Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Kordian

Obraz polskiego społeczeństwa w „Kordianie” Słowackiego (sąd nad Polakami)

Autor: Ewa Petniak

Geneza koronacji – Święte Przymierze i traktat wiedeński
W 1815 roku mocarstwa europejskie (Rosja, Austria i Prusy) związały się tak zwanym Świętym Przymierzem. Jego celem było niedopuszczenie do zmian społecznych w Europie, przeciwdziałanie wszelkim ruchom rewolucyjnym, spiskom i dążeniom do obalenia istniejących dynastii. Traktat wiedeński postanawiał o utworzeniu królestwa konstytucyjnego na terenie części ziem Księstwa Warszawskiego. Królestwo to miała łączyć z Rosją unia dynastyczna, czyli obydwa kraje winny funkcjonować niejako odrębnie, tyle że pod berłem jednego władcy. Cesarz rosyjski miał przybrać tytuł króla polskiego. Aleksander I (brat Mikołaja I i Konstantego), mimo że był władcą Polski, nie dokonał ceremonii koronacji. Po jego śmierci uczynił to car Mikołaj.

Po koronacji (scena trzecia) nieprzychylne komentarze nasilają się. Pierwszy i Drugi z Ludu oraz Szlachcic dowodzą, że cesarz nie będzie dotrzymywał konstytucyjnej przysięgi, raczej złamie zawarte w niej prawa. Zbliża się Wielki Książe Konstanty, ale jego nadejście poprzedza kobiecy krzyk. Książę wytrącił kobiecie dziecko. Maleństwo nie żyje, bruk zalany krwią zostaje szybko uprzątnięty, dwóch żandarmów wyprowadza zrozpaczoną matkę. Tłum nadal pozostaje obojętny – obserwuje tylko całe zajście, a wkrótce potem rwie sukno rozłożone na estradzie i udaje się na ucztę. Na placu rozstawiono beczki z winem – można wznosić toasty za zdrowie nowego władcy. Nagle daje się słyszeć Śpiew Nieznajomego. Ów nuci pieśń o narodowym śnie. Liryczną wypowiedzią tej postaci Słowacki akcentuje pasywność narodową – niezdecydowanie na walkę i niemożność jej podjęcia. Batalię w obronie wolności może podjąć tylko garstka bojowców (spiskowców) – śpiewa o tym Nieznajomy:

„Pijcie wino! idźcie spać!
My weźmiemy win puchary,
By je w śklanny sztylet zlać.
Niech ten sztylet silne ramię
W piersi wbije i załamie...”


Tym samym poeta podkreśla rolę działań konspiracyjnych, nie zdając sobie jednak sprawy, że dla wzniecenia rewolty, potrzebne jest skumulowanie wszystkich sił (nie tylko aktywnych, chętnych do walki patriotów i spiskowców, również mocy drzemiącej w zmęczonym narodzie) – pobudzenie społeczeństwa do ogólnonarodowego buntu.
Jeden z artykułów nadanej przez Aleksandra I Ustawy Konstytucyjnej Królestwa Polskiego głosił: „Wszyscy Nasi Następcy do Królestwa Polskiego powinni się koronować, jako Królowie Polscy, w Stolicy podług obrządku, jaki ustanawiamy, i wykonują następującą przysięgę: <Przysięgam i przyrzekam przed Bogiem i na Ewangelię, iż Ustawę Konstytucyjną zachowywać i zachowania jej wszelkimi siłami przestrzegać będę.>”

Obojętność tłumu podkreślona została także w scenie egzekucji Kordiana (Akt III, scena ostatnia). Lud biernie czeka na wykonanie wyroku na młodym żołnierzu, apatycznie uczestniczy w scenie planowanego zabójstwa.

O braku umiejętności organizacyjnych w przygotowaniach do zamachu na cara oraz o nierealności działań bojowych, Słowacki wypowiada się też w scenie czwartej (Aktu III). Spiskowcy, mimo pragnienia zniszczenia caratu i przywrócenia ciemiężonemu krajowi wolności, również okazują się bierni, zastraszeni. Ulegają wpływowi Prezesa, reprezentującego tutaj dyplomatów i przedstawicieli politycznych, którzy lękali się konsekwencji zarówno zamachu, jak i walki zbrojnej oraz Księdza – ten symbolizuje aspekty moralne, hamulce etyczne (zabicie carskiej familii byłoby nieetyczne, niezgodne z normami społecznymi i moralnymi) Wśród stu pięćdziesięciu bojowników, pięciu jest zdecydowanych na konkretne działanie. Ostatecznie tylko Kordian (popierany przez Starca z Ludu) decyduje się wprowadzić w czyn spiskową teorię, ale jego samotne działanie okazuje się wkrótce nadaremne.

Ocena społeczeństwa w „Kordianie” wypada niezbyt dobrze. Lud okazuje się nieprzygotowany do walki i zastraszony, teorie konspiracyjne nie mają szans realizacji, ponieważ brak im aprobaty i narodowego poparcia.

strona:    1    2  

Szybki test:

Szewc uważa, że obecność na koronacji cara:
a) jest obowiązkiem każdego mieszkańca Warszawy
b) uwłacza narodowej godności
c) może przynieść wymierne korzyści
d) może sprowokować wybuch powstania
Rozwiązanie

Postać Szewca Słowacki utożsamił z:
a) Kilińskim
b) Głowackim
c) Skrzyneckim
d) Kościuszką
Rozwiązanie

W scenie egzekucji Kordiana podkreślił autor:
a) obojętność tłumu
b) ludzką chęć zabawy
c) upadek morali
d) niechęć ludzi do egzekucji
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Kordian” – streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Kordiana” w pigułce
Geneza „Kordiana”
Juliusz Słowacki życiorys
Obraz polskiego społeczeństwa w „Kordianie” Słowackiego (sąd nad Polakami)
Losy Kordiana
Kompozycja i struktura „Kordiana”
Artyzm „Kordiana” - stylistyka i język
Konflikt wartości w „Kordianie” Słowackiego
Spór Słowackiego i Mickiewiczem o rolę poezji
„Kordian” jako dramat romantyczny
Obraz narodów europejskich w „Kordianie”
O roli poety i poezji w „Kordianie”
Motyw spisku w „Kordianie” Słowackiego
Plan wydarzeń „Kordiana”
Nawiązania historyczne „Kordiana” - powstanie listopadowe i jego słynne bitwy
Skok Kordiana w aspekcie historycznym
„Kordian” na deskach teatrów – najciekawsze inscenizacje i opinie o nich
Krytyka literacka o „Kordianie”
Twórczość Słowackiego - kalendarium
Najważniejsze cytaty z „Kordiana” Słowackiego
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Kordiana - kliniczny przypadek romantyka
„Kordian” charakterystyka pozostałych bohaterów



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies