Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Oświecenie
Sielanka „Laura i Filon” polskiego poety epoki oświecenia dowodzi słuszności tezy o nazwaniu jej twórcy głównym przedstawicielem nurtu sentymentalnego w polskiej liryce. Prócz Franciszka Karpińskiego, na nasz rodzimy grunt stojący w opozycji do klasycyzmu kierunek umysłowy i literacki, rozwijający się w Europie w II połowie XVIII wieku, a zapoczątkowany przez Laurence’a Sterne’a w jego powieści „Podróż sentymentalna”, przeniósł także Franciszek Dionizy Kniaźnin („Żale Orfeusza nad Eurydyką”, „Do obywatela”).
Wracając do „Laury i Filona”, utwór został pierwszy raz opublikowany w debiutanckim zbiorze 39-letniego wówczas Karpińskiego „Zabawki wierszem i przykłady obyczajów” (1780 rok). Poeta został okrzyknięty reformatorem sielanki, co argumentowano nadaniem temu gatunkowi pieśniowego, muzycznego rysu i podporządkowaniem opisywanych w wierszach światów prawom „czułego serca”.
„Wszystko jest tu narodowe, polskie: krajobraz, naszczekiwanie psów stanowiące muzykę wieczoru w każdej wsi, ten bór zamykający widnokrąg, wszystkie szczegóły, i te maliny, i ta plecianka, wszystko to wzięte z powszedniego życia w Polsce” - tak o „Laurze i Filonie” pisał zachwycony Adam Mickiewicz.
Sielanka Franciszka Karpińskiego rozpoczyna się wypowiedzią jednej z głównych, tytułowych postaci. Laura krótko nakreśla sytuację liryczną i wiążące ją z Filonem stosunki:
„Już miesiąc zeszedł, psy się uśpiły,
I coś tam klaszcze za borem.
Pewnie mnie czeka mój Filon miły
Pod umówionym jaworem”.
Od ostatniego spotkania z ukochanym Filonem upłynęły już cztery tygodnie, więc dziewczyna planuje kolejną schadzkę w umówionym miejscu. Aby nie tracić więcej czasu, postanawia nie zaplatać warkocza, a jedynie związać włosy w luźny kucyk, nie dbając nawet o prawidłowe rozczesanie kosmyków:
„Nie będę sobie warkocz trefiła,
Tylko włos zwiążę splątany;
Bobym się bardziej jeszcze spóźniła,
A mój tam tęskni kochany”.
Najważniejszym jest, aby w końcu zobaczyć Filona. Wygląd schodzi na dalszy plan, podobnie jak wyszukane jedzenie, którym poczęstuje ukochanego. Leśne maliny spełnią rolę nie tylko pysznej przekąski, ale również swoistego miłosnego afrodyzjaku: Laura i Filon - interpretacja i analiza
Sielanka „Laura i Filon” polskiego poety epoki oświecenia dowodzi słuszności tezy o nazwaniu jej twórcy głównym przedstawicielem nurtu sentymentalnego w polskiej liryce. Prócz Franciszka Karpińskiego, na nasz rodzimy grunt stojący w opozycji do klasycyzmu kierunek umysłowy i literacki, rozwijający się w Europie w II połowie XVIII wieku, a zapoczątkowany przez Laurence’a Sterne’a w jego powieści „Podróż sentymentalna”, przeniósł także Franciszek Dionizy Kniaźnin („Żale Orfeusza nad Eurydyką”, „Do obywatela”).
Wracając do „Laury i Filona”, utwór został pierwszy raz opublikowany w debiutanckim zbiorze 39-letniego wówczas Karpińskiego „Zabawki wierszem i przykłady obyczajów” (1780 rok). Poeta został okrzyknięty reformatorem sielanki, co argumentowano nadaniem temu gatunkowi pieśniowego, muzycznego rysu i podporządkowaniem opisywanych w wierszach światów prawom „czułego serca”.
„Wszystko jest tu narodowe, polskie: krajobraz, naszczekiwanie psów stanowiące muzykę wieczoru w każdej wsi, ten bór zamykający widnokrąg, wszystkie szczegóły, i te maliny, i ta plecianka, wszystko to wzięte z powszedniego życia w Polsce” - tak o „Laurze i Filonie” pisał zachwycony Adam Mickiewicz.
Sielanka Franciszka Karpińskiego rozpoczyna się wypowiedzią jednej z głównych, tytułowych postaci. Laura krótko nakreśla sytuację liryczną i wiążące ją z Filonem stosunki:
„Już miesiąc zeszedł, psy się uśpiły,
I coś tam klaszcze za borem.
Pewnie mnie czeka mój Filon miły
Pod umówionym jaworem”.
Od ostatniego spotkania z ukochanym Filonem upłynęły już cztery tygodnie, więc dziewczyna planuje kolejną schadzkę w umówionym miejscu. Aby nie tracić więcej czasu, postanawia nie zaplatać warkocza, a jedynie związać włosy w luźny kucyk, nie dbając nawet o prawidłowe rozczesanie kosmyków:
„Nie będę sobie warkocz trefiła,
Tylko włos zwiążę splątany;
Bobym się bardziej jeszcze spóźniła,
A mój tam tęskni kochany”.
„Maliny będziem jedli oboje,
Wieniec mu włożę na głowę”.
Kolejna zwrotka pełni rolę prośby, jaką bohaterka formułuje do uczucia, odczuwanego do Filona:
„Prowadź mię teraz, miłości śmiała!
Gdybyś mi skrzydła przypięła!
Żebym najprędzej bór przeleciała,
Potem Filona ścisnęła!”.
Dziewczyna pragnie jedynie jak najszybciej znaleźć się u boku ukochanego. Gdyby miłość dodawała skrzydeł, Laura przefrunęłaby oddzielający ją od Filona las.
Zmianę nastroju wiersza wprowadza część piąta. Stęskniona bohaterka, przybywszy w końcu na umówione miejsce spotkania odkrywa, iż nie ma tam jej „lubego”. Jej zdziwienie szybko ustępuje miejsca przekonaniu, iż została zdradzona i porzucona:
„Oto już jawor... Nie masz miłego!
Widzę, że jestem zdradzona!
On z przywiązania żartuje mego,
Kocham zmiennika Filona”.
W kolejnych wersach Laura tworzy sugestywną wizję niewiernego bohatera:
„Pewnie on teraz koło bogini
Swej, czarnobrewki Dorydy,
Rozrywkę sobie okrutną czyni,
Kosztem mej hańby i biedy.
Pewinie jej mówi: że obłądzona”.
Fantazjowanie na temat ukochanego, zabawiającego się z posiadaczką czarnych brwi Dorydą sprawia, iż Laura zaczyna mieć halucynacje:
„Wpieram się w drzewa i bory,
I zamiast jego białego łona,
Ściskam nieczułe jawory”.
W pewnym momencie, przyciskając ciało do drzewa, cierpiąca dziewczyna woła do swojego Filona:
strona: 1 2 3 4 5
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies