Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Oświecenie

Dewotka - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marl�ga

Bajka „Dewotka” Ignacego Krasickiego została opublikowana w trzeciej księdze zbioru „Bajki i przypowieści”, opublikowanego w 1830 roku przez paryskie wydawnictwo U Barbezata. O genezie tomu i okolicznościach towarzyszących oddaniu go w ręce czytelników traktuje fragment zaczerpnięty z nowszego opracowania twórczości oświeceniowego „króla poetów”, książki „Krasicki” autorstwa Zbigniewa Golińskiego:„Bajki epigramatyczne w liczbie stu, podzielone na cztery symetryczne części, wraz z kilkoma dalszymi w osobnym przydatku, wpisał Krasicki do takiego samego zeszytu o kształcie wydłużonej ósemki, co czystopisowy tekst Monachomachii. Zbiór zatytułowany przez autora jednowyrazowo Bajki był zapewne gotów już wczesną wiosną 1778 roku, chociaż Krasicki nie zdecydował się na druk. Zatrzymał go z myślą o dalszym przeglądaniu, poprawkach, przesunięciach w układzie. Kiedy wreszcie ku końcowi tego roku postanowił wysłać rękopis do Warszawy, przekomponował cały zestaw; dał inny zupełnie porządek wierszy, niektóre usunął, a przydał nowe, odstępując od symetrii liczb w poszczególnych częściach i całości”.

Mieczysław Klimowicz, autor wielu prac na temat Krasickiego i polskiego oświecenia, nazwał bajkę Ignacego Krasickiego „Dewotka” – obok „Filozofa”, „Szczura i kota”, „Przyjaciela”, „Hipokryty”, „Kartownika”, „Myszy i kota” czy „Malarzy” – bajką krytykującą ludzkie wady (podział ze względu na tematykę, umieszczony w książce „Oświecenie”, Warszawa 1998).

Pod względem kompozycyjnym cechą utworu jest połączenie narracji z wypowiedzią postaci, przez co przynosi na myśl zasłyszaną gdzieś przypadkiem anegdotę lub opowiedziany dawno temu przez znajomego nieco gorzki – ze względu na poruszany problem - dowcip.

Opisana sytuacja liryczna nie jest skomplikowana. Oto tytułowej dewotce – kobiecie zamożnej i posiadającej pewną pozycję w społecznej hierarchii, „służebnica w czymsiś przewiniła”. Stało się to w czasie modlitwy tej pierwszej. Nie wiadomo, jaki był powód konfliktu, to nie jest istotne, ponieważ cała bajka jest skonstruowana wokół zachowania pracodawczyni służącej. Okazuje się, że zakończenie modlitwy nie wiąże się z wyciszeniem czy próbą poprawy charakteru:
„Właśnie natenczas, kiedy pacierze kończyła.
Obróciwszy się przeto z gniewem do dziewczyny,
Mówiąc właśnie te słowa: "... i odpuść nam winy,
Jako my odpuszczamy" - biła bez litości”.

Zachowanie „dewotki” jest właściwe znaczeniu tego słowa, ponieważ dewocję cechuje powierzchowna, manifestacyjna pobożność.

Postępowanie bohaterki bajki jest zgodne z przytoczonym, negatywni nacechowanym wytłumaczeniem. Jej pobożność była jedynie powierzchowna, tak naprawdę była osobą gwałtowną, brutalną, bezlitosną, co potwierdzają i uwypuklają zastosowane przez Krasickiego imiesłowowe formy czasownikowe: „obróciwszy się (…) mówiąc (…) biła”. Dzięki nim autor stwarza złudzenie, iż dewotka działała bardzo szybko, wręcz mechanicznie, nie musiała zaprzestać modlitwy, aby zbić służącą. Recytując machinalnie wersy Modlitwy do Matki Boskiej i deklarując żarliwie odpuszczanie win „i odpuść nam winy, / Jako my odpuszczamy” - „biła bez litości”.

Ciekawym zabiegiem widocznym w analizowanej bajce jest podsumowanie jej odautorskim komentarzem, w którym Krasicki zawarł swój pogląd na zachowanie fałszywie pobożnych hipokrytów:
„Uchowaj, Panie Boże, takiej pobożności”.

W tym żartobliwym, a jednocześnie gorzkim zdaniu widać pragnienie jego autora – obdarowanie człowieka na tyle silną Bożą łaską, aby nie uciekał się do fałszywej pobożności, a starał się być szczerym, nawet w intymnych relacjach ze Stwórcą, oraz miłosiernym w kontaktach z innymi – zwłaszcza ze słabszymi.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Karpiński Franciszek

Laura i Filon - interpretacja i analiza
Do Justyny. Tęskność na wiosnę - interpretacja i analiza
Pieśń o Narodzeniu Pańskim

Krasicki Ignacy

Inne

Motywy w bajkach Krasickiego
Satyry Krasickiego

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies