JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Barok
Liryk Daniela Naborowskiego „Róża” jest tekstem napisanym z okazji ÅšwiÄ…t Bożego Narodzenia, jako prezent dla hetmana polnego litewskiego Krzysztofa RadziwiÅ‚Å‚a, na dworze którego jego autor pracowaÅ‚ w tym czasie jako dyplomata oraz marszaÅ‚ek.
Ze względu na obecność dedykacji w pierwszych wersach działa, trzeba zaliczyć je do grona liryków inwokacyjnych. Adresat, czyli Radziwiłł, został ujawniony w momencie ofiarowywania mu tytułowej róży:
„Różą, mrozem spÅ‚odzonÄ… Tryjonu zimnego,
miej, książę, za kolÄ™dÄ™ od sÅ‚ugi swojego”.
Opis symbolicznego przekazania na ręce władcy delikatnego kwiatu występują również w zakończeniu utworu, stając się tym samym swoistą klamrą kompozycyjną:
„Ta róża, która mi siÄ™ wÅ›ród zimy rozwiÅ‚a,
daj ci, książę, wesoÅ‚ej wiosny goÅ„cem byÅ‚a”.
Po okreÅ›leniu adresata wiersza czas na bliższe przyjrzenie siÄ™ jego podmiotowi. Cytowane powyżej sÅ‚owa z poczÄ…tku utworu, informujÄ…ce, iż autorem prezentu jest „sÅ‚uga” ksiÄ™cia sugerujÄ…, iż sÅ‚usznym jest utożsamienie podmiotu z samym Naborowskim. Barokowy poeta pragnÄ…Å‚ nie tylko wyrazić swój szacunek dla RadziwiÅ‚Å‚a, lecz również – jak to siÄ™ okaże po bliższym zapoznaniu siÄ™ z treÅ›ciÄ… dzieÅ‚a – podzielić siÄ™ osobistÄ… refleksjÄ… nad kruchoÅ›ciÄ… ludzkiego życia (analogicznie, jak w utworze „Kruchość żywota”).
Motyw vanitas pojawia się w środku liryku, gdy podmiot porównuje los delikatnego, podatnego na zmiany pogody czy mechaniczne uszkodzenia kwiatu do losów człowieka:
„Róża nam wyraziÅ‚a nasze krótkie lata,
bo z słońcem na świat wschodzi, z słońcem schodzi z świata,
i w to nieunoszone zwierciadło patrzajcie,
a czasu – póki pÅ‚ynie – radzÄ™, zażywajcie;
potem godzina minie. Gdy kwiatu nie stało,
starej twarzy już bÄ™dzie z paciorki przystaÅ‚o”.
Podczas gdy podobieÅ„stwo z innym dzieÅ‚em poety - „Kruchość żywota”, jest oczywiste, tak różnicÄ™ pomiÄ™dzy utworami dostrzec ciężko. Dotyczy ona podejÅ›cia podmiotu lirycznego do podejmowanego problemu. W „Róży”, inaczej niż w przywoÅ‚ywanym wierszu, po uÅ›wiadomieniu sobie beznadziejnoÅ›ci swego poÅ‚ożenia i ciÄ…gÅ‚ej obecnoÅ›ci Å›mierci w jego życiu, czytelnik (stopniowe rozszerzanie grona odbiorców, z RadziwiÅ‚Å‚a na odbiorcÄ™ ogólnego) otrzymuje radÄ™ – musi „zażywać” czasu, nim „godzina minie” oraz:
„Bogu sÅ‚użyć, a wiek swój prowadzić w radoÅ›ci
nad wszystko – insze rzeczy fraszki i marnoÅ›ci”.
AnalizujÄ…c figury stylistyczne, użyte w tekÅ›cie, na pierwszy plan wysuwa siÄ™ tytuÅ‚owa „róża”, obecna w różnych formach, na przykÅ‚ad: Róża - interpretacja i analiza
Autor: Karolina MarlêgaLiryk Daniela Naborowskiego „Róża” jest tekstem napisanym z okazji ÅšwiÄ…t Bożego Narodzenia, jako prezent dla hetmana polnego litewskiego Krzysztofa RadziwiÅ‚Å‚a, na dworze którego jego autor pracowaÅ‚ w tym czasie jako dyplomata oraz marszaÅ‚ek.
Ze względu na obecność dedykacji w pierwszych wersach działa, trzeba zaliczyć je do grona liryków inwokacyjnych. Adresat, czyli Radziwiłł, został ujawniony w momencie ofiarowywania mu tytułowej róży:
„Różą, mrozem spÅ‚odzonÄ… Tryjonu zimnego,
miej, książę, za kolÄ™dÄ™ od sÅ‚ugi swojego”.
Opis symbolicznego przekazania na ręce władcy delikatnego kwiatu występują również w zakończeniu utworu, stając się tym samym swoistą klamrą kompozycyjną:
„Ta róża, która mi siÄ™ wÅ›ród zimy rozwiÅ‚a,
daj ci, książę, wesoÅ‚ej wiosny goÅ„cem byÅ‚a”.
Po okreÅ›leniu adresata wiersza czas na bliższe przyjrzenie siÄ™ jego podmiotowi. Cytowane powyżej sÅ‚owa z poczÄ…tku utworu, informujÄ…ce, iż autorem prezentu jest „sÅ‚uga” ksiÄ™cia sugerujÄ…, iż sÅ‚usznym jest utożsamienie podmiotu z samym Naborowskim. Barokowy poeta pragnÄ…Å‚ nie tylko wyrazić swój szacunek dla RadziwiÅ‚Å‚a, lecz również – jak to siÄ™ okaże po bliższym zapoznaniu siÄ™ z treÅ›ciÄ… dzieÅ‚a – podzielić siÄ™ osobistÄ… refleksjÄ… nad kruchoÅ›ciÄ… ludzkiego życia (analogicznie, jak w utworze „Kruchość żywota”).
Motyw vanitas pojawia się w środku liryku, gdy podmiot porównuje los delikatnego, podatnego na zmiany pogody czy mechaniczne uszkodzenia kwiatu do losów człowieka:
„Róża nam wyraziÅ‚a nasze krótkie lata,
bo z słońcem na świat wschodzi, z słońcem schodzi z świata,
i w to nieunoszone zwierciadło patrzajcie,
a czasu – póki pÅ‚ynie – radzÄ™, zażywajcie;
potem godzina minie. Gdy kwiatu nie stało,
starej twarzy już bÄ™dzie z paciorki przystaÅ‚o”.
Podczas gdy podobieÅ„stwo z innym dzieÅ‚em poety - „Kruchość żywota”, jest oczywiste, tak różnicÄ™ pomiÄ™dzy utworami dostrzec ciężko. Dotyczy ona podejÅ›cia podmiotu lirycznego do podejmowanego problemu. W „Róży”, inaczej niż w przywoÅ‚ywanym wierszu, po uÅ›wiadomieniu sobie beznadziejnoÅ›ci swego poÅ‚ożenia i ciÄ…gÅ‚ej obecnoÅ›ci Å›mierci w jego życiu, czytelnik (stopniowe rozszerzanie grona odbiorców, z RadziwiÅ‚Å‚a na odbiorcÄ™ ogólnego) otrzymuje radÄ™ – musi „zażywać” czasu, nim „godzina minie” oraz:
„Bogu sÅ‚użyć, a wiek swój prowadzić w radoÅ›ci
nad wszystko – insze rzeczy fraszki i marnoÅ›ci”.
„Różą, mrozem spÅ‚odzonÄ… Tryjonu zimnego,
(…)
Godna rymu jest róża: sam Tytan, gdy wschodzi,
różaną twarz podaje, lubo też zachodzi,
różane lice kryje w oceańskie morze;
różane są tak ranne, jak wieczorne zorze (...)
Róża nam wyraziła nasze krótkie lata,
(…)
Że między ciernie roście, ma róża przyganę,
(...)
Ta róża, która mi się wśród zimy rozwiła,
(…)”.
Istotny jest fakt, iż Daniel Naborowski sięgnął po kwiat posiadający największą ilość znaczeń:
„Symbolika róży jest bardzo rozbudowana, choć niekiedy nawet w obrÄ™bie jednej kultury skupia w sobie treÅ›ci przeciwstawne. Róża jest na przykÅ‚ad symbolem wiecznoÅ›ci i przemijania, Å›mierci i zmartwychwstania, nie zniszczalnoÅ›ci i kruchoÅ›ci życia, cnoty i rozpusty, miÅ‚oÅ›ci duchowej i miÅ‚oÅ›ci seksualnej, uduchowienia i próżnoÅ›ci, doskonaÅ‚oÅ›ci, piÄ™kna i radoÅ›ci, a także zwiÄ…zku mistycznego, mistycznego koÅ‚a, Graala, duszy, modlitwy, tajemnicy (…).
Znaczenie symboliczne zazwyczaj wiąże się z kolorem kwiatu, np.:
róża czerwona – o najbogatszej treÅ›ci – namiÄ™tność, ale też wstyd, małżeÅ„stwo i macierzyÅ„stwo, próżność Å›wiata i przelana krew, a także rany Chrystusa;
strona: 1 2
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies