Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm
Będący wyrazem hołdu poety dla wielkiego kompozytora i pianisty, liryk „Fortepian Szopena” został napisany wskutek jednego z najbardziej wstrząsających epizodów 1863 roku. Wtedy to carscy oficerowie, w zemście za próbę zabicia generała Teodora Berga, rządowego namiestnika w Królestwie Polskim, wyrzucili przez okno z pałacu Andrzeja Zamoyskiego liczne rodzinne pamiątki, w tym fortepian siostry muzyka, Izabeli Barcińskiej, na którymś kiedyś grywał.
Wieści o tym gorzkim wydarzeniu dotarły do Kamila Cyprian Norwida podczas jego pobytu na emigracji. Wspominając swoje spotkanie ze zmarłym w 1849 roku w Paryżu Fryderykiem Chopinem, do którego doszło tuż przed śmiercią kompozytora, w jego mieszkaniu na placu Vendme, romantyczny poeta postanowił upamiętnić w wypełnionym bólem i złością tekście epizod haniebnego bezczeszczenia spuścizny Chopina.
Szerzej o szczegółach spotkania poeta pisze w swoim innym dziele, „Czarne kwiaty”:
„Wszedłem więc do pokoju obok salonu będącego, gdzie sypiał Chopin, bardzo wdzięczny, iż widzieć mię chciał, i zastałem go ubranego, ale do pół leżącego w łóżku, z nabrzmiałymi nogami, co, że w pończochy i trzewiki ubrane były, od razu poznać można było. (...) Owóż - przerywanym głosem, dla kaszlu i dawienia, wyrzucać mi począł, że tak dawno go nie widziałem - potem żartował coś i prześladować mię chciał najniewinniej o mistyczne kierunki, co, że mu przyjemność robiło, dozwalałem (...) żegnałem go, a on, ścisnąwszy mię za rękę, odrzucił sobie włosy z czoła i rzekł: „...Wynoszę się!...”- i począł kasłać, co ja, jako mówił, usłyszawszy, a wiedząc, iż nerwom jego dobrze się robiło silnie coś czasem przecząc, użyłem onego sztucznego tonu i całując go w ramię rzekłem, jak się mówi do osoby silnej i męstwo mającej: „...Wynosisz się tak co rok... a przecież, chwała Bogu, oglądamy cię przy życiu.”
Kwintesencją uczuć towarzyszących poecie w czasie pracy nad dziełem jest pojawiający się na końcu wers „ideał sięgnął bruku”. Norwid – jak to często mu się zdarzało – zawarł w zaledwie trzech słowach trafne podsumowanie profanacji, w której carscy żołdacy wyrzucili fortepian z okna pałacu Zamoyskich dosłownie na bruk.
Napisane na przełomie 1863 i 1864 roku dzieło zostało opublikowane na przedostatniej pozycji wśród innych utworów, składających się na cykl stu wierszy, zachowanych tylko w postaci niekompletnej, zatytułowanych „Vade-mecum ”. Zbiór odnosi się w twórczości poety do wyodrębnionego gatunku „pójdź za mną”.Fortepian Szopena - wiadomości wstępne
Autor: Karolina MarlgaBędący wyrazem hołdu poety dla wielkiego kompozytora i pianisty, liryk „Fortepian Szopena” został napisany wskutek jednego z najbardziej wstrząsających epizodów 1863 roku. Wtedy to carscy oficerowie, w zemście za próbę zabicia generała Teodora Berga, rządowego namiestnika w Królestwie Polskim, wyrzucili przez okno z pałacu Andrzeja Zamoyskiego liczne rodzinne pamiątki, w tym fortepian siostry muzyka, Izabeli Barcińskiej, na którymś kiedyś grywał.
Wieści o tym gorzkim wydarzeniu dotarły do Kamila Cyprian Norwida podczas jego pobytu na emigracji. Wspominając swoje spotkanie ze zmarłym w 1849 roku w Paryżu Fryderykiem Chopinem, do którego doszło tuż przed śmiercią kompozytora, w jego mieszkaniu na placu Vendme, romantyczny poeta postanowił upamiętnić w wypełnionym bólem i złością tekście epizod haniebnego bezczeszczenia spuścizny Chopina.
Szerzej o szczegółach spotkania poeta pisze w swoim innym dziele, „Czarne kwiaty”:
„Wszedłem więc do pokoju obok salonu będącego, gdzie sypiał Chopin, bardzo wdzięczny, iż widzieć mię chciał, i zastałem go ubranego, ale do pół leżącego w łóżku, z nabrzmiałymi nogami, co, że w pończochy i trzewiki ubrane były, od razu poznać można było. (...) Owóż - przerywanym głosem, dla kaszlu i dawienia, wyrzucać mi począł, że tak dawno go nie widziałem - potem żartował coś i prześladować mię chciał najniewinniej o mistyczne kierunki, co, że mu przyjemność robiło, dozwalałem (...) żegnałem go, a on, ścisnąwszy mię za rękę, odrzucił sobie włosy z czoła i rzekł: „...Wynoszę się!...”- i począł kasłać, co ja, jako mówił, usłyszawszy, a wiedząc, iż nerwom jego dobrze się robiło silnie coś czasem przecząc, użyłem onego sztucznego tonu i całując go w ramię rzekłem, jak się mówi do osoby silnej i męstwo mającej: „...Wynosisz się tak co rok... a przecież, chwała Bogu, oglądamy cię przy życiu.”
Kwintesencją uczuć towarzyszących poecie w czasie pracy nad dziełem jest pojawiający się na końcu wers „ideał sięgnął bruku”. Norwid – jak to często mu się zdarzało – zawarł w zaledwie trzech słowach trafne podsumowanie profanacji, w której carscy żołdacy wyrzucili fortepian z okna pałacu Zamoyskich dosłownie na bruk.
Pod pozorem wspomnienia wielkiego mistrza fortepianu, Norwid zabiera czytelnika w refleksyjną podróż po świecie kultury, sztuki i muzyki:
„Poeta wypowiada się tu na temat muzyki Szopena (…), jego osoby oraz przywołuje symbole zdolne oddać wielkość artysty i znaczenie jego utworów dla narodu. Wielostronność ideową tekstu wspiera jego struktura, melodyjność i różnorodność metryczna oraz – charakterystyczne dla dzieła Norwida – podkreślenia szczególnie istotnych treści poprzez rozstrzelenie liter” (D. Polańczyk, „Poezje Kamila Cypriana Norwida”, Lublin 2002).
W wierszu zostało przywołanych wiele antycznych elementów, na przykład lira Orfeusza i dłuto Pigmaliona, czyli przedmioty należące do genialnych artystów. Oprócz podkreślenia nawiązań do tradycji antycznej i chrześcijańskiej w muzyce Chopina, Norwid skupia się także na uwypukleniu jej pierwiastków narodowych. Autor ni waha się umieścić kompozytora wśród takich wybitnych twórców, jak rzeźbiarz Fidiasz, psalmista Dawid, dramaturg Ajschylos. Warto podkreślić, iż tekst jest nie tylko uwiecznieniem sylwetki i dorobku muzyka, lecz także wyraża pogląd poety na temat sztuki, która zdaniem Norwida jest dopełnieniem porządku świata.
Upamiętniając jednego z najwybitniejszych światowych kompozytorów, romantyczny poeta wpisał się w kanon twórców, uwieczniających Chopina w swoim dziełach. Postać kompozytora pojawia się w rozmaitych dziedzinach sztuki, miedzy innymi jako pomnik (w warszawskich Łazienkach, w Żelazowej Woli, we Wrocławiu, a nawet w Szanghaju), jako bohater filmowy („Chopin: Pragnienie miłości” w reżyserii Jerzego Antczaka czy „Błękitna nuta” Andrzeja Żuławskiego), jako postać uwieczniona na płótnie (portrety autorstwa Franza Xavera Winterhaltera czy Ary Scheffer) czy w literaturze (Kornel Ujejski i jego „Tłumaczenia Szopena”, Stanisław Baliński i „Ojczyzna Szopena”, Władysław Broniewski i „Mazurek Szopena” czy Jarosław Iwaszkiewicz i zbiór esejów „Fryderyk Szopen”).
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies