Geneza „Ludzi bezdomnych”
Powieść została opublikowana w grudniu 1899 roku (z datą 1990) w Warszawie. Drugie wydanie ukazało się wiosną 1900 roku, trzecie rok później, a czwarte w 1906 roku. Ukazanie się „Ludzi bezdomnych” wywołało ogromne zainteresowanie czytelników, które jest porównywalne z opublikowaniem przez Stanisława Wyspiańskiego „Wesela”. Jej autor otrzymywał za kolejne wydania bardzo wysokie honoraria (tak wysokie wynagrodzenie było w tamtym czasie rzadkością). Danuta Polańczyk tak opisuje czas opublikowania powieści: „Odbierano ją jako formę dyskusji z hasłami pozytyw... więcejCzas i miejsce akcji „Ludzi bezdomnych”
Czas akcji to lata dziewięćdziesiąte XIX wieku. Oto zestawienie informacji odnośnie płaszczyzny czasowej w powieści:1. Czytamy opis dwóch dni spędzonych w Paryżu (rozdział I tomu I):
· Pierwszy dzień to spotkanie z panią Niewadzką i jej dwiema wnuczkami – Natalią i Wandą, ora ich guwernantką – Joanną Podborską,
· Drugi dzień to wycieczka całej piątki do Wersalu.
2. Akcja przenosi się do Warszawy: „Po upływie roku, jednego z ostatnich dni czerwca Judym zbudził się w Warszawie. Była godzina dziesiąta rano”, gdzie główny bohater przebyw... więcej
Plan wydarzeń „Ludzi bezdomnych”
Tom I1. Doktor Tomasz Judym w Luwrze, pod paryskim posągiem Wenus Milo, symbolizującym piękno i miłość, spotyka panny Orszeńskie, panią Niewadzką oraz Joannę Podborską.
2. Wspólna wycieczka do Wersalu.
3. Rozmowa na temat obrazu Pierre’a Puvisa de Chavannese’a „Rybak”.
4. Bohater spaceruje żydowską dzielnicą w Warszawie, kierując się do domu swego brata Wiktora, zajmującego lokal na ulicy Ciepłej.
5. Liczne obserwacje na temat nędzy i biedy.
6. Wizyta w fabryce cygar, odstraszającym miejscu pracy bratowej Judyma – Teosi.
7. Spotkanie z Wiktorem i zwierzenia na tema... więcej
Historia miłości Tomasza i Joasi
Po przeczytaniu utworu niektórzy mogą się zastanawiać nad tym, czy uczucie łączące parę głównych bohaterów można nazwać miłością. Gdyby Tomasz naprawdę kochał Joasię, to czy dobrowolnie zrezygnowałby z jej szczerego uczucia i oddanego serca? Ale z drugiej strony, może decyzja rozstania była największym dowodem miłości, jaki mógł złożyć dziewczynie?Pierwszy raz zamienili ze sobą kilka zdań w Paryżu. Wówczas uwagę bohatera zwróciła nie Podborska, lecz jej uczennica – Natalia, której wygląd bardziej go pociągał. Joasia zapisała się w jego pamięci jako: „ciemna brunetka z niebi... więcej
Cechy powieści modernistycznej na podstawie „Ludzi bezdomnych”
W swej społeczno-obyczajowej powieści, przełamującej zasady obowiązujące w poetyce pozytywizmu, Żeromski zastosował metodę realistyczną (patrz REALIZM) i naturalistyczną (patrz NATURALIZM). Zaprezentował w niej przekrój różnych grup społecznych, począwszy od warszawskiej biedoty, a skończywszy na bogatych filantropach (patrz OBRAZ SPOŁECZEŃSTWA W POWIEŚCI).Sposób prowadzenia narracji, będącej elementem konstrukcji świata przedstawionego, dowodzi, że Żeromski odszedł od konweniencji realistycznej. Dowodem tego może być fakt, iż miejscami zrezygnował z wypowiedzi wszechwiedzącego obserwa... więcej
Symbolizm w „Ludziach bezdomnych”
W „Ludziach bezdomnych” Żeromski posługuje się bardzo często symbolem. Stykamy się z nim już w pierwszym rozdziale pierwszego tomu, gdy główny bohater przygląda się z zachwytem w paryskim muzeum posągowi Wenus z Milo, będącym symbolem radości i urody życia. Wenus z Milo to starożytna marmurowa rzeźba z końca II wieku p.n.e., przedstawiająca grecką boginię miłości. Rzeźbę, nazywaną również torsem Afrodyty, znaleziono na wyspie Milo w 1820 roku, a obecnie jest ozdobą zbiorów muzeum w Luwrze.Kolejnym symbolem jest obraz „Rybak” (właściwy tytuł brzmi ... więcej
Filozofia w „Ludziach bezdomnych” Stefana Żeromskiego
Powieść jest literacką interpretacją poglądów największych myślicieli XIX wieku. Możemy się w niej dopatrywać filozofii Schopenhauera, Nietzschego oraz Marksa.Stefan Żeromski czerpał w „Ludziach bezdomnych” następujące myśli z poglądów filozofów:
1. Tomasz Judym, tak jak Schopenhauer, nie wierzył w szczęście i ludzkie dobro, a wszystko, co go spotykało, przyczyniło się do umocnienia się w nim twierdzenia, iż człowiek nigdy nie zaspokoi swych popędów (miał poczucie bezsensu życia, coraz mocniej emanował z niego pesymizm i rezygnacja). Ta postać na początku powieś... więcej
Interpretacja tytułowej bezdomności w „Ludziach bezdomnych”
Dom to zazwyczaj symbol rodziny, spokoju, stabilizacji, kosmicznego ładu czy pępka świata. U Żeromskiego jednak staje się oznaką nieczułości wobec krzywdy bliźniego (mieszkanie Czernisza, Kalinowicza, Krzywosąda), a zarazem pokusą, którą należy przezwyciężyć (Judym mówi Joasi: „zakiełkuje we mnie wyschłe nasienie dorobkiewicza"), by stać się naprawdę wolnym i pomagać innym.W jednym z listów do narzeczonej Żeromski pisał: „Dom jest dla człowieka częścią jego istoty, toteż najbardziej brak tej części odczuwają tacy jak ja, co nie mieli prawie rodzinnego domu…”.
Nadał swej po... więcej
Obraz społeczeństwa polskiego w „Ludziach bezdomnych”
Środowiskowe kontrasty przedstawione w epizodzie warszawskimBiednych mieszkańców warszawskich dzielnic, a dokładniej ulicy Krochmalnej i Ciepłej, poznajemy dzięki głównemu bohaterowi. Wychował się w obskurnym mieszkaniu, które zapamiętał jako: „suterena, wilgotny grób pełen śmierdzącej pary. Ojciec wiecznie pijany, matka wiecznie chora. Zepsucie, nędza i śmierć…”.
Choć od tamtego momentu wiele spraw w jego życiu uległo zmianie (skończył medycynę i był teraz doktorem z dyplomem), to na ulicy Ciepłej, na której się wychował – czas jakby stanął w miejscu. Dostrze... więcej
Etos chrześcijański, czyli motywy religijne w „Ludziach bezdomnych”
Grażyna Ziółkowska w szkicu „Etos chrześcijański w Ludziach bezdomnych” pisze: „Moralny imperatyw Judyma zdaje się w tym oświetleniu wyrastać nie tyle z postulatów społecznych, ile z nakazującego głosu sumienia. On wie, że musi tak, a nie inaczej wybrać i wcale nie bierze pod uwagę tzw. społecznego pożytku swego działania. Wydaje się nie mieć tu także większego znaczenia fakt, że jest lekarzem, mógłby być kimkolwiek innym(…)”.Poziomy interpretacji modernistycznej powieści powiększały się z każdym nowym głosem w tej sprawie. Powołam się w tej części na opin... więcej
Polityka w „Ludziach bezdomnych”
Pisząc swą powieść, Żeromski musiał uważać na prewencyjne działania cenzury. Omijał zatem drażliwe, sporne tematy, czego przykładem mogą być niedopowiedzenia w przyczynach emigracji Wiktora Judyma czy losy Wacława Podborskiego. Czytelnik nie jest poinformowany do końca o tym, co skłoniło brata Judyma do wyjazdu oraz za jaką rewolucyjną działalność brat Joasi zastaje skazany na pobyt na Syberii. Podobnie jest z tajemniczym i ciągle przeprowadzającym się (prawdopodobnie ze względu na działalność polityczną) Korzeckim, którego prototypem był Edward Abramowski (ideolog spółdzielczości w Polsc... więcejNajważniejsze cytaty z „Ludzi bezdomnych”
„Człowiek – jest to rzecz święta, której krzywdzić nikomu nie wolno. Wyjąwszy krzywdy bliźniego, wolno każdemu czynić, co chce(…)”."Człowiek stworzony jest do szczęścia! Cierpienie trzeba zwalczać i niszczyć jak tyfus i ospę."
„Nie mogę mieć ani ojca, ani matki, ani żony, ani jednej rzeczy, którą bym przycisnął do serca z miłością, dopóki z oblicza ziemi nie znikną te zmory. Muszę wyrzec się szczęścia. Muszę być sam jeden. Żeby obok mnie nikt nie był, nikt mię nie trzymał!”.
"(...)znać życie i śmierć tak z bliska, aby mógł obojęt... więcej
Bibliografia
1. Borowy W., O Żeromskim. Rozprawy i szkice, Warszawa 1964.2. Dobrowolska D., Wstęp, w: Żeromski Stefan, Ludzie bezdomni, Warszawa 1995.
3. Hutnikiewicz A., Problematyka form kompozycyjnych w sztuce pisarskiej Żeromskiego, „Pamiętnik Literacki” 1965, z. 1.
4. Hutnikiewicz A., Stefan Żeromski, Warszawa 1991.
5. Hutnikiewicz A., Żeromski i naturalizm, Toruń 1956.
6. Jakubowski J., Ludzie bezdomni, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1, Warszawa 1984.
7. Jakubowski J., Stefan Żeromski, Warszawa 1974.
8. Jakubowski J., Żeromski Stefan... więcej
Impresjonizm w „Ludziach bezdomnych”
Impresjonizm to kierunek artystyczny, zapoczątkowany przez francuskich malarzy (Monet, Renoir, Degas, Manet), i przeniesiony potem do literatury. Polega na zapisie ulotnych wrażeń z subiektywnego punktu odbiorcy. Rejestrował chwile ciągle zmieniającego się świata, z powodu tego wprowadził technikę synestezji (łączenie ze sobą efektów dźwiękowych, kolorystycznych, zapachowych i dotykowych).Impresjonizm, widoczny głównie w opisach przyrody: „Na gładkie łączki, niby jeziora śniące między kępami zarośli, zstępowały smugi światła prawie białego i ostrymi rysami przerzynały chłodn... więcej
Naturalizm w „Ludziach bezdomnych”
Naturalizm to kierunek artystyczny, który zapoczątkował francuski pisarz Emil Zola. W swym szkicu krytycznym, zatytułowanym „Powieść eksperymentalna”, sformułował główne założenia naturalizmu. U światopoglądowych podstaw tego nurtu leży wiara, że ludzki świat podlega przede wszystkim biologicznym prawom natury: walki o byt, dziedziczeniu cech. Według tego, postępowanie człowieka, który jest integralną częścią natury, jest zdeterminowane biologicznymi popędami, instynktami, odruchami, a nie odczuwanymi emocjami. Jako technika pisarska naturalizm charakteryzuje się surowym opisem,... więcej
kontakt | polityka cookies