Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Mały Książę

Gatunek i budowa „Małego Księcia”

Autor: Jakub Rudnicki

Zakwalifikowanie „Małego Księcia” do jednego gatunku literackiego nastręcza niemałych problemów. Często nazywany jest współczesną baśnią. Odnajdziemy w tym utworze także cechy powiastki filozoficznej, literatury dydaktycznej. Występują tu alegorie i symbole. Tylko pozornie jest to lektura dla dzieci, pod bajkową fabułą kryje się przypowieść o uniwersalnych prawdach, sensie życia. Wielość gatunków pozwala mówić o synkretyzmie gatunkowym, a także rodzajowym (obok epickiej fabuły występuje tu dramatyczny wybór i sytuacja lirycznego wyznania.

W utworze francuskiego pisarza odnajdziemy bardzo wiele cech baśni. Przede wszystkim przenosi nas ona w świat fantastyczny. Dominują w niej elementy fantastyki; opowiada o cudownych zdarzeniach, nadnaturalnych postaciach i zjawiskach. Jedną z ważniejszych cech baśni jest nieokreślony czas i miejsce akcji. Bohater „Małego Księcia” swobodnie przekracza granice między światem poddanym motywacjom realistycznym a sferą działania sił nadnaturalnych. Ma wyobraźnię dziecka, która powoduje zatarcie tego co rzeczywiste i tego co wyobrażone. Konstrukcja zdarzeń fabularnych jest nieskomplikowana. Ponadto występuje antropomorfizacja (żmija, róża, lis).

Saint-Exup�ry nie odwołuje się jednak, jak w baśni, do folkloru i mądrości ludowych, a do wartości podstawowych i uniwersalnych prawd o człowieku i jego egzystencji, niepisanych norm moralnych oraz ideałów sprawiedliwych zachowań. Prostej moralności bohatera obce są obłuda i fałsz. Baśnie to gatunek, którego odbiorcami najczęściej są dzieci, dlatego pisany był prostym językiem, a ukazywane sytuacje były wartościująco jednoznaczne, dlatego bezpieczne i oswojone. Autor już w dedykacji zaznacza, że kieruje swą opowieść do dzieci. W tekście także powraca do tego wątku. Także zamieszczenie ilustracji łączy opowieść o mieszkańcu planety B-612 z baśnią.

Schematyczna i uboga fabuła przywodzi na myśl przypowieść. Przypowieść (zwana także parabolą) to gatunek literacki o charakterze moralizatorskim. Posiada narrację, jednak przedstawione postaci i zdarzenia nie są istotne same w sobie, lecz mają obrazować uniwersalne prawdy o człowieku i jego egzystencji, a także określone postawy wobec świata i innych ludzi. Świat przedstawiony przypowieści to zbiór sytuacyjnych wykładników jakiejś ogólnej prawdy. Podobnie w „Małym Księciu” postaci i zdarzenia nie niosą ze sobą cech indywidualnych, tylko przekazują wartości i idee symboliczne. Utwór traktuje o takich wartościach, jak miłość, odpowiedzialność czy przyjaźń, dlatego, podobnie jak przypowieść, jest uniwersalny. Ponadto w utworze występuje wiele symboli zaczerpniętych z wielu kręgów kulturowych.

Opowieść o przybyszu z obcej planety, w której panuje schematyzm zarówno w ukazywaniu postaci, jak i zdarzeń, zaś służy do wyrażenia treści filozoficznych i moralizatorskich łączy go z powiastką filozoficzną. Utwory należące do tego typu krytykowały zastany świat propagując nowe idee i poglądy na świat. Saint-Exup�ry zdecydowanie negatywnie wypowiada się o materializmie – krytykuje przywiązanie do rzeczy, bierność, ślepe posłuszeństwo rozkazom, zapatrzenie w siebie. Dzięki temu utwór nie stracił na swej aktualności.

Utwór Saint-Exup�ry’ego składa się z króciutkich rozdziałów. Poprzedzony został dedykacją dla przyjaciela pisarza – Leona Wertha. Pisarz tłumaczy młodym czytelnikom, dlaczego zadedykował tekst dorosłemu. Następnie mamy dwadzieścia siedem części ponumerowanych cyframi rzymskimi. Pierwsza część to ekspozycja. Narrator wspomina o swym dzieciństwie i o niezrozumieniu przez dorosłych. Następnie przenosi się do czasów „sprzed sześciu lat”, gdy poznał mieszkańca planety B-612. Najpierw pokazuje „oswajanie” chłopca. W VI części znajduje się apostrofa do Małego Księcia: „Powoli zrozumiałem, Mały Książę, twoje smutne życie”. Kolejne rozdziały opisują podróż Małego Księcia i jego dojrzewanie do bycia człowiekiem. W ostatniej części ukąszony przez żmiję bohater osuwa się i znika. Epilog stanowią słowa narratora, który zwraca się do czytelników, by zawiadomili go, jeśli kiedykolwiek ujrzą na pustyni małego chłopca: „Nie zostawiajcie mnie wtedy w moim smutku: bądźcie tak mili i napiszcie mi szybko, że wrócił...”. Integralną częścią utworu są własnoręcznie przez pisarza wykonane rysunki, które odnoszą się bezpośrednio do cytatów z tekstu.

Zobacz inne artykuły:

Inne

„Mały Książę” - streszczenie szczegółowe
„Mały Książę” - streszczenie w pigułce
Charakterystyka Małego Księcia
„Mały Książę” - plan wydarzeń
Antoine de Saint-Exup�ry - biografia
Geneza „Małego Księcia”
Symbolika w „Małym Księciu”
Gatunek i budowa „Małego Księcia”
Czas i miejsce akcji „Małego Księcia”
Problematyka „Małego Księcia”
Motyw wędrówki w „Małym Księciu”
„Mały Książę” - najważniejsze cytaty

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies