Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Kordian
Powstanie listopadowe – jedno z polskich powstań narodowych. Wybuchło 29 listopada 1830 roku, a skończyło się 21 października 1831 roku. Skierowane było przeciwko Rosji ze względu na niedotrzymywanie postanowień Kongresu Wiedeńskiego z 1815 roku (należy pamiętać, że Polska znajdowała się wówczas we władaniu trzech mocarstw – Rosji, Austrii i Prus, po trzech rozbiorach).
Car Aleksander I (król Polski od 1801 roku do 1825 roku, po nim na tronie zasiadł Mikołaj I - za jego panowania wybuchło powstanie listopadowe) zniósł cztery lata później – w 1819 roku wolność prasy i wprowadził cenzurę. Wkrótce potem – w 1820 zawieszono wolność zgromadzeń, w związku z czym rozwinęła się „sieć” tajnych stowarzyszeń, ale i te w znacznym stopniu rozbili Rosjanie. Zaczęły się aresztowania i prześladowania działaczy, między innymi członków patriotycznych związków młodzieżowych: filomatów i filaretów. Stopniowo, ale skutecznie ograniczano i tak już „okaleczoną” wolność Polaków. W warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty zawiązał się tajny spisek, na którego czele stanął podporucznik Piotr Wysocki.
Powstanie rozpoczęło od ataku na Belweder. Uczestnicy mieli zamiar pojmania Wielkiego Księcia Konstantego (naczelny wódz Wojska Polskiego) – brata cara, znienawidzonego przez polskich oficerów głównie za stworzenie systemu tajnej policji opartego na donosicielstwie i za poniżanie polskich wojskowych. Następnie rebelianci z pomocą zbrojnej ludności cywilnej opanowali magazyn broni – Arsenał. W ten sposób spisek zaczął przybierać na sile i przeobraził się w powstanie narodowe trwające około roku. Walki toczyły się w różnych miejscowościach, między innymi pod Stoczkiem (zwycięstwo wojsk polskich), w okolicach Olszynki Grochowskiej, Puław (zwycięstwo Polaków), Kazimierza Dolnego (przegrana).
Do działań bojowych włączały się również jednostki partyzanckie. Powstanie jednak, dzięki przewadze militarnej Rosjan, zostało stłumione. W jego skuteczność nie wierzyli również niektórzy politycy. Ci, wobec poczynań Polaków, byli nieprzychylnie nastawieni i sympatyzowali z Rosjanami (Adam Jerzy Czartoryski), Ponadto działaniami zbrojnymi kierowali niekiedy niezbyt „organizacyjni” dowódcy: Józef Chłopicki, Jan Krukowiecki, Jan Skrzynecki, Henryk Dembiński i Maciej Rybiński.
Władze powstańcze próbowały uzyskać aprobatę innych państw. Zwracały się do rządów Francji i Wielkiej Brytanii, lecz te, pod naciskiem rosyjskich dyplomatów, uznały polski przewrót narodowy za wewnętrzną sprawę Imperium Rosyjskiego. Po upadku powstania rozpoczęła się seria prześladowań - ograniczenia kulturowe: likwidacja szkolnictwa wyższego, wprowadzenie języka rosyjskiego w szkołach, rusyfikacja administracji, aresztowania i zsyłki, przymusowy pobór do wojska. Na kraj nałożono wysoką kontrybucję – rodzaj odszkodowania (na rzecz zwyciężonego), obowiązkowe pokrycie strat. Trwała polityka wynarodowienia. Inteligencja uciekała z kraju, by za granicą tworzyć podwaliny wolności. Nawiązania historyczne „Kordiana” - powstanie listopadowe i jego słynne bitwy
Autor: Ewa PetniakPowstanie listopadowe – jedno z polskich powstań narodowych. Wybuchło 29 listopada 1830 roku, a skończyło się 21 października 1831 roku. Skierowane było przeciwko Rosji ze względu na niedotrzymywanie postanowień Kongresu Wiedeńskiego z 1815 roku (należy pamiętać, że Polska znajdowała się wówczas we władaniu trzech mocarstw – Rosji, Austrii i Prus, po trzech rozbiorach).
Car Aleksander I (król Polski od 1801 roku do 1825 roku, po nim na tronie zasiadł Mikołaj I - za jego panowania wybuchło powstanie listopadowe) zniósł cztery lata później – w 1819 roku wolność prasy i wprowadził cenzurę. Wkrótce potem – w 1820 zawieszono wolność zgromadzeń, w związku z czym rozwinęła się „sieć” tajnych stowarzyszeń, ale i te w znacznym stopniu rozbili Rosjanie. Zaczęły się aresztowania i prześladowania działaczy, między innymi członków patriotycznych związków młodzieżowych: filomatów i filaretów. Stopniowo, ale skutecznie ograniczano i tak już „okaleczoną” wolność Polaków. W warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty zawiązał się tajny spisek, na którego czele stanął podporucznik Piotr Wysocki.
Powstanie rozpoczęło od ataku na Belweder. Uczestnicy mieli zamiar pojmania Wielkiego Księcia Konstantego (naczelny wódz Wojska Polskiego) – brata cara, znienawidzonego przez polskich oficerów głównie za stworzenie systemu tajnej policji opartego na donosicielstwie i za poniżanie polskich wojskowych. Następnie rebelianci z pomocą zbrojnej ludności cywilnej opanowali magazyn broni – Arsenał. W ten sposób spisek zaczął przybierać na sile i przeobraził się w powstanie narodowe trwające około roku. Walki toczyły się w różnych miejscowościach, między innymi pod Stoczkiem (zwycięstwo wojsk polskich), w okolicach Olszynki Grochowskiej, Puław (zwycięstwo Polaków), Kazimierza Dolnego (przegrana).
Do działań bojowych włączały się również jednostki partyzanckie. Powstanie jednak, dzięki przewadze militarnej Rosjan, zostało stłumione. W jego skuteczność nie wierzyli również niektórzy politycy. Ci, wobec poczynań Polaków, byli nieprzychylnie nastawieni i sympatyzowali z Rosjanami (Adam Jerzy Czartoryski), Ponadto działaniami zbrojnymi kierowali niekiedy niezbyt „organizacyjni” dowódcy: Józef Chłopicki, Jan Krukowiecki, Jan Skrzynecki, Henryk Dembiński i Maciej Rybiński.
Ważniejsze bitwy:
Bitwa pod Stoczkiem – 14 lutego 1831 roku, dywizja jazdy Józefa Dwernickiego zmierzyła się z rosyjską dywizją strzelców konnych Fiodora Geismara. Wygrana przez wojska polskie, choć bez szczególnego znaczenia strategicznego i taktycznego. O przegranej Rosjan zadecydowało niewłaściwe wyszkolenie strzelców, którzy zignorowali umiejętności polskiej kawalerii, nieznajomość terenu, brak koordynacji w rosyjskich kolumnach. Zwycięstwo pod Stoczkiem sławi w swoim wierszu – pieśni Wincenty Pol. Utwór nosi tytuł: „Grzmią pod Stoczkiem armaty”.
Bitwa pod Olszynką Grochowską – 25 lutego 1831 roku, oficjalnie jest to bitwa nierozstrzygnięta, choć jeśli chodzi o taktykę prowadzenia działań wojennych, szala zwycięstwa chyli się na stronę polską. Liczebność wojska polskiego wynosiła 40 tysięcy. Oddziałami dowodził – formalnie książę Michał Radziwiłł, a praktycznie generał Józef Chłopicki. Wojskom rosyjskim, w liczbie 60 tysięcy, przewodził feldmarszałek Iwan Dybicz. Po bitwach pod Stoczkiem (14 luty), Dobrem (17 luty), Wawrem (19 – 20 luty) kompanię skoncentrowano w okolicach warszawskiej Pragi. Pierwsze ataki na Olszynkę Grochowską odparto bez większych problemów, dopiero później (25 luty) rozpoczęły się zaciekłe i krwawe boje.
strona: 1 2
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies