Wątki autobiograficzne w opowiadaniach Borowskiego

Tadeusz Borowski – poeta i prozaik – należał do pokolenia Kolumbów. Urodził się 12 listopada 1922 roku w Żytomierzu na Ukrainie, w rodzinie polskich zesłańców (ojciec Stanisław należał do Polskiej Organizacji Wojskowej, za co został wywieziony do Karelii, a matka Teofila nad Jenisej). Do Polski powrócili po repatriacji w 1934 roku i osiedlili się w Warszawie. Rodzina (miał jeszcze brata Juliusza) cierpiała ustawiczną biedę i nędzę, mimo iż oboje rodziców pracowało (ojciec jako robotnik, a matka jako szwaczka).

Mając 18 lat (1940 rok) młody Borowski zdał maturę na tajnych komplet... więcej

* * *

Narracja opowiadań Borowskiego

W opowiadaniach Tadeusza Borowskiego w jednej osobie występuje narrator i główny bohater, noszący imię „Tadek” (poznajemy je w partiach dialogowych). Wypowiada się w pierwszej osobie liczby pojedynczej, przez co jego wspomnienia zyskują na autentyczności. Fragment: „Wskakuję o środka. Porozrzucane po kątach wśród kału ludzkiego i pogubionych zegarków leżą poduszone, podeptane niemowlęta, nagie potworki o ogromnych głowach i wydętych brzuchach. Wynosi się je jak kurczaki, trzymając po parę w jednej garści” powoduje, że czytelnik oddaje się refleksji nad Holocaustem życiem... więcej

* * *

„Oto jest dziwne opętanie człowieka przez człowieka” - człowiek zlagrowany

Obraz realiów obozowego życia poznajemy z opowiadań: „U nas, w Auschwitzu…”, „Ludzie, którzy szli”, „Dzień na Harmenzach”, „Proszę państwa do gazu” oraz „Śmierć powstańca”.

Nie jest to życie oparte na zasadach wpajanych w dzieciństwie przez rodziców, nauczonych w salce katechetycznej przykazaniach. Wszystko to, co więźniowie poznali w cywilizowanym świecie – pozostało przed bramą obozu. Borowski opisał tragizm wojny w nowy, prowokacyjny, jak na lata powojenne, sposób. Wojna wyłaniająca się z kart jego opowiadań to maso... więcej

* * *

Cechy opowiadań Borowskiego

- Nie starał się ukazać wszystkich konsekwencji wojny, skupiając się na życiu w obozie. Opisał zasady panujące za jego bramami, bez osądzania więźniów z perspektywy humanitarnej, uczłowieczonej cywilizacji.

- Nie zajmował się jednym bohaterem, starając się opisać więźniów jako grupę, pewne środowisko.

- Tytułami sygnalizował treść opowiadania – „Dzień na Harmenzach” jest opowiadaniem, w którym opisał dzień pracy w niemieckim majątku, „Ludzie, którzy szli” to historia pochodów więźniów do krematorium, „Śmierć powstańca” –... więcej

* * *

„Bo żywi zawsze mają rację przeciw umarłym”, czyli rola opowiadań Borowskiego w powojennym świecie

Cytat ten pochodzi z fragmentu opowiadania „U nas, w Auschwitzu…”, w którym Borowski pokazuje reakcję więźniów na błagania nowo przywiezionych kobiet, nie znających jeszcze „zasad gry” panujących w Oświęcimiu: „Kiedyś chodziliśmy komandami do obozu. (…) Nadeszło DAW i dziesiątki innych komand i czekały przed bramą: dziesięć tysięcy mężczyzn i wtedy z FKL nadjechały samochody pełne nagich kobiet. Kobiety wyciągały ramiona i krzyczały: - Ratujcie nas! Jedziemy do gazu! Ratujcie nas! I przejechały koło nas w głębokim milczeniu dziesięciu tysięcy mężcz... więcej

* * *

Historia w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego

W swych „Opowiadaniach” Tadeusz Borowski przedstawia proces zniewolenia ludności zamieszkującej Polskę w momencie wybuchu wojny. II wojna światowa wybuchła pierwszego września 1939 roku. Dziewięć dni potem nastąpił atak 4. niemieckiej dywizji pancernej na Warszawę. Bohaterska obrona trwała do honorowej kapitulacji 27 września. Wówczas to rozpoczęła się pięcioletnia okupacja stolicy, a życie jej mieszkańców uległo zmianie. Nic już miało nie być takie samo…

Borowski opisał w „Maturze na Targowej” i „Pożegnaniu z Marią” życie w okupowanej przez N... więcej

* * *

Opowiadania Borowskiego na wielkim ekranie

Ósmego września 1970 roku premierę miał film w reżyserii Andrzeja Wajdy „Krajobraz po bitwie”. Ekranizacja jest adaptacją opowiadania „Bitwa pod Grunwaldem”, ale pojawiają się w nim elementy z pozostałych opowiadań obozowych Borowskiego. W głównych rolach wystąpili Daniel Olbrychski (jako Tadeusz) i Stanisława Celińska (jako Nina). Oboje stworzyli wspaniałe kreacje. Film ten zdobył wiele nagród, dostał między innymi Złotą Kaczkę, Syrenkę Warszawską, a Andrzej Wajda otrzymał nominację do Złotej Palmy w Cannes.

W 1993 roku pojawił się na ekranach polskic... więcej

* * *

Słownictwo obozowe w opowiadaniach Borowskiego

Tadeusz Borowski w swych „Opowiadaniach” używa wielu, wymagających tłumaczenia słów. Pojawiają się one zwłaszcza w opisach życia obozowego. Oto zaczerpnięte stamtąd określenia strażników, miejsc, czy po prostu współwięźniów narratora:

BLOK – określenie baraku obozowego, do którego był przydzielony każdy więzień, który stawał przy tym budynku na każdy apel.

BLOKOWY – tak nazywano więźnia, który był przełożonym w BLOKU, dbał w nim o porządek, nadzorował wydawanie jedzenia, paczek, a także odpowiadał za zgodność więźniów podczas apelu.

ES... więcej

* * *

Ważne cytaty z opowiadań Borowskiego

- rola, jaką Borowski przypisywał osobom, które przeżyły obóz koncentracyjny: „(…) może z tego obozu, z tego czasu oszustw, będziemy musieli zdać ludziom żywym relację i stanąć w obronie zmarłych” [„U nas, w Auschwitzu…” – Czwarty list],

- rola nadziei w życiu obozowicza: „To właśnie nadzieja każe ludziom apatycznie iść do komory gazowej, każe nie ryzykować buntu, pogrąża w martwotę. To nadzieja rwie więzy rodzin, każe matkom wyrzekać się dzieci, żonom sprzedawać się za chleb i mężom zabijać ludzi. To nadzieja każe im walczyć o każd... więcej

* * *

Bibliografia

1. Bartelski L., „Genealogia ocalonych”, Kraków 1974.

2. Drewnowski T., „Borowski Tadeusz”, w: „Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny”, pod red. Juliana Krzyżanowskiego i Czesława Hernasa, t. 1, Warszawa 1984, s. 96-97.

3. Drewnowski T., „Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim”, Warszawa 1992.

4. Drewnowski T., „Wstęp”, w: Borowski Tadeusz, „Wybór opowiadań”, Warszawa 1994, s. 5-16.

5. Jaworski S., „Sklepikarz i poeta („Pożegnanie z Marią” Tadeusza Borowskiego)”, w: &... więcej

* * *



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies