Czym są mity?

Pojecie mitu w ostatnich dziesięcioleciach wykorzystywane jest przez wiele nauk, które wypracowały odmienne, choć komplementarne definicje. Jednym z powszechnie uznawanych jest twierdzenie Rolanda Barthesa, który uważa, że „mit polega na przedstawianiu szeregu kultury i natury — przedstawianiu porządku kulturowego, społecznego, ideologicznego, ekonomicznego jako oczywistości, normy, konieczności wynikłej z prawa naturalnego i istoty człowieczeństwa”. Mity odzwierciedlają naturalną potrzebę spostrzegania świata jako konstrukcji sensownej i uporządkowanej.

Powszechnie uznaje się mit jako ... więcej

* * *

Pochodzenie i kształtowanie się mitów

Mity powstały z próby uporządkowania świata, z potrzeby poczucia bezpieczeństwa, a więc jednej z podstawowych potrzeb każdego człowieka zapewniającej mu szczęśliwe, pełne życie. Innym źródłem powstania opowieści o bogach i herosach były marzenia ludzi o bohaterach, wielkich czynach, podróżach i przygodach.

„Grek odczuwał wokół siebie rozległe i potężne życie sił tajemniczych. Drzewa rosną jakby cudem, a cichy szmer liści jest ich mową; rzeki płyną w jakąś dal nieznaną, a ich wody są dobrodziejstwem dla użyźnionej gleby; ogień rodzi się, pożera swój pokarm i umiera; wiatr goni po... więcej

* * *

Podział mitów

Mity greckie możemy klasyfikować na kilka różnych sposobów. Podstawowy podział mitów związany jest z ich tematyką. Głównymi problemami poruszanymi w mitologii jest kwestia powstania świata, pochodzenia człowieka, natury bogów oraz początku rodów ludzkich. W związku z tym wyróżniamy mity:

• kosmogoniczne („kosmos” – świat) – mówiły o powstaniu i początkach świata, o jego pochodzeniu (mity o narodzinach świata, o Gai, Uranosie, Kronosie i jego dzieciach).

• teogoniczne („theos” – bóg) – poruszały kwestie powstania bogów, ich natury ... więcej

* * *

Mitologia grecka - wprowadzenie

Mitologia to zbiór stworzony u zarania określonej kultury mitów – opowieści o bogach i herosach, tłumaczących pochodzenie świata i prawa nim rządzące, zawierające także nakazy moralne i religijne. Mitologia grecka stanowi podstawowy fundament literatury i sztuki europejskiej. Do dziś jest skarbnicą archetypów, toposów, symboli i wciąż inspiruje różnorodnych twórców kultury.

W dawnej Grecji każe państewko, każda, nawet najmniejsza miejscowość oddawała cześć innym bóstwom i podawała zupełnie odrębne wersje o ich pochodzeniu i naturze. Poeci korzystając z tego bogactwa przekształcali poszczególne histori... więcej

* * *

Religia grecka i mity

Obok mitologii religia grecka opierała się na kulcie, który w porównaniu z wciąż zmieniającymi się mitami i opowieściami był trwały. Obrzędy były oporne na zmieniające się czasy i przechowywały nader odległe formy wierzeń.

Początkowo Grecy, podobnie jak inne ludy pierwotne wyznawali religię pod formą fetyszyzmu, czyli oddawania boskiej czci przedmiotom martwym, uważanym za siedzibę złego lub dobrego ducha (np. czczony był kamień na rozstajnej drodze, który wierzący padłszy na kolana polewał oliwą). Inną formą oddawania czci bogom było honorowanie zwierząt. Wiele miast czy wysp brało swój p... więcej

* * *

Ponadczasowość i uniwersalizm mitów greckich

Mitologia grecka była jednym z największych osiągnięć starożytnej greckiej kultury. Na jej powstanie złożyły się wieki rozwoju cywilizacji ludów żyjących w Helladzie, ich sposobu myślenia o świecie i tłumaczenia otaczających zjawisk. Przekazywane początkowo w formie ustnej opowieści o bogach i herosach, dzięki literaturze zostały utrwalone w miarę niezmiennej formie, w której przetrwały do dziś.

Greckie mity, czerpiące wiele z kultur innych ówczesnych, pochodzących głównie ze Wschodu, cywilizacji zostały przeszczepione na grunt rzymski. Za sprawą potęgi i znaczenia Rzymu w starożytności, stały ... więcej

* * *

Archetypowe postaci mitologiczne

Mitologiczne archetypy tworzą zespół stałych, powtarzających się w różnorodnych tekstach kultury europejskiej obrazów i motywów (toposów). Wśród archetypów możemy wyróżnić te, które dotyczą konkretnych postaci mitologicznych. Zazwyczaj związane są z bohaterami, którzy bądź dokonali niezwykłych czynów, bądź powodowani losem czy przeznaczeniem znaleźli się w nietypowych sytuacjach, zajęli określoną postawę wobec rzeczywistości. Ich zachowania czy cechy mają wymiar uniwersalny, są charakterystyczne nie tylko dla ludzi żyjących w zamierzchłych, mitycznych czasach, ale także i dziś. Cechy p... więcej

* * *

Frazeologia związana z mitami

Związek frazeologiczny to połączenie dwóch lub więcej wyrazów. Połączenie to ma utrwalone i najczęściej przenośne znaczenie. Każdy z nas codziennie w swoich wypowiedziach używa wielu takich związków, zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy. Ze względu na kryterium budowy gramatycznej wyróżniamy trzy typy związków frazeologicznych:
- Wyrażenia – mogą zawierać wszystkie części mowy oprócz osobowych i nieodmiennych form czasownika. Zwykle są to związki współrzędne i podrzędne, w których wyrazem określanym jest rzeczownik lub przymiotnik, a wyrazem określającym rzeczownik, przymio... więcej

* * *

Mityczna topografia

Olimp – pasmo górskie położone w północnej Grecji i oddzielające Macedonię od Tesalii. Znajdowała się tam legendarna siedziba bogów, którym przewodził Zeus. Mitologia przedstawia Olimp jako pasmo gór zbudowanych ze skał o kształcie ludzkich głów. Pokryte były śniegiem, rozdzielone otchłaniami pieczar, z których biły wartkie źródła. Panowała tam wieczna wiosna, a dzikie zwierzęta nie miały tam dostępu. Pod najwyższym szczytem znajdował się pałac Zeusa – cały ze złota i drogocennych kamieni. Wokół Hefajstos skonstruował pałace innych bogów. Wrót do Olimpu strzegły hory –... więcej

* * *

Nawiązania do mitologii w literaturze

Mit o Prometeuszu
• Ajschylos „Prometeusz skowany”
• Mickiewicz Adam „Dziady” cz. III (idea prometeizmu)
• Słowacki Juliusz „Beniowski”, „Król-Duch”, „Grób Agamemnona”
• Kasprowicz Jan „O Prometeuszu i prometeizmie”
• Herbert Zbigniew „Stary Prometeusz”

Mit o Nike
• Staff Leopold „Nike z Samotraki”
• Pawlikowska – Jasnorzewska Maria „Nike”
• Lechoń Jan „Nike”
• Słonimski Antoni „Nike”
• Gajcy Tadeusz „Wczorajszemu”
• Herbert Zbignie... więcej

* * *

Mitologia – bibliografia

1. Burn L., „Mity greckie”, Warszawa 1999.
2. Cotterell A., „Encyklopedia mitologii: Grecy i Rzymianie. Celtowie. Germanie”, Warszawa 2000.
3. Deary T., „Mity greckie”, Warszawa 2000.
4. Dobrowolski W., „Mity morskie antyku”, Warszawa 1987.
5. Graves R., „Mity greckie”, Warszawa 1992.
6. Grimal P., „Słownik mitologii greckiej i rzymskiej”, Wrocław 1987.
7. Hezjod, „Narodziny bogów (Theogonia). Prace i dni. Tarcza”, przeł. J. Łanowski, Warszawa 1999.
8. Kempiński A., „Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich”, Warszawa 2001.
9... więcej

* * *


Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies