Geneza „Makbeta”
Uznaje się, że Makbet powstał w 1605 lub 1606 roku. Został po raz pierwszy wystawiony w 1606 roku w Hampton Court specjalnie dla Jakuba I i jego szwagra Chrystiana – króla Danii.Badacze twierdzą, że dramat powstał specjalnie dla Jakuba I. Świadczą o tym m.in. kreacja Banka (domniemanego przodka króla Anglii w prostej linii), który jest ukazany w Makbecie jako wspaniały mąż. Sztuka jest raczej krótka, właśnie takie preferował Jakub I. Dramat zawiera elementy nadprzyrodzone, które fascynowały władcę Anglii, napisał on nawet dzieło o tym, jak rozpoznawać czarownice.
Podstawą do napi... więcej
Czas i miejsce akcji „Makbeta” Szekspira
Wydarzenia opisane w Makbecie miały miejsce w XI wieku. Z historii wiadomo, że panowanie króla Makbeta trwało od 1040 roku do 1057 roku. Dokładnie nie wiadomo ile trwa akcja dramatu, ale można przypuszczać, że około sześciu miesięcy.Akcja Makbeta toczy się głównie w Szkocji i częściowo w Anglii. Najczęściej widzimy bohaterów w zamkniętych przestrzeniach komnat zamkowych. Poza pałacem Foress, wydarzenia toczą się w zamkach: Inverness, Fajf i Dunsinan oraz w pałacu króla Edwarda w Anglii. Wydarzenia na otwartej przestrzeni mają miejsce na wrzosowiskach i polach bitewnych. Dodatkową lokaliz... więcej
Problematyka „Makbeta”, czyli niszcząca siła niepohamowanej ambicji,
Motyw przewodni Makbeta – ambicja przerastająca moralność – uosabiają dwie główne postaci dramatu. Pierwszą z nich jest Makbet, waleczny szkocki generał, który nie ma naturalnych skłonności do wyrządzania zła, ale jednocześnie pożąda władzy. Zabija Dunkana, pomimo swojego wewnętrznego sprzeciwu, co ostatecznie prowadzi go do paranoi.Lady Makbet z kolei, dąży do swoich celów z wielką determinacją, nie bacząc na przyjęte zasady moralne. Jedna z najpotężniejszych kobiecych postaci stworzonych przez Szekspira, popycha męża morderstwa Dunkana i zmusza go, by dzielnie znosił... więcej
Czy zdolność do okrucieństwa jest zdeterminowana płcią?
Bohaterowie Makbeta często rozwodzą się nad sprawami płci. Lady Makbet manipuluje swoim mężem, kwestionując jego męstwo. Chciałaby być pozbawiona płci:„Przybądźcie, o wy duchy, karmiciele
Zabójczych myśli, z płci mej mię wyzujcie
I napełnijcie mię od stóp do głowy
Nieubłaganym okrucieństwem!”.
Kobieta nie oponuje, gdy Makbet mówi jej, że jest tak przepełniona męskością, że powinna rodzić jedynie chłopców. W taki sam sposób, jak Lady Makbet namówiła swego męża do zamordowania Dunkana, tytułowy bohater skłania Zbójców do zabicia Banka. Przykład ten wskazuj... więcej
„Makbet” jako opowieść o władzy - różnica pomiędzy władzą królewską a tyranią
W dramacie o Dunkanie zawsze mówi się „król”, podczas gdy Makbet nazywany jest często „tyranem”. Różnica pomiędzy dwoma władcami jest wyjaśniona w scenie, w której Makduf spotyka Malkolma w pałacu króla Edwarda w Anglii. Syn Dunkana za idealnego króla uznaje kogoś, kogo cechuje:„(…)Sprawiedliwość, prawość,
Umiarkowanie, łaskawość, wspaniałość,
Stałość, uprzejmość, pobożność, cierpliwość,
Męstwo (…)”
Są to cechy, które rzekomo posiadał ojciec Malkolma. O tyranie – Makbecie, prawowity następca tronu Szkocji mówi:
„(…) on jest... więcej
Problem zła w „Makbecie”
Zło jest bodajże najważniejszym tematem poruszonym w Makbecie. Ukazane jest ono w utworze na trzy sposoby. Pierwszy to cechy osobowości Makbeta i jego małżonki. Ich przerośnięte ambicje, żądza władz i zdolność do uczynienia wszystkiego, aby osiągnąć cel. Dodatkowo Lady Makbet obciążona jest skłonnościami do manipulacji, knucia i podżegania do najstraszliwszych zbrodni.Ten rodzaj zła pochodzi z ludzkiego wnętrza, można powiedzieć, że z ludzkiej natury. Wrodzone negatywne cechy osobowościowe bohaterów ścierają się na poziomie psychiki z sumieniem i moralnością. W monologach Makbeta najlepi... więcej
„Makbet” jako przykład tragedii szekspirowskiej
Odzwierciedlenie cech dramatu szekspirowskiego w Makbecie:1. Brak zasady trzech jedności (miejsca, czasu i akcji) – akcja dramatu toczy się w różnych lokacjach, przenosimy się to z zamku na pole bitwy, to z wrzosowisk do pałacu, to z Anglii do Szkocji; czas nie jest jasno określony w utworze, ale wiadomo, że akcja toczy się na przestrzeni kilku miesięcy; jedność akcji zdaje się być zachowana.
2. Niezachowanie zasady decorum
Zasada decorum wywodzi się z antyku. Zakładała ona zgodność treści z formą, zwanej także jednorodnością stylistyczną. Wyrażała się w doborze słowni... więcej
Kompozycja, język i styl „Makbeta”
Makbet składa się z pięciu aktów, które zawierają kolejno siedem, cztery, sześć, trzy i ponownie siedem scen. Nie wszystkie wydarzenia, które mają miejsce w dramacie dzieją się na scenie. Dowiadujemy się o nich z relacji bohaterów. Najważniejsze sceny są na ogół poprzedzone przez te, w których udział biorą wiedźmy. Zabieg ten ma na celu podkreślić istotę tych wydarzeń. Fabuła jest chronologiczna i łatwo za nią nadążyć. Nie ma retrospekcji, przez co czas akcji nie jest zaburzony. Cała uwaga jest generalnie poświęcona losom Makbeta.Rolę ekspozycyjną spełnia pierwszy akt, kt... więcej
Symbole w „Makbecie”
KrewW Makbecie krew jest wszędzie, poczynając od pierwszych scen przedstawiających wojnę szkocko – norweską:
„Dzielny nasz Makbet, gardząc szalą szczęścia,
Mieczem, dymiącym się krwią jak kadzidłem,
Torując sobie drogę wśród zastępów,
Przedarł się aż do zdrajcy i dopóty
Nieubłagane zadawał mu cięcia,
Aż go rozrąbał od czaszki do szczęki
I głowę jego zatknął u blank naszych”.
Gdy Makbet wraz ze swoją żoną rozpoczynają ciąg morderstw, krew symbolizuje ich winę. Zdają sobie sprawę, że nie pozbędą się niewidzialnych dla innych ludzi plam z ... więcej
Najwazniejsze cytaty z „Makbeta”
"Ciągle to jutro, jutro i znów jutroWije się w ciasnym kółku od dnia do dnia,
Aż do ostatniej głoski czasokresu."
"Życie jest tylko przechodnim półcieniem,
Nędznym aktorem, który swą rolę
Przez parę godzin wygrawszy na scenie
W nicość przepada - powieścią idioty,
Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą."
"Życie jest to opowieść idioty, pełna wrzasku i wściekłości, nic nie znacząca."
Nieraz błoga wiosna niesie
Gromy i sztormy, w których toną statki -
Tak z tego źródła pozornej pociechy
Trysnęła groza.
(Akt I, Scena 3)
Czemuż się miałbym stroić w cudze szaty?
...ale pożyje niedłu... więcej
Nawiązania do „Makbeta” w kulturze
FilmMakbet był bardzo często ekranizowany, zwłaszcza na potrzeby telewizji. Skupmy się jednak na produkcjach kinowych, których także jest wiele. Pierwsza ekranizacja dzieła Szekspira miała miejsce już w 1916 roku. Niemy film pod tytułem Makbet wyreżyserował John Emerson. W role tytułowego bohatera wcielił się Sir Herbert Beerbohm Tree, a Lady Makbet zagrała Constance Collier. Film produkcji amerykańskiej cieszył się swego czasu dużą popularnością.
Najlepszą opinią cieszy się wersja z roku 1948. Stało się tak za sprawą kreacji Makbeta, w którego postać wcieliła się wi... więcej
Bibliografia
1. Burt D., 100 najwybitniejszych pisarzy wszech czasów, Warszawa 2001.2. Komorowski J., Makbet Williama Shakespear’a, Warszawa 1989.
3. Nowakowska R., Makbet Williama Shakespear’a, Warszawa 1991.
4. Helsztyński S., Shakespeare, Warszawa 1974.
5. Zbierski H., William Shakespeare, Warszawa 1988.
6. Haemmerling K., Był człowiek, co się Sheakspere zwał, Lwów 1980.
7. Piwkowska M, Lady Makbet, w: „Topos” 1996, nr 2, s. 6.
8. Baniewicz E., Makbet w rytmie popkultury, w: „Twórczość” 2005, nr 10, s. 128-132.... więcej
Filozofia w „Makbecie”
Doktryną filozoficzną, a zarazem polityczną, jaką kieruje się Makbet jest makiawelizm. Myśl ta zawdzięcza swoją nazwę włoskiemu filozofowi Niccolo Machiavellemu.Niccolo Machiavelli urodził się 3 maja 1469 r. we Florencji, a zmarł 21 czerwca 1527 r. tamże. Poza tym, że był filozofem, to znano także jako pisarza politycznego i społecznego. Praktykował również osobiście politykę jako dyplomata florencki. W słynnym dziele „Książe” zawarł zasady, jakimi powinien kierować się dobry władca. Zasady te były ogólnie potępione, ponieważ ich moralność jest wątpliwa.
Główną cechą ... więcej
Psychologia w „Makbecie”
W psychologii swoje odzwierciedlenie posiada makiawelizm. Jest określany jako cecha osobowości, charakteryzująca się brakiem uczuć wyższych, chłodnych relacjach interpersonalnych i instrumentalnym traktowaniu innych. Uważa się, że takie osoby mają skłonności do manipulowania ludźmi i są egoistyczne. Cechy te uosabiają zarówno Makbet, jak i jego żona.Osobowości głównych bohaterów nie są jednak wystarczająco silne, aby uporać się z wyrzutami sumienia. Makbet od samego początku był jednostką słabszą psychicznie niż jego żona. Targały nim wątpliwości przed i po zabiciu Dunkana. Wewnęt... więcej
kontakt | polityka cookies