanc uważano za górę „romantyczną”. Pojawiała się w literaturze europejskiej i polskiej okresu romantyzmu. Wspominał ją między innymi Krasiński w „Myślach Polaka przy górze Mont – Blanc”.

strona:    1    2  

Szybki test:

Historyczny Winkelried był:
a) Włochem
b) Austriakiem
c) Belgiem
d) Szwajcarem
Rozwiązanie

Mickiewicz w koncepcji mesjanizmu porównał Francję do:
a) Chrystusa
b) Mateusza
c) Piłata
d) Judasza
Rozwiązanie

Monolog Kordiana przypomina:
a) Małą Improwizację
b) Wielką Improwizację
c) Widzenie księdza Piotra
d) Widzenie Ewy
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Kordian” – streszczenie szczegółowe Streszczenie „Kordiana” w pigułce	Geneza „Kordiana” Czas i miejsca akcji w „Kordianie” Losy Kordiana Znaczenie motta „Kordiana” Znaczenie tytułu - „Kordian. Część pierwsza trylogii. Spisek koronacyjny.” Juliusz Słowacki życiorys „Kordian” - historia dojrzewania głównego bohatera Obraz polskiego społeczeństwa w „Kordianie” Słowackiego (sąd nad Polakami) Ocena powstania listopadowego w „Przygotowaniu” i portrety przywódców – „Kordian” Słowackiego „Kordian” jako dramat romantyczny Kompozycja i struktura „Kordiana” Artyzm „Kordiana” - stylistyka i język Konflikt wartości w „Kordianie” Słowackiego Mesjanizm a winkelriedyzm – spór wieszczów o losy narodu polskiego Spór Słowackiego i Mickiewiczem o rolę poezji Obraz narodów europejskich w „Kordianie” O roli poety i poezji w „Kordianie” Motyw spisku w „Kordianie” Słowackiego Motywy literackie w „Kordianie” Słowackiego Plan wydarzeń „Kordiana” Nawiązania historyczne „Kordiana” - powstanie listopadowe i jego słynne bitwy „Kordian” na deskach teatrów – najciekawsze inscenizacje i opinie o nich Skok Kordiana w aspekcie historycznym Książę Konstanty i jego stosunek do Polaków Krytyka literacka o „Kordianie” Twórczość Słowackiego - kalendarium Najważniejsze cytaty z „Kordiana” Słowackiego Bibliografia
Bohaterowie
Charakterystyka Kordiana - kliniczny przypadek romantyka „Kordian” charakterystyka pozostałych bohaterów

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies