JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Barok
Wiersz Jana Andrzeja Morsztyna „Niestatek (PrÄ™dzej kto wiatr w wór zamknie, prÄ™dzej i promieni...)” zostaÅ‚ opublikowany w 1844 roku, w ksiÄ™dze pierwszej zbioru „Lutnia”, powstajÄ…cego w latach 1638-1661.
Liryk podejmuje charakterystyczny dla twórczoÅ›ci barokowego poety temat – kobiety niestaÅ‚ej, kochliwej, rozbudzajÄ…cej pożądanie mężczyzny i porzucajÄ…cej go bez mrugniÄ™cia okiem.
Podobne ujÄ™cia motywu odnajdziemy w innych wierszach Morsztyna, np. „Na krzyżyk na piersiach jednej panny” czy „Niestatek (Oczy sÄ… ogieÅ„, czoÅ‚o jest zwierciadÅ‚em...)”.
Pozbawiony podziaÅ‚u na strofy, stychiczny wiersza Jana Andrzeja Morsztyna „Niestatek (PrÄ™dzej kto wiatr w wór zamknie, prÄ™dzej i promieni...)” jest zbudowany na zasadzie wyliczenia rzeczy, zjawisk i zdarzeÅ„, które stanÄ… siÄ™ „prÄ™dzej”, niż któraÅ› z kobiet bÄ™dzie...stateczna.
W szesnastu wersach niezidentyfikowany podmiot liryczny wymienia zmiany, jakie dotknÄ… Å›wiat, zanim najwiÄ™ksza z metamorfoz dotknie piÄ™kniejszÄ… część ludzkoÅ›ci. Dla peÅ‚nego zrozumienia podchwytliwoÅ›ci tej transformacji trzeba podkreÅ›lić, iż wszystkie „prÄ™dzej” wprowadzajÄ… kwestie niemożliwe do zrealizowania, na przykÅ‚ad prÄ™dzej wiatr zostanie zamkniÄ™ty w worek, a promienie sÅ‚oÅ„ca schowane do kieszeni, zanim kobiety stanÄ… siÄ™ staÅ‚e w uczuciach.
Inne warunki do spełnienia także dotyczą rzeczy nieprawdopodobnych, są niewykonalne, a momentami wręcz abstrakcyjne:
„PrÄ™dzej morze burzliwe groźbÄ… uspokoi,
Prędzej zamknie w garść świat ten, tak wielki, jak stoi,
Prędzej pięścią bez swojej obrazy ogniowi
Dobije, prędzej w sieci obłoki połowi,
Prędzej płacząc nad Etną łzami ją zaleje,
Prędzej niemy zaśpiewa i ten, co szaleje,
Co mądrego przemówi; prędzej stała będzie
Fortuna, i śmierć z śmiechem w jednym domu siędzie,
Prędzej prawdę poeta powie i sen płonny
Prędzej i aniołowi płacz nie będzie plonny,
Prędzej słońce na nocleg skryje się w jaskini,
W więzieniu będzie pokój, ludzie na pustyni,
PrÄ™dzej nam zginie rozum i ustanÄ… sÅ‚owa”.
TytuÅ‚owy „Niestatek” odnosi siÄ™ wÅ‚aÅ›nie do niestaÅ‚oÅ›ci kobiet, poÅ›rednio głównych bohaterek wiersza. Podmiot liryczny prÄ™dzej uwierzy w Å›piew osoby niemej czy rozsÄ…dek osoby chorej psychicznie, niż w istnienie niewiasty, która bÄ™dzie wierna, oddana, uczciwa. Niestatek (PrÄ™dzej kto wiatr w wór zamknie, prÄ™dzej i promieni...) - interpretacja i analiza
Autor: Karolina MarlêgaWiersz Jana Andrzeja Morsztyna „Niestatek (PrÄ™dzej kto wiatr w wór zamknie, prÄ™dzej i promieni...)” zostaÅ‚ opublikowany w 1844 roku, w ksiÄ™dze pierwszej zbioru „Lutnia”, powstajÄ…cego w latach 1638-1661.
Liryk podejmuje charakterystyczny dla twórczoÅ›ci barokowego poety temat – kobiety niestaÅ‚ej, kochliwej, rozbudzajÄ…cej pożądanie mężczyzny i porzucajÄ…cej go bez mrugniÄ™cia okiem.
Podobne ujÄ™cia motywu odnajdziemy w innych wierszach Morsztyna, np. „Na krzyżyk na piersiach jednej panny” czy „Niestatek (Oczy sÄ… ogieÅ„, czoÅ‚o jest zwierciadÅ‚em...)”.
Pozbawiony podziaÅ‚u na strofy, stychiczny wiersza Jana Andrzeja Morsztyna „Niestatek (PrÄ™dzej kto wiatr w wór zamknie, prÄ™dzej i promieni...)” jest zbudowany na zasadzie wyliczenia rzeczy, zjawisk i zdarzeÅ„, które stanÄ… siÄ™ „prÄ™dzej”, niż któraÅ› z kobiet bÄ™dzie...stateczna.
W szesnastu wersach niezidentyfikowany podmiot liryczny wymienia zmiany, jakie dotknÄ… Å›wiat, zanim najwiÄ™ksza z metamorfoz dotknie piÄ™kniejszÄ… część ludzkoÅ›ci. Dla peÅ‚nego zrozumienia podchwytliwoÅ›ci tej transformacji trzeba podkreÅ›lić, iż wszystkie „prÄ™dzej” wprowadzajÄ… kwestie niemożliwe do zrealizowania, na przykÅ‚ad prÄ™dzej wiatr zostanie zamkniÄ™ty w worek, a promienie sÅ‚oÅ„ca schowane do kieszeni, zanim kobiety stanÄ… siÄ™ staÅ‚e w uczuciach.
Inne warunki do spełnienia także dotyczą rzeczy nieprawdopodobnych, są niewykonalne, a momentami wręcz abstrakcyjne:
„PrÄ™dzej morze burzliwe groźbÄ… uspokoi,
Prędzej zamknie w garść świat ten, tak wielki, jak stoi,
Prędzej pięścią bez swojej obrazy ogniowi
Dobije, prędzej w sieci obłoki połowi,
Prędzej płacząc nad Etną łzami ją zaleje,
Prędzej niemy zaśpiewa i ten, co szaleje,
Co mądrego przemówi; prędzej stała będzie
Fortuna, i śmierć z śmiechem w jednym domu siędzie,
Prędzej prawdę poeta powie i sen płonny
Prędzej i aniołowi płacz nie będzie plonny,
Prędzej słońce na nocleg skryje się w jaskini,
W więzieniu będzie pokój, ludzie na pustyni,
PrÄ™dzej nam zginie rozum i ustanÄ… sÅ‚owa”.
Wiersz zaliczamy do liryki pośredniej, ponieważ podmiot nie ujawnia swojej obecności i nie zwraca się bezpośrednio do adresata, prawdopodobnie wszystkich ludzi.
Wersy pisane są trzynastozgłoskowcem, ze średniówką po siódmej sylabie. Morsztyn użył rymów sąsiadujących, dokładnych.
Ze względu na prześmiewczy charakter dzieła oraz skondensowaną formę, można go pod względem gatunkowym zaliczyć do fraszek.
Głównym Å›rodkiem stylistycznym jest tu anafora „prÄ™dzej”, pojawiajÄ…ca siÄ™ na przestrzeni szesnastu linijek aż dziesięć razy - na poczÄ…tku oraz trzy razy w Å›rodku. Prócz roli wyliczenia, wprowadza ona napiÄ™cie i potÄ™guje ciekawość czytelnika, który przez caÅ‚Ä… lekturÄ™ zastanawia siÄ™, co też może stać za kluczowym „niźli”, co może warunkować ciÄ…g nieprawdopodobnych zdarzeÅ„.
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies