Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mitologia

Czym są mity?

Autor: Jakub Rudnicki

Pojecie mitu w ostatnich dziesięcioleciach wykorzystywane jest przez wiele nauk, które wypracowały odmienne, choć komplementarne definicje. Jednym z powszechnie uznawanych jest twierdzenie Rolanda Barthesa, który uważa, że „mit polega na przedstawianiu szeregu kultury i natury — przedstawianiu porządku kulturowego, społecznego, ideologicznego, ekonomicznego jako oczywistości, normy, konieczności wynikłej z prawa naturalnego i istoty człowieczeństwa”. Mity odzwierciedlają naturalną potrzebę spostrzegania świata jako konstrukcji sensownej i uporządkowanej.

Powszechnie uznaje się mit jako narracyjną całość opartą na specyficznym sposobie myślenia, posiadającą cechy sakralne (niekoniecznie typu religijnego), rozumianą jako pewien sposób postrzegania świata, niezbędny do jego zrozumienia. Mit jest silnie zakorzeniony w przeszłości, a jego odmienna od codzienności rzeczywistość odnosi się do innej płaszczyzny niż realna. Oparte są na silnym wartościowaniu. Powstają wraz z formowaniem się pamięci społecznej, wpływają na kształt grupy, stają się nośnikami tradycji i łączą kolejne pokolenia. Są wciąż żywe w obiegu społecznym między innymi poprzez wychowanie i naukę. Mity służą ochronie interesów różnych grup, podtrzymują porządek społeczny, umacniają wartości społeczne.

Mity greckie to opowieści o bogach oraz herosach (bohaterach) ich życiu, czynach i cechach charakterystycznych. Zawierają wątki fabularne o charakterze baśniowym lub historycznym. W symbolicznej formie przedstawiają wyobrażenia Greków o pochodzeniu świata i człowieka oraz wyjaśniają prawa rządzące kosmosem m. in. zjawiska atmosferyczne, powstanie poszczególnych miejsc na ziemi czy zmienność pór roku). Poszczególni bogowie są uosobieniami naturalnych sił, które rządzą losem człowieka na ziemi. Najczęściej powiązane są z obrzędami, rytuałami wyjaśniając ich sens. Związane są z praktykami religijnymi, które miały społeczeństwu zapewnić dostatek i szczęście oraz ustrzec ich przed klęskami czy przeciwnościami. Ponadto mity zawierają w sobie uniwersalne archetypy i toposy, czytelne także dla współczesnych.

„Czym są mity? To pierwsze próby wyjaśnienia istoty świata […]. To pradawne opowieści sięgające korzeniami zarania ludzkości. Obcując z mitami, człowiek dojrzewał do abstrakcyjnej filozofii opartej na faktach nauki. […] Mity stanowią cząstkę naszej kultury […] SA częścią naszego historycznego dziedzictwa. Zdradzają więcej na temat naszej przeszłości, niż wiele archeologicznych znalezisk.” – Ch. P�ppelmann, „Mitologia w pigułce”, Warszawa 2008.
Grecy w epoce historycznej silnie wierzyli w istnienie herosów i często wywodzili od nich genealogię własnych rodów, miast czy królestw. Spowodowało to, że większość mitów rozgrywa się w wokół ośrodków kultury mykeńskiej (Mykeny, Argos), a także w Tebach, Beocji oraz Atenach i Sparcie. Epoka mitów z kolei w głównej mierze kończy się około 1100 roku p.n.e. wraz ze śmiercią uczestników wojny trojańskiej i ich potomków i przybyciu na ziemie greckie uzbrojonych Dorów (niektóre opowieści mityczne powstawały także później).

Mity niepozbawione są motywów baśniowych i ludowego folkloru znanego niemal przez wszystkie ludy świata. Są to opowieści o walkach bohaterów, dzikich zwierzętach i potworach, za których pokonanie czeka nagroda (często królewski tron). W wielu kulturach znajdziemy motywy: cudownego odmłodzenia, niezwykłych urodzin, czy przemiany ludzi w zwierzęta.

Oprócz tego znajdziemy w mitach elementy moralizujące, a niekiedy polityczne lub odwołujące się do życia społecznego. Nadawały one sens egzystencji, ponieważ porządkowały świat według norm etycznych. Mity potępiają takie zachowania, jak kazirodztwo (mit o Edypie), składanie ofiar z ludzi, kanibalizm, przewrotność, zaś doceniają wierność (Penelopa), odwagę czy sprawiedliwość. Rozstrzygają także spory, którymi żyła antyczna Grecja – kwestia pierworództwa w dziedziczeniu, konfliktu miedzy prawami macierzyńskimi i ojcowskimi. Do kwestii politycznych odnosi się mit o Tezeuszu zawierający wzór demokratycznego ustroju.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies