Filozofia w „Makbecie” ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Makbet

Filozofia w „Makbecie”

Autor: Karolina Marlêga

Doktryną filozoficzną, a zarazem polityczną, jaką kieruje się Makbet jest makiawelizm. Myśl ta zawdzięcza swoją nazwę włoskiemu filozofowi Niccolo Machiavellemu.

Niccolo Machiavelli urodziÅ‚ siÄ™ 3 maja 1469 r. we Florencji, a zmarÅ‚ 21 czerwca 1527 r. tamże. Poza tym, że byÅ‚ filozofem, to znano także jako pisarza politycznego i spoÅ‚ecznego. PraktykowaÅ‚ również osobiÅ›cie politykÄ™ jako dyplomata florencki. W sÅ‚ynnym dziele „Książe” zawarÅ‚ zasady, jakimi powinien kierować siÄ™ dobry wÅ‚adca. Zasady te byÅ‚y ogólnie potÄ™pione, ponieważ ich moralność jest wÄ…tpliwa.

GłównÄ… cechÄ… makiawelizmu jest skuteczność dziaÅ‚ania. Mottem odzwierciedlajÄ…cym tÄ™ cechÄ™ i jednoczeÅ›nie naczelnÄ… zasadÄ… makiawelizmu jest zasada: „cel uÅ›wiÄ™ca Å›rodki”. Moralność idzie w konflikcie ze sprawowaniem skutecznej wÅ‚adzy, dlatego przemoc, obÅ‚uda czy kÅ‚amstwo i cynizm sÄ… jak najbardziej pożądanymi cechami panujÄ…cego.

CnotÄ…, jaka jest konieczna dla idealnego wÅ‚adcy jest virtú. Machiavelli przez ten termin rozumiaÅ‚ zbiór takich cech charakteru jak: energia, szybkość skutecznego dziaÅ‚ania, inicjatywa. To dziÄ™ki virtú możliwe jest częściowe zapanowanie nad wÅ‚asnym losem.

Makbeta można uznać za krytykÄ™ myÅ›li Machiavellego. Szekspir ukazaÅ‚, że taki model sprawowania wÅ‚adzy nie ma szans powodzenia. Sam Makbet nie speÅ‚niaÅ‚ jednak podstawowych warunków, jakie okreÅ›liÅ‚ wÅ‚oski filozof terminem virtú.

PozostawiajÄ…c jednak makiawelizm, Szekspir ukazuje walkÄ™ czÅ‚owieka ze swoim przeznaczeniem. ZakÅ‚adajÄ…c, że trzy czarownice reprezentujÄ… siÅ‚y fatum można zapytać, czy losy Makbeta byÅ‚y wczeÅ›niej zaplanowane przez nadprzyrodzone moce, czy wynikaÅ‚y z jego wÅ‚asnej woli? Z pewnoÅ›ciÄ… można powiedzieć, że tytuÅ‚owy bohater postanowiÅ‚ „pomóc” swojemu przeznaczeniu w momencie, gdy zamordowaÅ‚ Dunkana. Makbet, dopóki, gdy przepowiednie wydawaÅ‚y siÄ™ mu korzystne, poddawaÅ‚ siÄ™ im. Dopiero, w momencie, kiedy zdaÅ‚ sobie sprawÄ™, że jego los jest już przesÄ…dzony bohater podjÄ…Å‚ rÄ™kawicÄ™ i postanawiÅ‚ walczyć ze swoim przeznaczeniem:
„Jestli to prawda, nie mam czego czekać,
Na nic mi zostać, na nic mi uciekać,
Zbrzydło mi słońce; rad bym, żeby cała
Budowa świata w proch się rozleciała.
Uderzcie w dzwony! Dmij, wichrze! wrzej, toni!
Mamli umierać, umrÄ™ z mieczem w dÅ‚oni”.


Najbardziej znaną myślą filozoficzną wyrażoną w Makbecie jest ta, zawarta w słowach tytułowego bohatera:

„CiÄ…gle to jutro, jutro i znów jutro
Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia
Aż do ostatniej głoski czasokresu;
A wszystkie wczora to były pochodnie,
Które głupocie naszej przyświecały
W drodze do śmierci. Zgaśnij, wątłe światło!
Życie jest tylko przechodnim półcieniem,
Nędznym aktorem, który swoją rolę
Przez parÄ™ godzin wygrawszy na scenie
W nicość przepada – powieÅ›ciÄ… idioty,
GÅ‚oÅ›nÄ…, wrzaskliwÄ…, a nic nie znaczÄ…cÄ…”.


To jedna z ostatnich refleksji Makbeta. OddaÅ‚ siÄ™ jej zaraz po Å›mierci swojej małżonki. Wyraźnie zarysowany jest w niej motyw vanitas, czyli przemijania i marnoÅ›ci życia. Drugim motywem zawartym w tej myÅ›li jest teatr mundi – koncepcji mówiÄ…cej, że Å›wiat jest teatrem, scenÄ…, a czÅ‚owiek jedynie marnym aktorem, który po odegraniu swojej roli nie jest już do niczego potrzebny. MyÅ›l ta wyraża również absurdalność ludzkiego życia i Å›mierci.

Szybki test:

Główną cechą makiawelizmu jest:
a) zachowawczość
b) konformizm
c) skuteczność działania
d) przejrzystość podejmowanych decyzji
RozwiÄ…zanie

Motyw vanitas zwiÄ…zany jest z:
a) zasadą, że cel uświęca środki
b) koncepcją mówiącą, że świat jest teatrem, a człowiek jedynie marnym aktorem
c) miłością silniejszą od śmierci
d) przemijaniem
RozwiÄ…zanie

Zobacz inne artykuły:

Inne
Lady Makbet – charakterystyka postaci
Makbet – charakterystyka postaci
„Makbet” - streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Makbeta” Szekspira
„Makbet” jako przykÅ‚ad tragedii szekspirowskiej
Geneza „Makbeta”
Problematyka „Makbeta”, czyli niszczÄ…ca siÅ‚a niepohamowanej ambicji,
Psychologia w „Makbecie”
Filozofia w „Makbecie”
Kompozycja, jÄ™zyk i styl „Makbeta”
Problem zÅ‚a w „Makbecie”
„Makbet” jako opowieść o wÅ‚adzy - różnica pomiÄ™dzy wÅ‚adzÄ… królewskÄ… a tyraniÄ…
Czy zdolność do okrucieństwa jest zdeterminowana płcią?
Biografia Williama Shakespeare`a
NawiÄ…zania do „Makbeta” w kulturze
Symbole w „Makbecie”
Pozostali bohaterowie „Makbeta”
Twórczość Williama Szekspira
Kalendarium życia i twórczości Szekspira
Opinie o Szekspirze
Najwazniejsze cytaty z „Makbeta”
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies