Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Oświecenie
ZÅ‚ożona z zaledwie czterech wersów, pochodzÄ…ca z pierwszej części „Bajek nowych” epigramatyczna bajka Ignacego Krasickiego „Filozof” jest tekstem filozoficznym, kryjÄ…cym pod pozornie niewiele znaczÄ…cÄ… opowieÅ›ciÄ… o niewierzÄ…cym w Boga mężczyźnie gÅ‚Ä™bokÄ… prawdÄ™ o czÅ‚owieku i o jego sÅ‚aboÅ›ciach. Utwór realizuje zaÅ‚ożenia dopracowanej przez jego autora koncepcji bajki epigramatycznej:
„Krasicki stworzyÅ‚ specjalny model bajki epigramatycznej, operujÄ…cej syntetycznym obrazem i sentencjÄ… (konkret staje siÄ™ podstawÄ… uogólnienia – moraÅ‚u), odznaczajÄ…cej siÄ™ zwiÄ™zÅ‚oÅ›ciÄ… i bogactwem treÅ›ci” (Z. GoliÅ„ski, „Krasicki”, Warszawa 2002, s. 135-137).
Opisana sytuacja liryczna jest czytelna: tytuÅ‚owy filozof, okreÅ›lony mianem „zaufanego (…) w zdaniach przedsiÄ™wziÄ™tych” nie wierzyÅ‚ w Pana Boga i Å›miaÅ‚ siÄ™ z „wszystkich Å›wiÄ™tych”, czyli z religii (zachowanie to jest tożsame z oÅ›wieceniowymi tendencjami do odrzucania wyższego autorytetu). ÅšwiatopoglÄ…d i zachowanie bohatera zmieniÅ‚o siÄ™ dopiero wtedy, gdy w jego życiu nastÄ…piÅ‚ kryzys, gdy staÅ‚o siÄ™ coÅ› zÅ‚ego:
„PrzyszÅ‚a sÅ‚abość, aż mÄ™drzec, co firmament mierzyÅ‚,
Nie tylko w Pana Boga - i w upiory wierzyÅ‚”.
OkreÅ›lenie „co firmament mierzyÅ‚” jest metaforÄ… racjonalnego podejÅ›cia filozofa do Å›wiata i do jego Stwórcy, jest ilustracja jego zdroworozsÄ…dkowych dociekaÅ„.
CaÅ‚a bajka jest miniaturowym biogramem życia tytuÅ‚owego bohatera, poczÄ…wszy od ateistycznego, a wrÄ™cz ironicznego podejÅ›cia do Å›wiata, poprzez moment przeÅ‚omowy, który stanowiÅ‚a niezidentyfikowana „sÅ‚abość”, a skoÅ„czywszy na zawierzeniu we wszystkie siÅ‚y rzÄ…dzÄ…ce wszechÅ›wiatem – boskie oraz diabelskie, na przejÅ›ciu ze stanowiska racjonalisty do poglÄ…dów irracjonalnych.
NakreÅ›lajÄ…c portret tytuÅ‚owej postaci Krasicki zadbaÅ‚, by mimo krótkiej formy przedstawić maksimum treÅ›ci. W zaledwie czterech linijkach udaÅ‚o siÄ™ oÅ›wieceniowemu pisarzowi ukazać postać posiadajÄ…cego wysokie mniemanie o sobie filozofa-racjonalisty oraz wpleść w opowieść o kluczowej zmianie, jaka zaszÅ‚a w jego życiu, przypowieść o potrzebie zawierzenia wyższej sile, gdy dotyka nas „sÅ‚abość”, czyli Å›mierć, chwila zagrożenia, przekonanie o nadciÄ…gajÄ…cym koÅ„cu. Przez wielu krytyków bajka jest uważana – dziÄ™ki skontrastowaniu zachowania filozofa w sytuacji dobrobytu oraz w sytuacji sÅ‚aboÅ›ci - za literackÄ… ilustracjÄ™ przysÅ‚owia „jak trwoga, to do Boga”.
MieczysÅ‚aw Klimowicz, autor wielu prac na temat Krasickiego i polskiego oÅ›wiecenia, nazwaÅ‚ analizowanÄ… bajkÄ™ – obok „Dewotki”, „Szczura i kota”, „Przyjaciela”, „Hipokryty”, Kartownika”, „Myszy i kota” czy „Malarzy” – bajkÄ… krytykujÄ…cÄ… ludzkie wady (podziaÅ‚ ze wzglÄ™du na tematykÄ™, umieszczony w książce „OÅ›wiecenie”, Warszawa 1998 ).
Filozof - interpretacja i analiza
Autor: Karolina MarlêgaZÅ‚ożona z zaledwie czterech wersów, pochodzÄ…ca z pierwszej części „Bajek nowych” epigramatyczna bajka Ignacego Krasickiego „Filozof” jest tekstem filozoficznym, kryjÄ…cym pod pozornie niewiele znaczÄ…cÄ… opowieÅ›ciÄ… o niewierzÄ…cym w Boga mężczyźnie gÅ‚Ä™bokÄ… prawdÄ™ o czÅ‚owieku i o jego sÅ‚aboÅ›ciach. Utwór realizuje zaÅ‚ożenia dopracowanej przez jego autora koncepcji bajki epigramatycznej:
„Krasicki stworzyÅ‚ specjalny model bajki epigramatycznej, operujÄ…cej syntetycznym obrazem i sentencjÄ… (konkret staje siÄ™ podstawÄ… uogólnienia – moraÅ‚u), odznaczajÄ…cej siÄ™ zwiÄ™zÅ‚oÅ›ciÄ… i bogactwem treÅ›ci” (Z. GoliÅ„ski, „Krasicki”, Warszawa 2002, s. 135-137).
Opisana sytuacja liryczna jest czytelna: tytuÅ‚owy filozof, okreÅ›lony mianem „zaufanego (…) w zdaniach przedsiÄ™wziÄ™tych” nie wierzyÅ‚ w Pana Boga i Å›miaÅ‚ siÄ™ z „wszystkich Å›wiÄ™tych”, czyli z religii (zachowanie to jest tożsame z oÅ›wieceniowymi tendencjami do odrzucania wyższego autorytetu). ÅšwiatopoglÄ…d i zachowanie bohatera zmieniÅ‚o siÄ™ dopiero wtedy, gdy w jego życiu nastÄ…piÅ‚ kryzys, gdy staÅ‚o siÄ™ coÅ› zÅ‚ego:
„PrzyszÅ‚a sÅ‚abość, aż mÄ™drzec, co firmament mierzyÅ‚,
Nie tylko w Pana Boga - i w upiory wierzyÅ‚”.
OkreÅ›lenie „co firmament mierzyÅ‚” jest metaforÄ… racjonalnego podejÅ›cia filozofa do Å›wiata i do jego Stwórcy, jest ilustracja jego zdroworozsÄ…dkowych dociekaÅ„.
CaÅ‚a bajka jest miniaturowym biogramem życia tytuÅ‚owego bohatera, poczÄ…wszy od ateistycznego, a wrÄ™cz ironicznego podejÅ›cia do Å›wiata, poprzez moment przeÅ‚omowy, który stanowiÅ‚a niezidentyfikowana „sÅ‚abość”, a skoÅ„czywszy na zawierzeniu we wszystkie siÅ‚y rzÄ…dzÄ…ce wszechÅ›wiatem – boskie oraz diabelskie, na przejÅ›ciu ze stanowiska racjonalisty do poglÄ…dów irracjonalnych.
NakreÅ›lajÄ…c portret tytuÅ‚owej postaci Krasicki zadbaÅ‚, by mimo krótkiej formy przedstawić maksimum treÅ›ci. W zaledwie czterech linijkach udaÅ‚o siÄ™ oÅ›wieceniowemu pisarzowi ukazać postać posiadajÄ…cego wysokie mniemanie o sobie filozofa-racjonalisty oraz wpleść w opowieść o kluczowej zmianie, jaka zaszÅ‚a w jego życiu, przypowieść o potrzebie zawierzenia wyższej sile, gdy dotyka nas „sÅ‚abość”, czyli Å›mierć, chwila zagrożenia, przekonanie o nadciÄ…gajÄ…cym koÅ„cu. Przez wielu krytyków bajka jest uważana – dziÄ™ki skontrastowaniu zachowania filozofa w sytuacji dobrobytu oraz w sytuacji sÅ‚aboÅ›ci - za literackÄ… ilustracjÄ™ przysÅ‚owia „jak trwoga, to do Boga”.
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies