Geneza „Przedwiośnia”

Prace nad „Przedwiośniem” zostały ukończone przez Żeromskiego 21 września 1924 roku w Konstancinie. Po raz pierwszy dzieło zostało wydane w Warszawie tego samego roku. Najogólniej rzecz ujmując, utwór był reakcją na tragiczną sytuację nowoutworzonej II Rzeczpospolitej.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Polsce udało się ustalić kształt granic, ustabilizować swoją pozycję na arenie międzynarodowej, rozpocząć procesy integracyjne wewnątrz państwa, lecz były to jedyne pozytywne dokonania ówcześnie rządzących. Do największych bolączek kraju w latach 1918 – 1925 na... więcej

* * *

Czas i miejsce akcji w „Przedwiośniu”

Zarówno czas, jak i miejsce akcji są uwarunkowane rzeczywistymi wydarzeniami historycznymi.

Czas akcji

Akcja powieści rozpoczyna się w momencie wybuchu pierwszej wojny światowej, a raczej, gdy na ową wojnę został powołany Seweryn Baryka, czyli w roku 1914. Kolejnym wydarzeniem historycznym, mającym zasadniczy wpływ na fabułę „Przedwiośnia” jest powstanie bolszewickie w Rosji, które miało miejsce w 1917 roku. Następnym etapem jest zakończenie działań wojennych, a zatem odzyskanie niepodległości przez Polskę.

Cezary przyjeżdża do ojczyzny swoich ... więcej

* * *

Wizje Polski w „Przedwiośniu”

Ważnym problemem „Przedwiośnia” jest sprawa narodowa, czyli koncepcje odbudowy polskiej państwowości. W przekroju powieści pojawiają się trzy koncepcje zapewnienia obywatelom dobrobytu:

Koncepcja Szymona Gajowca

Można ją nazwać ewolucyjną w opozycji do rewolucji, lub państwową. Oparta jest na autorytetach Mariana Bohusza, Stanisława Krzemińskiego i Edwarda Abramowskiego. Do podstawowych założeń tej koncepcji należało umocnienie „Polski złożonej z trzech nierównych połówek”, poprzez gruntowne, wprowadzane powoli i stopniowo, reformy. Przede wszystk... więcej

* * *

Szczegółowy plan wydarzeń „Przedwiośnia”

Rodowód

1. Przedstawienie postaci Seweryna Baryki – ojca głównego bohatera.
2. Przedstawienie postaci Jadwigi Baryki z domu Dąbrowskiej – matki głównego bohatera.
3. Historia poznania przez Seweryna Jadwigi w Polsce, ich przyjazd do Rosji.
4. Narodziny Cezarego.
5. Życie rodziny w kolejnych miastach Rosji.
6. Stosunek Seweryna do pamiętnika, zawierającego wzmiankę o dziadku Kalikście.
7. Osiedlenie się w Baku.
8. Wychowanie młodego Cezarego, myśli pani Jadwigi o powrocie do Polski.

Szklane domy

1. Wybuch pierwszej wojny światowej w roku 1914, wezwanie Seweryna do armii rosyjskiej. Cezary ... więcej

* * *

Filozofia w „Przedwiośniu”

Najczęściej pojawiają się doktryną filozoficzną w powieści jest komunizm. Nosicielem tej idei w najczystszej formie jest Antoni Lulek. Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu ideologia ta nie była „wynalazkiem” Karola Marksa. Elementy tej myśli można znaleźć w „Państwie” Platona, w „Państwie Bożym” św. Augustyna, „Utopii” Tomasza Morusa. Innymi zwolennikami tzw. utopijnego socjalizmu byli Claude H. de Saint-Simon, Charles Fourier i Robert Owen.

Jednak to Karol Marks i Fryderyk Engels zdefiniowali zasady ideologii komunistycznej. Ich ... więcej

* * *

Znaczenie tytułu powieści

Tytułowe „Przedwiośnie” można rozumieć na kilka sposobów.

1. Dosłownie: jako pora roku pojawia się kilkakrotnie w powieści. Po raz pierwszy pada, gdy Cezary stoi nad grobem matki: „Posyłał jej do zimnej głębi grobu wiadomość tamtymi słowy, iż wiosna przyszła znowu - iż ptaszek złotopióry, wiwilga boża-wola, którego tak lubili pokazywać sobie za dni szczęśliwych, upłynionych, którego śpiewu słuchać lubili w poranki wiosny, zjawił się skądsiś znowu i wśród gałęzi samotnego cedru niezrozumiałą mową swoją ogłasza niebiosom, morzu i ziemi szczęście powrotu przedwi... więcej

* * *

Konstrukcja, kompozycja i narracja „Przedwiośnia”

Konstrukcja „Przedwiośnia” oparta jest na kontraście. W pierwszej części przedstawiona została idealna wizja Polski, czyli ojczyzna szklanych domów i dobrobytu. W drugiej ukazana jest rzeczywistość. Nawłoć jest obrazem stosunków panujących na polskiej wsi i w społeczeństwie w ogóle. Trzecia część oparta jest na konfrontacji ze sobą dwóch odmiennych ideologii, Lulka i Gajowca. Pomiędzy nimi znajduje się Cezary, który próbuje dokonać syntezy ich poglądów.

Kompozycja powieści jest oparta na historii głównego bohatera, któremu towarzyszymy przez dziesięć lat życia. Należy... więcej

* * *

Historia w „Przedwiośniu”

1. Wybuch I wojny światowej

Seweryn Baryka został wcielony do armii rosyjskiej zaraz po wybuchu I wojny światowej, który miał miejsce 28 lipca 1914 roku. Rozpoczął się wielki konflikt zbrojny pomiędzy zrzeszonymi siłami Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji, Serbii, Japonii, Włoch (od 1915 r.), Stanów Zjednoczonych (od 1917 r.), czyli tak zwaną Ententą, a Państwami Centralnymi, tj. Austro-Węgrami i Niemcami, wspieranymi przez Turcję i Bułgarię. Ponad czteroletnie walki pochłonęły niemal osiem i pół miliona ofiar po obu stronach.

Z powieści dowiadujemy się, że Seweryn udał się promem z Baku ... więcej

* * *

Interpretacja zakończenia „Przedwiośnia”

Ostatnia scena powieści jest zaskakująca. Widzimy w niej głównego bohatera idącego na czele pochodu strajkujących robotników. Zdziwienie budzi fakt, że kilka scen wcześniej Baryka otwarcie podważa zdolność klasy robotniczej do objęcia władzy. Jednak jego ubiór, czyli „lejbik żołnierski i czapka żołnierska”, świadczy o tym, że chce podkreślić fakt, iż walczył o niepodległość Polski i przejmuje się jej losem. Cezary nie pojednał się z komunistami, ale walczył o swoje sprawy. Można wnioskować, że postawa, jaką reprezentuje młody bohater jest syntezą państwowej myśli ... więcej

* * *

Najważniejsze cytaty w „Przedwiośniu”

„Rewolucja (…) jest to konieczność, wyższa ponad wszystko. Jest to prawo moralne. (…) Nasze pieniądze, nasze cenne i wygodne sprzęty, nasze drogie naczynia i smaczne w nich potrawy zaprawione są i przesycone do cna krzywdą człowieczą. (…) Jakże szczęśliwi jesteśmy, że stało się to za naszych czasów, że dokonało się w naszych oczach! Patrzyliśmy na poród brzemienia czasów. Precz nareszcie z krzywdą! Precz z przemocą człowieka nad człowiekiem! Twój syn nie może stać w szeregu ciemiężycieli. Nie chcę! Nie będę! Nie będę! Nie będę!”

Cezary Baryka o rewolucji w Baku... więcej

* * *

Bibliografia

1. Hutnikiewicz A., „Przedwiośnie Stefana Żeromskiego”, Warszawa, 1974.

2. Hutnikiewicz A., „Żeromski”, Warszawa 1987.

3. Jankowski A. „Przedwiośnie Stefana Żeromskiego”, Warszawa, 1991.

4. Maciąg W., „Żeromski”, Katowice,1964.

5. Markiewicz H., „Przedwiośnie Stefana Żeromskiego”, Warszawa, 1965.

6. Paszek J., „Żeromski”, Wrocław, 2001.

7. Popławska A., „Stefan Żeromski Przedwiośnie”, Kraków 2007.

8. Szypowska I., „Przedwiośnie Stefana Żeromskiego”, Warszawa, 1993.... więcej

* * *

Obraz rewolucji w „Przedwiośniu”

Jednym z głównych tematów podjętych przez Żeromskiego jest rewolucja i jej konsekwencje. Rewolucja jest jednym z naczelnych haseł komunizmu. Karol Marks twierdził, że ustrój państwa można zmienić jedynie na drodze krwawego przewrotu.

Zafascynowany tą ideą Cezary styka się w Baku z obrazami niezwykle krwawymi i okrutnymi. W mieście dochodzi do licznych morderstw, samosądów, linczów i grabieży, których ofiarami padali zazwyczaj ludzie bogaci. Idea wspólnej własności doprowadziła do bezprawnego zajmowania cudzych majątków i mieszkań. Zauroczony komunizmem Cezary tak mówił o rewolucji swojej ... więcej

* * *

Problemy społeczne w „Przedwiośniu”

U podstaw rewolucji leżą zawsze problemy społeczne. Niezrównoważone bogactwo klas prowadzi do konfliktów, które mogą wymknąć się spod kontroli. Tak dzieje się w Rosji. W Baku sytuacja dodatkowo komplikuje się poprzez istniejące od lat konflikty na tle etnicznym, które doprowadzają do eskalacji okrucieństwa. Najwięcej miejsca Żeromski poświęcił niesprawiedliwości społecznej, mającej miejsce w Polsce, zarówno na wsi, jak i w Warszawie.

Idyllę w Nawłoci mąci nędza parobków i komorników, czyli bezrolnych chłopów. Podczas gdy życie zepsutej szlachty przypomina sielankę i skupia się na... więcej

* * *

Problematyka psychologiczna „Przedwiośnia”

Problematyka psychologiczna powieści jest zdeterminowana przez postać Cezarego Baryki. Czytelnik towarzyszy głównemu bohaterowi podczas dziesięciu lat jego życia. Poznaje go, gdy ma czternaście lat, a na koniec powieści jest w wieku dwudziestu czterech lat. W Cezarym zachodzą ciągłe zamiany. Jego kształtujące się poglądy są weryfikowane przez rzeczywistość. Z czasem traci rodziców i już do końca czuje się osamotniony. Bierze udział w wojnie polsko-bolszewickiej, co świadczy o tym, że dorósł do wniosku, że rewolucja jest złem i nie chciał dopuścić do tego, by dosięgła jego ojczyzny.

W Nawłoc... więcej

* * *

Funkcja mitu szklanych domów w „Przedwiośniu”

Mit o „szklanych domach” pełni w utworze wiele funkcji, między innymi artystyczną, ideową i symboliczną. Jest też motywacją dla głównego bohatera do kontynuowania podróży do ojczyzny. Wizja ta stała się także przyczyną wielkiego rozczarowania, jakie przeżył, gdy zetknął się z rzeczywistym obrazem wyzwolonych ziem.

Opowieść Seweryna miała na celu pobudzić w Cezarym ciekawość i przekonać go, że Polska jest krajem niezwykłego dobrobytu i powszechnej szczęśliwości. Bez wątpienia, wizja ojca jest wynikiem hiperbolizacji i fantazji. Podwaliną rzekomej nowej cywilizacji, którą... więcej

* * *



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies