Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Piosenka o końcu świata - interpretacja

Autor: Karolina Marl�ga

„Poezja Czesława Miłosza niełatwo poddaje się interpretacjom. Mi�łosz uważany jest za poetę trudnego, chociaż równocześnie jest nie�zwykle popularny i to nie tylko – jak można by się spodziewać �w kręgach akademickich. Istnieje wręcz utrwalona moda na poezję Miłosza, czemu sprzyja zresztą bogata i wielowątkowa działalność pozaliteracka poety (…) Twórczość Miłosza obejmuje poezję i prozę, eseje i powieści, poematy, traktaty i drobne utwory liryczne. Na szczególną uwagę zasłu�guje eseistyka, która w miarę upływu lat zajmuje coraz bardziej zna�czące miejsce w dorobku pisarza. Olbrzymie zasługi poniósł Miłosz jako nauczyciel, wykładowca, a zarazem tłumacz – popularyzując wiedzę o polskiej literaturze dawnej i współczesnej w środowisku amerykańskim. Jego Historia literatury polskiej stała się zresztą wy�darzeniem i na polskim rynku czytelniczym – pisarz nie waha się przed wypowiadaniem własnych, niezależnych sądów, ujawniając często bardzo kontrowersyjne opinie. Miłosz bywa ironiczny, złośli�wy, niesprawiedliwy – ale nigdy nudny. (…) Sam poeta niechętnie odnosi się do wszelkich prób klasyfikacji, przy każdej okazji głosząc swoją niezależność wobec konwencji, sno�bizmów i schematów (…) Poeta budził i budzi do dzisiaj wielkie emocje – są czytelnicy, którzy go uwielbiają, i są tacy, co go nienawidzą. Sam Miłosz często chyba świadomie prowokował swoich czytelników” – Irena Nowacka, „Poezje Czesława Miłosza”, Lublin 2006.

Przytoczona powyżej opinia doskonale oddaje zróżnicowanie twórczości naszego Noblisty, który – jak trafnie zauważyła Nowacka – często uciekał się do świadomej prowokacji, aby zainteresować i skupić uwagę czytelnika na podejmowanym temacie. Dowodem takiej gry z odbiorcą jest utwór „Piosenka o końcu świata” – radosna i sielankowa wizja końca ludzkości.

Podmiot liryczny już od pierwszego wersu opisuje dzień, w którym nastąpi koniec świata. Czyni to w sposób jasny, prosty i bardzo plastyczny przez dwie pierwsze, utrzymane w pogodnej, optymistycznej tonacji zwrotki:
„W dzień końca świata
Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji,
Rybak naprawia błyszczącą sieć.
Skaczą w morzu wesołe delfiny,
Młode wróble czepiają się rynny
I wąż ma złotą skórę, jak powinien mieć.

W dzień końca świata
Kobiety idą polem pod parasolkami,
Pijak zasypia na brzegu trawnika,
Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa
I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa,
Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa
I noc gwiaździstą odmyka”.

W pierwszej cytowanej części podmiot przyjrzał się tętniącej życiem przyrodzie. Opisując krążącą na kwiatem nasturcji pszczołę czy sunącego w trawie węża użył wesołych barw i ciepłych odcieni („błyszcząca sieć”, „złota skóra”). Dynamizm zmian zachodzących w świecie podkreśliły także epitety odnoszące się do wieku czy stanu ducha przedstawicieli fauny: „młode wróble” oraz „wesołe delfiny”.

Z kolei druga z przytoczonych części dotyczy świata ludzi w dniu końca świata. Tam również nikt nie zauważy zbliżającej się zagłady: kobiety nie przestaną iść polem pod parasolkami, pijak nie obudzi się nagle z posłania uwitego na brzegu trawnika, uliczni sprzedawcy warzyw nie przestaną zachwalać swoich produktów i nawoływać do zakupów, łódka z żółtym żaglem podpłynie do wyspy zgodnie z planem. Wszystkie elementy świata nadal będą ze sobą harmonijnie współgrać, nic nie zakłóci sielanki leniwego popołudnia, w powietrzu będzie unosił się kojący „dźwięk skrzypiec”.

Trzecia strofa rozpoczyna się nawiązaniem do niespełnionych oczekiwań wszystkich, którzy wiedzę o przebiegu Apokalipsy wynieśli z Pisma Świętego:
„A którzy czekali błyskawic i gromów,
Są zawiedzeni.

strona: 1 2