Kompozycja i problematyka „Medalionów” Nałkowskiej
Utwór rozpoczyna podzielona na trzy części „miniatura” pt. „Profesor Spanner”, natomiast wieńczy go rozdział zatytułowany „Dorośli i dzieci w Oświęcimiu”.Pierwsza „nowela” podzielona na trzy nierównoległe części nie zdradza miejsca akcji, uwidacznia się ono dopiero w ostatniej części, w której czytelnik dowiaduje się, że niewielki budynek z czerwonej cegły, stanowiący źródło przeobrażania zwłok ludzkich na surowiec wtórny (mydło, skóry) znajdował się obok Instytutu Anatomicznego we Wrzeszczu pod Gdańskiem. Mieściła się w ... więcej
„Medaliony” jako kompozycyjne miniatury o wielkim znaczeniu
Utwór Zofii Nałkowskiej ma podłoże dokumentalne, a zawarte w nim doświadczenia obozów koncentracyjnych i masowej śmierci były faktami, które stawiają sumienie przed fundamentalnymi pytaniami o moralną istotę człowieka i jego zdolność współżycia ze złem. Autorka była po wojnie członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich i na materiałach, z którymi się zetknęła podczas pracy, oparła swoją książkę. Materiały te złożone były z jednostkowych świadectw, dokumentów dopiero kompletowanych. Ich fragmentaryczność jaskrawo uświadamiała przerażająco rozległy zasięg hitlerowskiego ludobó... więcejProza o tematyce wojennej – wyznaczniki ogólne, założenia
Prozę o tematyce wojennej podzielić można na poświęconą polskiemu wysiłkowi militarnemu, okupacyjnej codzienności oraz doświadczeniu obozowemu. Dominują tu formy reportażowe, zbiory opowiadań, nowelistyczne cykle często stylizowane na quasi – dokument oraz relacje wspomnieniowe. Autorzy po powieść sięgali rzadziej . Wynikało to z troski pisarzy o prawomocność perspektywy narracyjnej. Utożsamiony z autorem opowiadacz najczęściej występuje jako świadek bądź współuczestnik wydarzeń.W przypadku narracji trzecioosobowej autor stara się podkreślić duchową autonomię postaci, rezygnu... więcej
Język i styl w „Medalionach”
Nałkowska pisała „Medaliony”, kiedy wiedziała już dobrze, czym było naprawdę to, co stworzył hitleryzm i faszyzm. Pisarskiej wiedzy nie posiadają bohaterowie. Autorka nie przeprowadza korekty ich zwierzeń, gdyż widzi całą prawdę sytuacji, w których jednostce nie starczało wyobraźni dla zrozumienia roli, w jakiej się znalazła. Podaje same fakty, wyjawia sytuacje i osoby. Kreśli portrety ludzi, którym oddaje głos. Ostatni rozdział „Dorośli i dzieci w Oświęcimiu” dodaje jakby w niepewności, czy nie zostanie posądzona o spotęgowanie sytuacji nieludzkich, o ich ten... więcejSymbolika tytułu „Medaliony”
W „Dziennikach czasu wojny” Zofii Nałkowskiej czytamy: „Wracałam aleją grobów, szpalerem nagromadzonych trupów. Znajome nazwiska, sylwetki, medaliony.” Zapis ten pochodzi z 7 maja 1944 roku. Wojna jeszcze trwała, ale prawdopodobnie już wtedy pisarka zastanawiała się, jak upamiętnić ofiary czasu okupacji i systemu poniżającego człowieka, bezczeszczącego godność ludzką. Wystawiła im ten literacki pomnik - medalion, by nie wszyscy i niecałkowicie umarli, nie przepadli w zgubnych wąwozach pamięci. Każdy „medalion” (opowiadanie) odsłania tragedię jednostki i drama... więcej„Ludzie ludziom zgotowali ten los” - interpretacja motta „Medalionów”
„Ludzie ludziom zgotowali ten los.” – takie zdanie pojawia się na początku utworu, jego wyjaśnienie znajduje się w ostatniej części, choć czytając kolejne rozdziały i tak dostrzega się wyraźne odniesienie całości treści do przytoczonego motta.Ukryta jest w nim prawda o zbrodni i mechanizmie faszyzmu, o twarzy człowieka – skazańca i twarzy kata - „Tak zamyślona i zrealizowana impreza była dziełem ludzi. Oni byli jej wykonawcami i jej przedmiotem.” Przerażający jest fakt, że najokrutniejszych zbrodni dopuścił się człowiek – istota rozumna, stojąc... więcej
Historia w opowiadaniach Nałkowskiej – „Medaliony” jako dokument z dominantą zła
Zakończenie „Medalionów” - „Dorośli i dzieci w Oświęcimiu” poświęcone jest częściowej analizie faktów historycznych, z których wynika, że zadaniem politycznym przywódców III Rzeszy było „uwolnienie pewnych terenów od ich mieszkańców, by terenami tymi wraz z ich naturalnym i kulturalnym bogactwem niepodzielnie zawładnąć. Zatem wnioskować należy, iż w dużej mierze chodziło nie tylko o rozszerzenie wpływów terytorialnych, ale nadrzędny cel był natury ekonomicznej i materialnej.Projekt zakładał rozwiązanie ekonomiczne, czyli takie, by nie tyl... więcej
Holokaust, getto, martyrologia, eksterminacja - wyjaśnienie pojęć
Eksterminacja – wytępienie, wyniszczenie określonych grup ludności z powodów politycznych lub religijnych.Holokaust – to zaplanowana, instytucjonalnie zorganizowana i systematycznie przeprowadzona eksterminacja 6 milionów europejskich Żydów w czasie drugiej wojny światowej. W latach 1933 – 1939 rozpoczęło się preludium holokaustu. Po dojściu do władzy Hitlera (1933r.) i przejęciu władzy przez nazistów nasilił się antysemityzm państwowy i rozpoczęła polityka dyskryminacji Żydów. Wykorzystując konstytucyjne uprawnienia i zaostrzone środki przystąpiono do systematycznego wyklucz... więcej
Motywy literackie w „Medalionach” Nałkowskiej
Motyw śmierci, zagłady, samobójstwa„Medaliony” ukazują śmierć jako nieodzowny aspekt życia, kategorię, która istnieje równolegle. W czasie wojny obydwie te wartości splatały się ze sobą. Człowiek żył w pobliżu śmierci i z poczuciem jej cichego i anonimowego partnerstwa. Śmierć, co prawda czasem go zaskakiwała, ale miał świadomość jej stałej obecności.
Nałkowska pisze o niej w formie filozoficznej refleksji w rozdziale „Kobieta cmentarna”: „Zewsząd nadchodzą wiadomości o zgonach. Umarł P. w obozie, umarła K. na jakiejś małej stacji kolejow... więcej
Czas i miejsce akcji „Medalionów”
„Medaliony” kończy data: „Wiosna – lato 1945 r.” – jest to czas przygotowania opowiadań do druku, czas weryfikacji dokumentów, przesłuchiwania świadków i stopniowy wybór z całokształtu ciągle „niewiadomej” ilości zbrodni, cierpienia, tego, co wydało się autorce najcenniejsze, ale zarazem najbardziej przerażające i okrutne.Utwór został wydany w 1946 roku. Zawarte w nim wydarzenia dotyczą okresu II wojny światowej, ale są to daty zróżnicowane. Przesłuchania świadków odbywały się tuż po wojnie, lecz ich relacje obejmują czas okupacj... więcej
Plan wydarzeń „Medalionów”
I. Profesor Spanner1. zwiedzanie okolicy Instytutu Anatomicznego i zapoznanie się z dowodami zbrodni,
2. relacja gdańszczanina,
3. przesłuchanie świadków – kolegów Spannera.
II. Dno
1. ekstremum obozowe – kanibalizm,
2. „barwna” opowieść o transporcie – obraz upodlenia człowieka.
III. Kobieta cmentarna
1. niewiadoma rzeczywistości i zagubienie się w niej.
IV. Przy torze kolejowym
1. studium zobojętnienia i strachu – fotografia „usłużnego i miłosiernego” mężczyzny.
V. Dwojra Zielona
1. samotność i próba desperackiego pokonan... więcej
Najważniejsze cytaty „Medalionów”
Tajemna receptura utylizacji ludzkich zwłok – proces produkcji mydła:(fragmenty relacji gdańszczanina)
„O produkcji mydła nikt nie miał wiedzieć. Spanner zabronił mówić nawet studentom. Ale oni tam zaglądali, potem może jeszcze jeden drugiemu powiedział, więc chyba wiedzieli...A nawet raz tak było, że do Palarni zawołali czterech studentów i z nimi razem gotowali. Ale na co dzień dostęp do produkcji miał szef, straszy preparator, ja i dwóch robotników, Niemców. Mydło gotowe brał doktor Spanner i on nim dysponował.
-Mydło gotowe?... No, jak się robi – ono naprzód jest miękki... więcej
Bibliografia
Literatura przedmiotowa:1. Nałkowska Zofia, Medaliony, Poznań 1984.
Literatura podmiotowa:
1. Chwalińska Teresa, Szafruga Kinga, Sms. Słownik pisarzy, Bielsko – Biała 2005.
2. Fest Joachim, Hitler i upadek Trzeciej Rzeszy, tłum. M. Dutkiewicz, Warszawa 2003.
3. Jarosiński Zbigniew, Literatura lat 1945 – 1975, Warszawa 1996.
4. Leszczyński Grzegorz, Elementarz literacki. Terminy, pojęcia, charakterystyki, Warszawa 2001.
5. Parker R.A.C., Druga wojna światowa. Krótka historia, tłum. R. A. Galos, Wrocław 1999.
6. Pytasz Marek, Szkolny słowni... więcej
kontakt | polityka cookies