Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Zdążyć przed Panem Bogiem

Terminologia w „Zdążyć przed panem Bogiem”

Autor: Ewa Petniak

Idea przymusowego zamknięcia Żydów za murami gett, po raz pierwszy wprowadzona została w 1462 roku we Frankfurcie. Później pomysł ten przejęły inne miasta Europy Zachodniej, traktując go jako normę postępowania w stosunku do Żydów w XVI w. W odróżnieniu od gett hitlerowskich, getta ówczesne zezwalały Żydom opuszczać mury w ciągu dnia i prowadzić interesy poza ich obrębem. I, pomimo że getto pozwalało Żydom egzystować w spokoju, warunki tam panujące były często bardzo trudne (przeludnienie, choroby). W 1516r. utworzono dzielnicę żydowską w Wenecji, a w 1555r. powstało getto w Rzymie.

Na okupowanych ziemiach polskich założono ponad 400 gett. Tworzono je na przełomie 1939 i 1940 r. w miastach Generalnego Gubernatorstwa. Pierwsze getto powstało 28 października 1939 roku w Piotrkowie Trybunalskim, następne w Puławach i Radomsku. Wiosną 1940 roku utworzono getta m.in. w Jędrzejowie, Wodzisławiu, Włoszczowej, Łowiczu oraz w Łodzi i w Warszawie.

Największym wrogiem ludzi w gettach był głód. Niemcy stale ograniczali ilość dostarczanej do getta żywności, stale też podnosili jej cenę. Obok skrajnego ubóstwa istniały w gettach oazy zamożności. Działały kawiarnie, teatry, kabarety, kwitł również handel, do którego wielokrotnie wykorzystywano małych „szmuglerów” – dzieci, trochę ze względu wzrost, bo ułatwiał im przedostanie się na aryjską stronę, ale również jako osoby niewzbudzające podejrzeń.

Świat getta był zróżnicowany. Obok umierających z głodu przechodzili dobrze odziani i najedzeni ludzie. Niemniej stałym problemem służb medycznych, szpitali, sierocińców było zapobieganie tyfusowi, gruźlicy i innym chorobom. Fatalne warunki higieniczne, ciasnota, niedożywienie, przymusowa bezczynność, uczucie osamotnienia i zagubienia, brak nadziei na przetrwanie, załamanie psychiczne przyczyniały się do wzrostu śmiertelności wśród mieszkańców gett.

Martyrologia – cierpienie, męczeństwo, pojęcie używane zwykle w odniesieniu do cierpień i męczeństwa ofiar hitlerowskiego systemu terroru i masowej zagłady.
ŻOB – konspiracyjna Żydowska Organizacja Bojowa, stanowiąca ruch oporu Żydów uwięzionych w getcie warszawskim. Później jednostki bojowe powstawały też w Krakowie, Będzinie i Częstochowie (z inicjatywy wysłanników warszawskiej ŻOB). Utworzona została 15 października 1942 roku, uzbrajana przez AK i GL. Politycznie podporządkowana była Żydowskiemu Komitetowi Narodowemu, a pośrednio Delegaturze Rządu. Zajmowała się działaniami militarnymi m.in. budową bunkrów w getcie, sprowadzaniem i gromadzeniem broni, likwidowaniem konfidentów i kolaborantów np. Lejkina – zastępcy komendanta żydowskiej policji. Prowadziła propagandę oporu.

Judenrat – Gmina Żydowska. Z kart „Zdążyć przed Panen Bogiem” wyłania się postać prezesa Gminy. Był nim Adam Czerniaków, który w lipcu 1942 roku popełnił samobójstwo (wspomina to wydarzenie Marek Edelman).

Cywia Lubetkin – Celina tak opisuje instytucję zwaną Judenratem:

„Instytucja zwana Judenratem została powołana w pierwszych dniach okupacji. Przewodniczącego mianowali Niemcy. On sam dobierał sobie pomagierów. Judenrat był upoważniony do postępowania z Żydami wedle swej woli. Zawsze jednak musiał wykonywać polecenia niemieckie. Musiał tez wykonywać polecenia każdego Niemca, który miał prawo wchodzenia do Judenratu. Członkowie Judenratu wykorzystywali swoje pełnomocnictwa i rządzili twardą ręką. Przewodniczący uważał się za władcę getta. Biada Żydowi, który nie wykonywał jego rozkazów. Z biegiem czasu Judenraty i ich sługusy z reguły stawały się ślepym narzędziem w rękach Niemców. Wiernymi pomocnikami warszawskiego Judenratu byli i zasymilowani Żydzi (...). W niektórych Judenratach do pracy zgłaszali się ochotniczo ludzie z marginesu społecznego. Jeżeli nawet gdzieniegdzie znajdowali się ludzie rzeczywiście pragnący pomagać Żydom, byli oni również obiektywnie biorąc zdrajcami, gdyż gorliwie wykonywali rozkazy nazistów.”

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Zdążyć przed Panem Bogiem” – szczegółowe streszczenie
Streszczenie „Zdążyć przed Panem Bogiem” w pigułce
Nietypowy reportaż - „Zdążyć przed Panem Bogiem” – jako gatunek literacki
Czas i miejsce akcji w „Zdążyć przed Panem Bogiem”
Holokaust – ogólny rys historyczny
Kształt artystyczny „Zdążyć przed Panem Bogiem”
Interpretacja tytułu „Zdążyć przed Panem Bogiem”
Główna tematyka i przyjęcie „Zdążyć przed Panem Bogiem”
Powstanie w getcie warszawskim (kwiecień – maj 1943) – poszlaki historyczne
Mity a rzeczywistość w relacji Marka Edelmana
Hanna Krall - biografia
„...czy ludzie się kochali. (...)” – o miłości w getcie...
„Kto ratuje jedno życie, jakby cały świat ratował.” (słowa z Talmudu) - pomoc indywidualna i zorganizowana
Wobec Zagłady – postawy innych narodów
Terminologia w „Zdążyć przed panem Bogiem”
Choroba głodowa i jej objawy
Marzec 1968 – jako miniaturowa replika i echo Holokaustu
Twórczość Hanny Krall – wybrane pozycje (chronologicznie):
Bibliografia




Bohaterowie
Bohaterowie reportażu „Zdążyć przed panem Bogiem”
Marek Edelman - biografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies