Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Barok

Krótkość żywota - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marl�ga

Jeden z najbardziej znanych barokowych utworów, epigramat „Krótkość żywota” Daniela Naborowskiego rozpoczyna się informacją o upływającym czasie, przedstawianym jako tajemnica, coś niepojętego:
„Godzina za godziną niepojęcie chodzi:
Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi”.

Podmiot liryczny przyjmuje pozę mędrca, stara się podzielić swoją życiową wiedzą z odbiorcą utworu, klasyfikowanego wśród liryki inwokacyjnej.

Zacytowany fragment jest przykładem sięgnięcia po personifikację, środek stylistyczny polegający na metaforycznym przedstawianiu zwierząt i roślin, przedmiotów nieożywionych, zjawisk lub idei jako osób ludzkich. W tym wypadku chodzi na nadanie ludzkiej umiejętności chodzenia czasowi.

Druga linijka tekstu ujawnia również jego adresata: „byłeś ty sam”. Słowa dotyczące kruchości życia są zatem kierowane do czytającego wiersz indywidualnego odbiorcy (zaimek „ty”), traktowanego jednak jako ktoś, kto należy już do przeszłości.

Bieg czasu jest nieubłagany: niedawno na świat przychodzili nasi rodzice, teraz żyjemy my, a wkrótce wydamy kolejne pokolenie.

Trzecia i czwarta linijka tekstu przynoszą informację o dynamizmie zachodzących zmian:
„Krótka rozprawa: jutro - coś dziś jest, nie będziesz,
A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz;”

Według podmiotu lirycznego ludzkie życie trwa zaledwie ułamek sekundy. Można je porównać pod tym względem do najbardziej ulotnych i krótkotrwałych zjawisk:
„Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt - żywot ludzki słynie.”

Podobnie jak Wisława Szymborska w wierszu „Nic dwa razy”, tak i jej barokowy poprzednik był zdania, iż każda chwila jest jedyna w swoim rodzaju:
„Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie,
Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi,
Z którego spadł niejeden, co na starość godzi”.

W przywołanych wersach widać inspirację filozofią Heraklita, autora słynnej wypowiedzi o tym, że nie można dwukrotnie wejść do tej samej rzeki. Naborowski zawarł w nich również popularną w epoce baroku koncepcję czasu jako koła („Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi”), według której czas jest niczym nieprzewidywalne koło Fortuny.

Czas płynie nawet podczas lektury liryku Naborowskiego, w ciągu kilkunastu sekund odczytywania ukrytych w nim znaczeń stajemy się starsi, coś się kończy, coś zmienia bezpowrotnie:
„Wtenczas, kiedy ty myślisz, jużeś był, nieboże;
Między śmiercią, rodzeniem byt nasz, ledwie może
Nazwan być czwartą częścią mgnienia; wielom była
Kolebka grobem, wielom matka ich mogiła”.

Głównym przesłaniem płynącym z dwunastu linijek dzieła „Kruchość życia” jest – podążając za interpretacją narzuconą już w tytule – nieuniknioność śmierci. Prawda ta została przedstawiona bardzo dramatycznie, podmiot nie cofa się przed porównaniem życia do „błysku” czy „grzmotu”, przecież z punktu widzenia wieczności trwa tyle, co i one.

Lektura dzieła Naborowskiego nie napawa zatem optymizmem. Brak wpływu na kierunek naszego życia czy przeświadczenie, iż człowiek jest jednostką pozbawioną siły i w pełni uzależnioną od napisanego już scenariusza (oksymorony: „kolebka-grób” oraz „matka-mogiła”) nie są zalecanymi przekonaniami we współczesnym skomplikowanym świecie.

Zobacz inne artykuły:

Morsztyn Jan Andrzej

Niestatek (Oczy są ogień…) - interpretacja i analiza
Do trupa. Sonet - interpretacja i analiza
Cuda miłości. Sonet - interpretacja i analiza
Niestatek (Prędzej kto wiatr w wór zamknie, prędzej i promieni...) - interpretacja i analiza

Naborowski Daniel

Na oczy królewny angielskiej - interpretacja i analiza
Krótkość żywota - interpretacja i analiza
Krótkość żywota - wiadomosci wstępne
Róża - interpretacja i analiza
Róża - wiadomości wstępne

Potocki Wacław

Człowiek - interpretacja i analiza
Człowiek – igrzysko Boże - interpretacja i analiza
Veto albo nie pozwalam - interpretacja i analiza
Veto albo nie pozwalam - geneza

Inne

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies