Geneza „Chłopów”
Reymont, nazwany przez Antoniego Lange „(…) pierwszym pisarzem polskim, w którym nie ma lamentu”, zaczął pracę nad tetralogią zatytułowaną Chłopi, ponieważ w 1897 r. podpisał z redakcją „Tygodnika Ilustrowanego” umowę, w której zobowiązał się stworzyć takie dzieło.Tetralogią nazywamy cykl literacki, składający się z czterech utworów, z których każdy stanowi zamkniętą całość; utwory łączy wspólna tematyka czy grupa postaci.
Wypadki losowe (kłopoty zdrowotne, wypadek kolejowy, w którym uczestniczył) spowodowały, że pisanie powieś... więcej
Czas i miejsce akcji „Chłopów”
Dokładny czas akcji powieści nie jest znany, choć występują wzmianki o wielu historycznych wydarzeniach (np. informacje o powstaniu styczniowym 1863 roku, w którym udział brali pan Jacek i Kuba Socha).Analizując płaszczyznę temporalną powieści, Anna Popławska zauważa jej dwie z pozoru wykluczające się cechy: konkretność i zarazem nieokreśloność. Pierwsza cecha odnosi się do tego, że wiemy, iż właściwa akcja toczy się w czasie dziesięciu miesięcy.
Zaczynając lekturę, czytamy o wydarzeniach rozgrywających się w początku jesieni (dokładnie we wrześniu, w porze wykopek), a kończymy, czytaj... więcej
Interpretacja tytułu „Chłopi”
Chłopi to tytuł zwięzły i treściwy, mieszczący w sobie ogólne informacje o bohaterze powieści, którym Reymont uczynił gromadę – wieśniaków. Opisał ją jako reprezentantów określonej warstwy społecznej, lecz dzięki mistrzowskiemu rzemiosłu zrobił to w sposób uniwersalny i godny naśladowania.Choć lipeckich chłopów wyróżniał język, którym się posługiwali, to tak naprawdę pisarz stworzył pracowitego Macieja Borynę czy jazgotliwą Hankę na wzór mieszkańców innych wsi słowiańskich, w których ludzie zaczynali pracę o świcie, a kończyli po zmierzchu, brali udział... więcej
Narracja „Chłopów”
W powieści Chłopi Władysława Stanisława Reymonta, według Kazimierza Wyki występuje trzech narratorów:Wiejski gaduła – to właśnie jego obserwacje przeważają w utworze, ponieważ pisarz wychodził z założenia, że chłopski narrator w powieści dotyczącej tej warstwy społecznej będzie najbardziej wiarygodny (któż tak dobrze nie opowie o pracy w polu, jak nie osoba, która tego doświadczyła?).
Wiejski gaduła jest gawędziarzem posługującym się stylizacją gwarową. Choć uczestniczy w obyczajowym, obrzędowym i liturgicznym toku powieści, nie należy utożsamiać go z bohaterem dzieła... więcej
Kompozycja „Chłopów”
W kompozycji czterotomowej powieści Reymonta (Jesień – 12 rozdziałów; Zima – 13; Wiosna – 11, Lato – 13) Kazimierz Wyka wyróżnił cztery przenikające się porządki:1. Porządek fabularny
Porządek zdarzeniowy stanowią losy głównych bohaterów i całej społeczności wsi (gromady). Obejmuje on szereg różnorodnych typów ludzkich, począwszy od uległej i kochliwej, a zarazem samotnej Jagny, a skończywszy na apodyktycznej i chytrej Dominikowej, przez co mamy do czynienia z bogatym obrazem wiejskiego środowiska. Na kartach Chłopów poznajemy około ... więcej
Problematyka „Chłopów”
Społeczna i ekonomicznaW Chłopach odnajdziemy wątki dotyczące biedy i nędzy mieszkańców wsi, historie życia komornic czy małorolnych chłopów, wyzysku parobków przez bogatszych gospodarzy. Na przykładzie losów Agaty, Jagustynki, Szymka i Nastki czy Bylicy Reymont przybliżył sytuację ludzi w zaborze rosyjskim, którzy nie mieli swej ziemi i większych szans na usamodzielnienie.
Choć na końcu dziedzic, sprzedając lipczanom ziemię, a nawet umożliwiając niektórym zakup na raty (Szymek i Nastka), okazuje się człowiekiem litościwym i empatycznym), jednak w przeważającej części tetralo... więcej
„Chłopi” – młodopolska powieść czy epopeja?
Chłopi Reymonta to zarówno powieść młodopolska (modernistyczna), jak i epopeja.Cechy powieści modernistycznej
W swej powieści, przełamującej zasady obowiązujące w poetyce pozytywizmu, Reymont zastosował metodę realistyczną, przejawiającą się w szczegółowym opisie wsi i jej mieszkańców, ceremonii, obrzędów i zwyczajów, a przede wszystkim w relacjach z codziennego życia lipczan, żyjących w rytmie wyznaczanym przez naturę. Reymont zaprezentował różnorodność typów ludzkich i przekrój chłopskiej warstwy.
Kolejną konwencją, zastosowaną w dziele jest naturalizm, widoczn... więcej
„Chłopi” jako epopeja
Adam Kulawik, autor Poetyki, zdefiniował epopeję jako gatunek epicki, obszerniejszy w stosunku do terminu epos: „(…)obejmuje bowiem swoim znaczeniem zarówno epos, jak i pewien typ powieści, jak na przykład „Wojna i pokój” Lwa Tołstoja, „Nad Niemnem” Orzeszkowej czy „Cichy Don” Szołochowa i im podobne”. Cechami charakterystycznymi epopei są: szeroki epicki plan, ważkość problematyki społecznej i historycznej, wielowątkowość, duża liczba bohaterów, realizacja w estetyce realizmu (motywacja ma charakter naturalny, realistyczny, społeczny bądź ... więcejKonwencje literackie w „Chłopach”
W powieści mamy do czynienia z modnymi wówczas literackimi przedstawieniami tematu. Na kartach Chłopów odnajdujemy: impresjonizm, naturalizm, symbolizm i realizm.Impresjonizm to kierunek artystyczny, zapoczątkowany przez francuskich malarzy (Monet, Renoir, Degas, Manet), skąd pisarze zaadoptowali go na potrzeby literatury. Polega na zapisie ulotnych wrażeń z subiektywnego punktu odbiorcy. Rejestrował chwile ciągle zmieniającego się świata, z powodu tego wprowadził technikę synestezji (łączenie ze sobą efektów dźwiękowych, kolorystycznych, zapachowych i dotykowych).
Impresjonizm widoczn... więcej
Język „Chłopów”
Reymont nie bez powodu jest nazywany mistrzem słowa. Nie skupiał się jedynie na treści, dbał również o formę przekazu wiedząc, iż najbardziej autentyczne jest to, co spójne.W Chłopach zademonstrował geniusz swego pióra, wplatając w powieść przeznaczoną dla szerokiego grona czytelników szereg odmian stylizacji, przystosowując elementy języka gwarowego, wtapiając go w fabułę (dialektyzacja języka powieści występuje we wszystkich jego warstwach).
Gwara dominująca w dialogach jest zbliżona do gwary używanej w okolicach Łowicza i Skierniewic, w okolicach Lipiec.
Dzięki uczynie... więcej
Motywy literackie w „Chłopach”
PRZEMIJANIA – przemijanie jest jednym z głównych tematów powieści Reymonta; na przykładzie Macieja Boryny czy Agaty ukazana została nieuchronność przemijania. W Lipcach jedni bohaterowie umierają (Maciej i Agata), by zrobić miejsce dla innych (Mateusza czy Szymka) – taka jest kolej życia. Moim zdaniem pisarz chciał w ten sposób podkreślić fakt ciągłości życia, z tą różnicą, że cechy zmarłych będą i tak trwały w pamięci osób, które je znały, a dzieci zawsze będą w jakimś stopniu odbiciem rodziców (Antek był podobny do Macieja).MIŁOŚCI – w powieści mamy kilka p... więcej
„Chłopi” na dużym ekranie
7 grudnia 1973 roku miał premierę trzynastoodcinkowy serial telewizyjny wyreżyserowany przez Jana Rybkowskiego, będący adaptacją powieści Reymonta pod tym samym tytułem.Główne role powierzono Władysławowi Hańczy (za wcielenie się w Macieja Borynę w 1973 roku otrzymał Nagrodę Przewodniczącego ds. Radia i Telewizji), Emilii Krakowskiej (Jagna), Krystynie Królewnie (Hanka) oraz Ignacemu Gogolewskiemu (Antek).... więcej
Najważniejsze cytaty z „Chłopów”
Symboliczna scena śmierci Macieja Boryny:„- Dnieje... pora... - zamamrotał wreszcie, stając na podłodze. Wyjrzał oknem i jakby się budził z ciężkiego snu, zdało mu się, że to już duży dzień, że zaspał, a jakieś pilne roboty czekają na niego... - Pora wstawać, pora... - powtarzał, żegnając się wielekroć razy i zaczynając pacierz rozglądał się zarazem za odzieniem, po buty sięgał, kaj zwykły były stoić, ale nie nalazłszy niczego pod ręką, zapomniał o wszystkim i błądził bezradnie rękoma dokoła siebie, pacierz mu się rwał, iż jeno poniektóre słowa mamlał bezdźwięcznie. Skołtu... więcej
Bibliografia
1. Chlebowski B., Wyraz duszy współczesnego pokolenia w powieści i dramacie [w:] Literatura polska 1795-1905 jako główny wyraz życia narodu po utracie niepodległości, Lwów, Kraków, Warszawa 1923, s. 503-505.2. Czachowski K., Wł. St. Reymont. Ideologia ludowodemokratyczna. Droga twórczości. Pokrewieństwo literackie. Chłopska epopeja [w:] Obraz współczesnej literatury polskiej 1884-1933, t. I, Lwów, 1934, s. 215-222.
3. Grzymała-Siedlecki A., Wł. St. Reymont [w:] Ludzie i dzieła, Kraków 1967, s. 261-263.
4. Jabłonowski W., Mistrzowskie dzieło [w:] Rozprawy i wraż... więcej
kontakt | polityka cookies