Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Barok
Polski poeta barokowy, popularny i ceniony dyplomata, uzdolniony tłumacz i zagorzały wyznawca kalwinizmu, czyli Daniel Naborowski był postacią cenioną na rodzimym i europejskim dworze.
Uznanie przyniósł mu zwłaszcza wiersz „Na oczy królewny angielskiej” (pełna wersja tytułu brzmi: „NA OCZY KRÓLEWNY ANGIELSKIEJ, KTÓRA BYŁA ZA FRYDERYKIEM, FALCGRAFEM REŃSKIM, OBRANYM KRÓLEM CZESKIM”). Jest to poetycka pamiątka po podróży dyplomatycznej poety do Londynu, jaką odbył wraz z delegacją w 1609 roku, gdy na własne oczy ujrzał piękną królewnę Elżbietę, bohaterkę liryku.
Nie mogąc poradzić sobie z rosnącą fascynacją urodziwą potomkinią królewskiego rodu, Daniel Naborowski postanowił dać upust swoim uczuciom w liryku. Utwór rozpoczyna apostrofa do oczu angielskiej królewny, które stają się motywem przewodnim całego tekstu, zaliczanego do grona liryki inwokacyjnej. Podmiot liryczny snuje rozbudowaną refleksję na temat piękna oczu Elżbiety, każdy wers tekstu komplementuje je w innym kontekście.
Oczy królewny okazują się być niczym „pochodnie”:
„Twe oczy, skąd Kupido na wsze ziemskie kraje,
Córo możnego króla, harde prawa daje,
Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe,
Które palą na popiół serca nieszczęśliwe:.
Gdy już podmiot porównał oczy do spalających serca wybranków kijów, tworzy nowe zestawienie:
„Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze
Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze”.
W kolejnych linijkach spojrzenie bohaterki zostaje przyrównane kolejno do słońca, nieba oraz bogów:
Nie gwiazdy, ale słońca pałające różno,
Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno.
Nie słońca, ale nieba, bo swój obrót mają
I swoją śliczną barwą niebu wprzód nie dają.
Nie nieba, ale dziwnej mocy są bogowie,
Przed którymi padają ziemscy monarchowie”.
Zbudowanie tekstu na zasadzie powtarzalności i rozwinięcia jednostki nosi nazwę konkatenacji, czyli kompozycji łańcuszkowej:
„Konkatenacja (łacińskie concatenatio - związanie łańcuchem), konstrukcja wypowiedzi literackiej polegająca na powtarzaniu słowa lub wyrażenia jednego wersu w wersie następnym; dopełnienie, uzupełnienie wypowiedzi, charakterystyczne głównie dla poezji ludowej (powtórzenie, np. A. Mickiewicz Ucieczka)” (hasło opracowano na podstawie „Słownika Encyklopedycznego - Język polski”, autorstwa Elżbiety Olinkiewicz, Katarzyny Radzymińskiej, Haliny Styś, Warszawa 1999).
Zestawienie urody oczu królewny z bogami wydawać by się mogło granicą, za którą podmiot nie odnajdzie już bardziej doskonalszego porównania, bo cóż może być piękniejszego, niż bogowie? Jaki jest zaskoczenie czytelnika, gdy w ośmiu końcowych linijkach niedawny autor komplementów zaprzecza ich idei, gdyż żadne słowa nie są wystarczające, aby oddać czar spojrzenia Elżbiety:Na oczy królewny angielskiej - interpretacja i analiza
Autor: Karolina MarlgaPolski poeta barokowy, popularny i ceniony dyplomata, uzdolniony tłumacz i zagorzały wyznawca kalwinizmu, czyli Daniel Naborowski był postacią cenioną na rodzimym i europejskim dworze.
Uznanie przyniósł mu zwłaszcza wiersz „Na oczy królewny angielskiej” (pełna wersja tytułu brzmi: „NA OCZY KRÓLEWNY ANGIELSKIEJ, KTÓRA BYŁA ZA FRYDERYKIEM, FALCGRAFEM REŃSKIM, OBRANYM KRÓLEM CZESKIM”). Jest to poetycka pamiątka po podróży dyplomatycznej poety do Londynu, jaką odbył wraz z delegacją w 1609 roku, gdy na własne oczy ujrzał piękną królewnę Elżbietę, bohaterkę liryku.
Nie mogąc poradzić sobie z rosnącą fascynacją urodziwą potomkinią królewskiego rodu, Daniel Naborowski postanowił dać upust swoim uczuciom w liryku. Utwór rozpoczyna apostrofa do oczu angielskiej królewny, które stają się motywem przewodnim całego tekstu, zaliczanego do grona liryki inwokacyjnej. Podmiot liryczny snuje rozbudowaną refleksję na temat piękna oczu Elżbiety, każdy wers tekstu komplementuje je w innym kontekście.
Oczy królewny okazują się być niczym „pochodnie”:
„Twe oczy, skąd Kupido na wsze ziemskie kraje,
Córo możnego króla, harde prawa daje,
Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe,
Które palą na popiół serca nieszczęśliwe:.
Gdy już podmiot porównał oczy do spalających serca wybranków kijów, tworzy nowe zestawienie:
„Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze
Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze”.
W kolejnych linijkach spojrzenie bohaterki zostaje przyrównane kolejno do słońca, nieba oraz bogów:
Nie gwiazdy, ale słońca pałające różno,
Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno.
Nie słońca, ale nieba, bo swój obrót mają
I swoją śliczną barwą niebu wprzód nie dają.
Nie nieba, ale dziwnej mocy są bogowie,
Przed którymi padają ziemscy monarchowie”.
Zbudowanie tekstu na zasadzie powtarzalności i rozwinięcia jednostki nosi nazwę konkatenacji, czyli kompozycji łańcuszkowej:
„Konkatenacja (łacińskie concatenatio - związanie łańcuchem), konstrukcja wypowiedzi literackiej polegająca na powtarzaniu słowa lub wyrażenia jednego wersu w wersie następnym; dopełnienie, uzupełnienie wypowiedzi, charakterystyczne głównie dla poezji ludowej (powtórzenie, np. A. Mickiewicz Ucieczka)” (hasło opracowano na podstawie „Słownika Encyklopedycznego - Język polski”, autorstwa Elżbiety Olinkiewicz, Katarzyny Radzymińskiej, Haliny Styś, Warszawa 1999).
„Nie bogowie też zgoła, bo azaż bogowie
Pastwią się tak nad sercy ludzkimi surowie?
Nie nieba: niebo torem jednostajnym chodzi;
Nie słońca: słońce jedno wschodzi i zachodzi;
Nie gwiazdy, bo te tylko w ciemności panują;
Nie pochodnie, bo lada wiatrom te hołdują”.
Oczy tytułowej bohaterki nie są podobne ani do bogów, ani do nieba, słońca, gwiazd czy płomieni, ponieważ są sumą tych wszystkich cudów świata:
„Lecz się wszytko zamyka w jednym oka słowie:
Pochodnie, gwiazdy, słońca, nieba i bogowie”.
Zamykający utwór dwuwers pełni rodzaj puenty oraz jest praktyczną realizacją popularnego w baroku środka poetyckiego – sumacji - zebrania wszystkich najważniejszych elementów wiersza, by poprzez pomysłowe ich połączenie wywołać nowy, zaskakujący efekt.
Podczas analizy wiersza Naborowskiego należy zwrócić także uwagę na budowę wersów. Poeta sięgnął po trzynastozgłoskowiec, ze średniówką po siódmej sylabie:
strona: 1 2
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies