Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Makbet

Filozofia w „Makbecie”

Autor: Karolina Marl�ga

Doktryną filozoficzną, a zarazem polityczną, jaką kieruje się Makbet jest makiawelizm. Myśl ta zawdzięcza swoją nazwę włoskiemu filozofowi Niccolo Machiavellemu.

Niccolo Machiavelli urodził się 3 maja 1469 r. we Florencji, a zmarł 21 czerwca 1527 r. tamże. Poza tym, że był filozofem, to znano także jako pisarza politycznego i społecznego. Praktykował również osobiście politykę jako dyplomata florencki. W słynnym dziele „Książe” zawarł zasady, jakimi powinien kierować się dobry władca. Zasady te były ogólnie potępione, ponieważ ich moralność jest wątpliwa.

Główną cechą makiawelizmu jest skuteczność działania. Mottem odzwierciedlającym tę cechę i jednocześnie naczelną zasadą makiawelizmu jest zasada: „cel uświęca środki”. Moralność idzie w konflikcie ze sprawowaniem skutecznej władzy, dlatego przemoc, obłuda czy kłamstwo i cynizm są jak najbardziej pożądanymi cechami panującego.

Cnotą, jaka jest konieczna dla idealnego władcy jest virt�. Machiavelli przez ten termin rozumiał zbiór takich cech charakteru jak: energia, szybkość skutecznego działania, inicjatywa. To dzięki virt� możliwe jest częściowe zapanowanie nad własnym losem.

Makbeta można uznać za krytykę myśli Machiavellego. Szekspir ukazał, że taki model sprawowania władzy nie ma szans powodzenia. Sam Makbet nie spełniał jednak podstawowych warunków, jakie określił włoski filozof terminem virt�.

Pozostawiając jednak makiawelizm, Szekspir ukazuje walkę człowieka ze swoim przeznaczeniem. Zakładając, że trzy czarownice reprezentują siły fatum można zapytać, czy losy Makbeta były wcześniej zaplanowane przez nadprzyrodzone moce, czy wynikały z jego własnej woli? Z pewnością można powiedzieć, że tytułowy bohater postanowił „pomóc” swojemu przeznaczeniu w momencie, gdy zamordował Dunkana. Makbet, dopóki, gdy przepowiednie wydawały się mu korzystne, poddawał się im. Dopiero, w momencie, kiedy zdał sobie sprawę, że jego los jest już przesądzony bohater podjął rękawicę i postanawił walczyć ze swoim przeznaczeniem:

„Jestli to prawda, nie mam czego czekać,
Na nic mi zostać, na nic mi uciekać,
Zbrzydło mi słońce; rad bym, żeby cała
Budowa świata w proch się rozleciała.
Uderzcie w dzwony! Dmij, wichrze! wrzej, toni!
Mamli umierać, umrę z mieczem w dłoni”.

Najbardziej znaną myślą filozoficzną wyrażoną w Makbecie jest ta, zawarta w słowach tytułowego bohatera:

„Ciągle to jutro, jutro i znów jutro
Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia
Aż do ostatniej głoski czasokresu;
A wszystkie wczora to były pochodnie,
Które głupocie naszej przyświecały
W drodze do śmierci. Zgaśnij, wątłe światło!
Życie jest tylko przechodnim półcieniem,
Nędznym aktorem, który swoją rolę
Przez parę godzin wygrawszy na scenie
W nicość przepada – powieścią idioty,
Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą”.

To jedna z ostatnich refleksji Makbeta. Oddał się jej zaraz po śmierci swojej małżonki. Wyraźnie zarysowany jest w niej motyw vanitas, czyli przemijania i marności życia. Drugim motywem zawartym w tej myśli jest teatr mundi – koncepcji mówiącej, że świat jest teatrem, sceną, a człowiek jedynie marnym aktorem, który po odegraniu swojej roli nie jest już do niczego potrzebny. Myśl ta wyraża również absurdalność ludzkiego życia i śmierci.

Szybki test:

Motyw vanitas związany jest z:
a) zasadą, że cel uświęca środki
b) przemijaniem
c) koncepcją mówiącą, że świat jest teatrem, a człowiek jedynie marnym aktorem
d) miłością silniejszą od śmierci
Rozwiązanie

Główną cechą makiawelizmu jest:
a) konformizm
b) przejrzystość podejmowanych decyzji
c) skuteczność działania
d) zachowawczość
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

Inne

Lady Makbet – charakterystyka postaci
Makbet – charakterystyka postaci
„Makbet” - streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Makbeta” Szekspira
„Makbet” jako przykład tragedii szekspirowskiej
Geneza „Makbeta”
Problematyka „Makbeta”, czyli niszcząca siła niepohamowanej ambicji,
Psychologia w „Makbecie”
Filozofia w „Makbecie”
Kompozycja, język i styl „Makbeta”
Problem zła w „Makbecie”
„Makbet” jako opowieść o władzy - różnica pomiędzy władzą królewską a tyranią
Czy zdolność do okrucieństwa jest zdeterminowana płcią?
Biografia Williama Shakespeare`a
Nawiązania do „Makbeta” w kulturze
Symbole w „Makbecie”
Pozostali bohaterowie „Makbeta”
Twórczość Williama Szekspira
Kalendarium życia i twórczości Szekspira
Opinie o Szekspirze
Najwazniejsze cytaty z „Makbeta”
Bibliografia

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies