Geneza „Balladyny”
Słowacki napisał Balladynę jesienią 1834 roku w Genewie. Historycy literatury (np. Mieczysław Inglot) doszukują się jej „korzeni” w ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej.Istotną rolę miałaby tu odgrywać sytuacja Polaków na emigracji. Powstanie listopadowe (1830 – 1831) zakończyło się klęską. Rozpoczęły się represje rosyjskie wobec Polaków. Inteligencja polska, pisarze, politycy, artyści, szlachta i powstańcy zaczęli masowo wyjeżdżać. Ów ruch – masowe wyjazdy nazwano Wielką Emigracją. Ośrodki emigracyjne znajdowały się w wielu krajach: we Fran... więcej
Motywy baśniowe, legendarne i historyczne w „Balladynie” Słowackiego
Dzieło Słowackiego jest oryginalną „fantastyczną legendą” – legendą zrodzoną w fantazji i wyobraźni autora, pozbawioną historycznych „przekaźników”. Brak w niej faktów historycznych (wydarzeń, realnych postaci), konsekwencji w zakresie czasowych i geograficznych realiów. Nie ma również psychologicznego prawdopodobieństwa postaci. Próżno doszukiwać się racjonalnej motywacji zdarzeń. Na plan pierwszy wysuwa się swobodna autorska fantazja. Ona narzuca światu przedstawionemu własne reguły.Legenda – opowieść o niezwykłych wydarzeniach związa... więcej
„Balladyna” jako antybaśń i antydramat
W Balladynie brak zdecydowanego triumfu dobra nad złem, nie ma optymistycznego zakończenia, jak w niektórych baśniach (np. w baśni o królewnie Śnieżce, czy Kopciuszku). Balladyna „zwyciężająca” wszystko i wszystkich zbrodnią, ginie rażona piorunem. Takie „ujęcie” – „odwrócona” konwencja baśni i ballady przypomina raczej antybaśń i antyballadę.Poeta „naigrawa się”, drwi z romantycznego mitu cnotliwego i szczęśliwego ludu – „skarbca” zasad moralnych i symbolu wzniosłej kultury. Wdowa wcale nie jest szczęśliwa pod swo... więcej
Konflikty moralne w „Balladynie”
W dramacie ścierają się idee: władzy, sprawiedliwości i miłości.Miłość jest tutaj siłą destrukcyjną, staje się zarzewiem konfliktu pomiędzy światem fantastycznym (nadprzyrodzonym) a realistycznym, światem bogów, bóstw a światem ludzi. Wszystko zaczyna się od tego, że bogaty rycerz zamierza się ożenić i nie wie, gdzie szukać damy serca. W związku z tym udaje się do słynącego z mądrości biedaka zamieszkującego okoliczne lasy. Zamierza „otrzymać” dobrą radę. W międzyczasie starzec opowiada mu historię swojego królewskiego rodu, czym rozpala patriotyczne uczucia... więcej
Problematyka władzy w „Balladynie”
Problem żądzy władzy pojawia się już w pierwszym akcie, kiedy Balladyna i Alina rywalizują o względy grafa. Walczą o władzę, bo bycie żoną Kirkora wiąże się z rangą, tytułem, beztroską. Alina mówi:„Jak będę panią, to ci znajdę męża...”
„(...) Bo też widzisz, siostro, że ten dzbanek
To moje szczęście, mój mąż, mój kochanek,
Moje sny złote i mój ślubny wianek,
I wszystko moje...”
Balladynę najwyraźniej mogły zachęcić do przestępstwa takie „przemowy” siostry. Zdała sobie sprawę, ile może stracić. Sięgnęła po nóż. Z czase... więcej
Czas i miejsce akcji w „Balladynie”
Czas akcjiLegendarny – „mityczny” odwołujący się do mitu o Lechu – założycielu państwa polskiego i dynastii Popiellidów.
Czas akcji w dramacie obejmuje okres czterech dni. Filon zeznając przed sądem, mówi o domniemanym czasie zabójstwa Aliny: „Trzy razy księżyc i gwiazdy pobladły (Przed Apollinem)”. Między Aktem I i II upływa noc (wtedy, gdy w chacie Wdowy zatrzymuje się na nocleg Kirkor, tego samego wieczoru Balladyna idzie na spotkanie z Grabkiem). Zabójstwa dokonano drugiego dnia rankiem. Wkrótce potem odbył się ślub starszej siostry z Kirko... więcej
Opinie i komentarze o „Balladynie”
Baśniowość „Balladyny”„Balladyna” to świat baśni. Baśń operuje na zasadzie dyskonta wiarygodności, usypia w czytelniku poczucie prawdopodobieństwa. Byłoby absurdalną pedanterią prawować się z jej autorem o nieprawdopodobieństwa, domagać się w niej realistycznej motywacji. Idzie jednak o to, że w „Balladynie” nieskładności tych jest szczególnie dużo. I nie wszędzie tłumaczą się one wymogami swoistej baśniowej motywacji. Nonszalancja poety ma tu w sobie coś prowokacyjnego, jest jakby na pokaz, jest jakby wyzwaniem rzuconym czytelnikowi. Wraz z przedmo... więcej
„Balladyna” jako dramat romantyczny – kompozycja i struktura
KompozycjaBalladynę Słowackiego zalicza się do kanonu dramatów romantycznych, gatunkowo zaś jest tragedią, czyli utworem o silnie zaakcentowanym wątku konfliktu między dążeniami i działaniami bohaterów a mocami wyższymi – siłami nadprzyrodzonymi i światem wartości moralnych. Tragedia zazwyczaj kończy się katastrofą, ponieważ dążenia bohaterów są sprzeczne z normami etycznymi, ogólnie przyjętym i respektowanym etosem. Jednostka musi ponieść klęskę, przypominając tym samym o odwiecznych konfliktach między dobrem a złem, nieprawością a sprawiedliwością, kłamst... więcej
Styl „Balladyny”
W dramacie romantycznym mogły „występować” i być ze sobą łączone różne style wypowiedzi: styl niski pobrzmiewał obok stylu wysokiego - patetycznym wypowiedziom towarzyszyły kwestie stylizowane np. na gwarę ludową. Taki zabieg „celował” w uzyskaniu efektu śmieszności, groteski, karykatury. Podkreślał również odrębność postaci (patetyczny Filon, „gminny”, pospolity Grabiec, mądry Pustelnik), indywidualizował je, a przez to ukazywał niemożność porozumienia się między nimi. Grabiec nie mógł porozumieć się z Goplaną:„Goplana
Jak się nazywas... więcej
Melodyjność i plastyczność „Balladyny”
Balladynę wypełnia mnóstwo wielorakich dźwięków, śpiewów Między innymi dźwięcznie brzmią pieśni ludowe, melodie instrumentalne – dźwięki fujarki, odgłosy przyrody, tajemnicze echa. Całości dopełnia widowiskowość dramatu – otwarte przestrzenie: las, okolice jeziora, pole bitewne w Gnieźnie. Nieczęsto akcja przenosi się do pomieszczeń zamkniętych, a jeśli już, to są to ogromne sale zamkowe (np. tam, gdzie odbywa się uczta), rzadko przestrzeń „zawęża się”, „kurczy” do rozmiarów chaty Wdowy czy chaty Pustelnika.„Krajobraz” gra koloram... więcej
„Szekspiryzm” w „Balladynie” Juliusza Słowackiego
W kwestii fantastyki dramat Słowackiego wykazuje podobieństwo do dramatów Szekspira, zwłaszcza w kreacji postaci – reprezentantów świata nadprzyrodzonego. U angielskiego dramaturga często „występują” duchy, elfy itp. Obydwa światy: świat fantastyki i świat ludzi przenikają się, wzajemnie na siebie oddziaływają, nie zaciera się granica między nimi – są płynne.U Szekspira galerię postaci uzupełniają przedstawiciele stanów i środowisk typowych dla literatury historycznej oraz baśniowej: król, rycerz, chłop, dworzanin. Balladyna naśladuje te wątki, a niekt... więcej
Bibliografia
Literatura przedmiotowa:1.Słowacki Juliusz, Balladyna, Rzeszów 1990.
Literatura podmiotowa:
1.Bizan M., Hertz P., Głosy do Balladyny, [w:] Słowacki J. Balladyna, Warszawa 1970.
2.Krzyżanowski J., Polskie motywy baśniowe w twórczości Słowackiego [w:] Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru, Warszawa 1977.
3.Kubacki W., W wyobraźni, Warszawa 1964.
4.Maciejewski J., Balladyna czyli świat przez pryzma przepuszczony [w:] Trzy szkice romantyczne, Poznań 1967.
5.Makowski S., Balladyna Juliusza Słowackiego, Warszawa 1987.
... więcej
Najważniejsze inscenizacje „Balladyny”
Spektakle teatralne są zazwyczaj formą interpretacji danego dzieła. Podobnie zdarzało się w przypadku Balladyny Słowackiego, która jest jedną z częściej grywanych sztuk. Konsekwentna i spójna konstrukcja dramatu daje spore możliwości reżyserom, lecz bywa, że ci, bardzo powierzchownie traktują utwór. Wydobywają „sensacyjność” wątków lub zbyt mocno akcentują ludowy „przekaz”, zapominając o głębi intelektualnej sztuki.Godne uwagi inscenizacje:
Po raz pierwszy wystawiono Balladynę 7 marca 1862 roku w Teatrze im. Skarbka we Lwowie. Przedstawienie było jednora... więcej
Nawiązania do „Balladyny”
Balladyna Słowackiego nie tylko dla twórców teatralnych stanowiła źródło inspiracji. Do romantycznego dzieła sięgali plastycy, muzycy, literaci.- Na polu muzyki, prócz kompozycji tworzonych do poszczególnych inscenizacji dramatycznych (np. kompozycja Henryka Jareckiego z 1872 roku, Henryka Opieńskiego z 1914 roku) powstawały utwory inspirowane dramatem np. Balladyna Ludomira Różyckiego z 1910 roku, a także opery – np. opera Goplana z 1895 roku . Wystawiono ją w 1896 roku.
- Na polu plastyki – wyróżniały się nie tylko wspaniałe dekoracje, ale i d... więcej
Symbolika „Balladyny”
Czytając Balladynę, odbiorca dostrzega pojawiające się co pewien czas elementy, które posiadają dodatkowe (prócz konkretnego), ukryte znaczenia. Są to przedmioty - symbole i „metaforyczne” barwy. Pojawiają się odnośnie danych zdarzeń, pogłębiając je i dodając tragizmu. Są pewnego rodzaju sugestią. Mają przemawiać nie tylko do logiki odbiorcy, ale również do jego wyobraźni.Przykłady:
- dzban malin – Alina i Balladyna zbierają maliny do dzbanów – każda do swojego, ale spór między nimi będzie się toczył o jeden dzban – ten, który będzie szybciej napełn... więcej
Fantastyka w „Balladynie”
W dramacie Słowackiego prócz postaci realnych, zaznacza się obecność osób fantastycznych. Te ostatnie wpływają na wydarzenia dziejące się w świecie ludzi. Nadają prezentowanym wypadkom charakter irracjonalny, fantastyczny. Dzięki temu powstaje „plan metafizyczny”. W owym planie uwidacznia się działalność boginki z jeziora Gopło – Goplany oraz jej diablików – asystentów: Skierki i Chochlika.Goplana to piękna wodna nimfa, która wynurza się z jeziornych wód. Jej głowę otacza wianek z budzących się do życia jaskółek lub świetlisty półksiężyc. Jest delikat... więcej
Groteska i ironia w „Balladynie”
Świat przedstawiony w Balladynie jest nierealistyczny. Przypomina ludową baśń, balladę, legendę, ale nie o charakterystycznych dla tych gatunków cechach. Są one zdeformowane, przesycone ironią, żartem. Poszczególne wątki zostały sparodiowane.Autor stworzył iluzję literacką - odbiorca ma wrażenie istnienia danego świata, ale jest to tylko złudzenie.
Groteska – jest rodzajem satyry silnie deformującej rzeczywistość, zawiera elementy karykatury i fantastycznej stylizacji. Łączy w sobie grozę, makabrę i jednocześnie poczucie humoru, co w rezultacie sprawia efekt tragikomiczny. Groza i... więcej
Kogo, dlaczego i jak zabiła Balladyna?
Balladyna dążyła do władzy bez względu na koszty. Była gotowa posunąć się nawet do zabicia najbliższych jej osób, aby osiągnąć cel. Kogo, dlaczego i w jaki sposób zabiła Balladyna?Z tego artykułu dowiesz się:
kogo Balladyna zabiła osobiście;do jakich zabójstw przyczyniła się Balladyna;jak i dlaczego zostały popełnione wszystkie morderstwa;jak Balladyna przyczyniła się do śmierci matki.
Zabójstwa dokonane przez Balladynę: Alina, Gralon, Grabiec, Fon Kostryn
Zabójstwa, do których przyczyniła się Balladyna: Pustelnik, Kirkor, matka (Wdowa)
Zabójs... więcej
Motywy literackie w Balladynie J. Słowackiego
Motyw miłościMotyw miłości w Balladynie został zniekształcony. Pojawia się kilka wątków romantycznych, ale żaden z nich nie jest do końca szczery. Balladyna spotyka się z Grabcem, ale porzuca go, kiedy ma możliwość poślubienia księcia i poprawy swojej sytuacji życiowej. Co więcej, później zabija byłego kochanka, aby zdobyć koronę Lecha.
Małżeństwo bohaterki z Kirkorem nie ma związku z prawdziwą miłością. Balladyna pragnie jedynie władzy, jej zapewnienia o szczerym uczuciu są jedynie manipulacją. Po ślubie szybko nawiązuje romans z Kostrynem, którego później zabija, aby zdobyć władz... więcej
Korona Lecha (Popielów) - historia i znaczenie
Korona Lecha ma niezwykle ważne znaczenie w Balladynie. Jest nie tylko atrybutem najwyższej władzy, ale także przedmiotem odgrywającym kluczową rolę w dramacie. To magiczny talizman, który stanowi jeden z elementów świata fantastycznego w Balladynie.Z tego artykułu dowiesz się:
jaka była historia korony Lecha;w jaki sposób Balladyna zdobyła koronę Lecha;jakie znaczenie miała korona Lecha.
Historia korony Lecha
Historię korony Lecha opowiada Pustelnik podczas swojego spotkania z Kirkorem. Według legendy, jeden z trzech króli wracających z Betlejem zabłądził w wysok... więcej
kontakt | polityka cookies