Geneza „Wesela” Wyspiańskiego
Podstawą do napisania dramatu było autentyczne wesele poety Lucjana Rydla. Wywodził się z rodziny profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego.Jego żoną została i Jadwiga Mikołajczykówna, pochodząca z wsi Bronowice, córka tamtejszego gospodarza.Ślub tej pary odbył się 20 listopada 1900 roku w krakowskim kościele Mariackim. Tytułowe wesele odbyło się w bronowickim dworku Włodzimierza Tetmajera. Od blisko dziesięciu lat był mężem Jadwigi – Hanny. Dworek ten zwany jest dzisiaj „Rydlówką”. Kilka lat po swoim weselu Lucjan Rydel odkupił go od Włodzimierza Tetmaje... więcej
Premiera spektaklu „Wesele”
Premiera „Wesela” miała miejsce 16 marca 1901 r. w Teatrze Miejskim . Dziś to Teatr im. J.Słowackiego w Krakowie. Sztuka odniosła niespodziewany sukces. Nikt przed premierą nie był co do niej przekonany, nawet ówczesny dyrektor teatru Józefem Kotarbińskim.Aktorzy rezygnowali z odgrywania poszczególnych postaci, a na próbach uznawali tekst za nudny. Reżyserem pierwszego spektaklu był Adolf Wawelski wraz z samym Wyspiańskim. Dramatopisarz zaprojektował scenografię do dramatu.
Sztuka wywarła piorunujące wrażenie na widzach, o czym świadczy fakt, iż po zamykającej utwór pieśni... więcej
Czas i miejsce akcji w „Weselu” Wyspiańskiego
Akcja i czas są zdeterminowane przez prawdziwe wydarzenia. Dramat rozgrywa się w nocy z 20 na 21 listopada 1900 roku, w noc oczepin To tradycyjne zdjęcia pannie młodej wianka z głowy i zastąpienia go czepcem. Miało miejsce na weselu przyjaciela autora - Lucjana Rydla.Bronowice - obecnie Dzielnica VI Bronowice to dzielnica, jednostka gminy miejskiej Kraków. Znajdują się tam: dwór Kazimierza Tetmajera oraz dwór Lucjana Rydla.
Cała akcja toczy się w podkrakowskich Bronowicach. Rzecz rozgrywa się w jednej izbie zwanej świetlicą, w której tradycyjnie przyjmuje się gości. Izbę t... więcej
Symbolika w „Weselu”
Najbogatsze w symbole są akty II i III. Symbole w „Weselu” można dostrzec w trzech płaszczyznach: osobach dramatu, przedmiotach oraz poszczególnych scenach.Osoby dramatu
- Chochoł jest postacią, która ma bardzo bogatą symbolikę. Można ją odczytywać na wiele sposobów. Jest symbolem marazmu i uśpienia narodu. Zarazem symbolizuje nadzieję na rychłe przebudzenie. Pod nim śpi przecież róża, czyli oznaka piękna życia.
- Widmo malarza - Ludwika de Laveaux - symbolizuje romantyczną miłość, która zostaje odrzucona. Dla Marysi, której się ukazuje jest sy... więcej
Struktura i odmiany dramatu w „Weselu”
Wyspiański zastosował znany już w antyku zabieg trzech jedności: miejsca, akcji i czasu.Innym nawiązaniem do dramatu antycznego jest wprowadzenie chóru w scenie, w której Pan Młody spotyka Hetmana. Utwór składa się z trzech aktów, które składają się kolejno z 38, 30 i 37 scen.
Akt pierwszy
Jest nazywany przez wielu badaczy „krakowską szopką” . Jednocześnie to komedia społeczno-obyczajowa.
Ten rodzaj dramatu określany jest mianem realistyczno-obyczajowego. Bohaterowie w kolejnych scenach ukazują się głównie w parach. Ich dialogi są często zabawne... więcej
„Teatr mój widzę ogromny”, czyli koncepcja teatru ogromnego
Teatr ogromny to wizja sztuki według Wyspiańskiego. Polega to na synkretyzmie, eklektyzmie, łączeniu w jedną całość wielu gatunków sztuki.Wyspiański słynął z tego, iż był tzw. człowiekiem renesansu. Miał wszechstronne uzdolnienia. Projektował kostiumy i scenografię do swoich sztuk. Tworzył też słowa piosenek. Nieodłączną częścią Wesela jest muzyka i elementy malarstwa impresjonistycznego. Wyspiański fascynował się nim.
Do elementów muzycznych należy zaliczyć obecną przez całe dwa pierwsze muzykę weselną. Tańczą do niej pary. Poza tym piosenkę wykonuj... więcej
Stylizacja na gwarę w „Weselu”
Języka, jakim posługują się mieszkańcy Bronowic w Weselu, nie można nazwać gwarą. Jest to, bowiem, język stylizowany na gwarę podkrakowskiej wsi. Cechuje go skłonność do mazurzenia. To typowe dla rejonu Małopolski. Polega m. in. na wymawianiu zamiast „cz” – „c”, „sz” – „s”, „dż” – „d” itp. Przykładem może być wypowiedź Jaśka skierowana do Kaspra:„Do zeniacki pirsy leń,
a wpół chyci, zwyobraco”.
Innym przykładem mazurzenia są słowa Panny Młodej wypowiedziane do Pana Młodego:
„Moze, moze –
cięgiem ino godos o tem”.
Kolejną cechą styliza... więcej
Wybrane adaptacje „Wesela” w kulturze
Dramat Wyspiańskiego jest do dziś bardzo często wystawiany.Wielką popularnością i frekwencją cieszył się spektakl Teatru Narodowego w Warszawie, reżyserowany przez Jerzego Grzegorzewskiwgo. Premiera tego spektaklu odbyła się 30 stycznia 2000 roku.
Wesele od tamtego czasu nie schodzi ze sceny. Uwagę przykuwa gwiazdorska obsada spektaklu, w rolach „osób” występują między innymi: Wojciech Malajkat jako Pan Młody, Zbigniew Zamachowski jako Poeta, Maciej Kozłowski w roli Wojtka, Jerzy Radziwiłowicz jako Gospodarz, Emilian Kamiński jako Ksiądz, Dorota Segda jako Rachel.
Gościnnie występ... więcej
Najważniejsze cytaty „Wesela”
Duża część cytatów z Wesela weszła na stałe do języka polskiego. Większość funkcjonuje na zasadzie porzekadeł.„A, ja myśle, ze panowie
duza by juz mogli mieć,
ino oni nie chcom chcieć!”
Czepiec do Dziennikarza
„Wyście sobie, a my sobie.
Każden sobie rzepkę skrobie”
Radczyni do Kliminy
„No, pan się narodowo bałamuci,
panu wolno – a to ładny krój –
to już było”
Żyd do Pana Młodego
„Jak się żenić, to się żenić!”
Pan Młody do Radczyni
„(…) tak by gdzieś het gnało, gnało,
tak by się nam serce śmiało
do ogromny... więcej
Bibliografia
1.Łempicka A., O „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, Wrocław 19552.Łempicka A., Wyspiański pisarz dramatyczny: idee i formy, Kraków 1973
3.Natanson W., Stanisław Wyspiański, Warszawa 1982
4.Nowakowski J., Wyspiański Stanisław, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2, Warszawa 1985
5.Prusak M., Wyspiański w labiryncie teatru, Warszawa 2005
6.Skwarczyńska S., „Chocholi taniec” Wyspiańskiego jako obraz-symbol w języku późniejszej sztuki polskiej, Kraków 1969
7.Skwarczyńska S., Wyspiańskiego symboliczny dramat narodowy jako no... więcej
„Wesele” - plan wydarzeń
Akt I1. Rozmowa Czepca z Dziennikarzem o polityce i polskim społeczeństwie.
2. Flirt Dziennikarza z Zosią.
3. Zgoda Radczyni na tańce Zosi i Hanki z chłopami.
4. Dialog Radczyni i Kliminy o podziałach miasto - wieś.
5. Taniec Zosi i Kaspra oraz Hanki i Jaśka.
6. Państwo młodzi rozprawiają o karierze Księdza, miłości i szczęściu.
7. Czułe wyznania Pana Młodego świadczące o chłopomanii.
8. Zosi i Haneczki poglądy na miłość.
9. Rozmowa Żyda i Pana Młodego o weselu.
10. Przybycie wyemancypowanej Racheli.
11. Odniesienia do mitologii Racheli i Poety.
12. Zapewnienia Pana Młodego o wyższości życia ... więcej
Ocena społeczeństwa w „Weselu” Wyspiańskiego
W utworze Wyspiański skupia się na dwóch wiodących warstwach – chłopstwie i inteligencji. Obie przedstawia w złym świetle.Inteligencja jest bierna, nie stać jej na czyny. Brak jej woli i siły przywódczej. Woli żyć złudnymi wspomnieniami z przeszłości. Ich miłość do wsi jest płytka.
Chłopi są świadomi swej siły. Sami jednak nie są w stanie zorganizować powstania. Wielu z nich ma wady, takie jak skłonność do bijatyki czy porywczość. Wolą skupiać się na korzyściach materialnych, niż dobru narodu. Duchowni zostali poddani krytyce w postaci księdza. Skupia się on przede wszystk... więcej
Obraz chłopów w „Weselu” Wyspiańskiego
Chłopi są jedną z dwóch grup szczegółowo scharakteryzowanych w „Weselu” Ich przedstawicielami są mieszkańcy Bronowic. To rodzina Panny Młodej, ich sąsiedzi i parobkowie. To grupa bardzo zróżnicowana.Ukazani mieszkańcy wsi są uparci. Kierują się własnym rozumem. W swoich zachowaniach często są prymitywni. Mówią gwarą. Mają ukształtowaną tożsamość narodową. Potrzebują jednak przywództwa.
Przywiązani są do tradycji i starych obyczajów. Panna Młoda, mimo iż cisną ją buty nie chce ich zdjąć, bo „trza być w butach na weselu”. Tańczy do utraty tchu, bo tak trzeba. Z drugi... więcej
Obraz inteligencji w „Weselu” Wyspiańskiego
Inteligencja została w „Weselu” ukazana w sposób negatywny. To przedstawiciele mieszkańców Krakowa. Są wśród nich poeci, dziennikarze, artyści.Inteligencja wykazuje się brakiem znajomości życia wiejskiego. Uważa chłopów za gorszych od siebie. Nie wierzy w ich zainteresowanie politykom. Pełna jest nieufności. Lęka się też porywczego zachowania chłopów. W swych sądach kieruje się stereotypami. Niektórzy z krakusów reprezentują chłopomanię. Są zafascynowani wsią. Pragną żyć na wsi. Uważają, że panuje tam spokój i harmonia. Najbardziej zakochany we wsi jest pochodzący z miasta Pan Mł... więcej
Wymowa ideowa „Wesela” Wyspiańskiego
W „Weselu” Wyspiański poruszył problematykę narodową i społeczną. Przywołał wiele narodowych stereotypów. Zdemaskował narodowe mity. Scharakteryzował też polskie społeczeństwo. Skupił się na dwóch grupach – chłopach i inteligencji.Pierwszym wniosek jaki niesie lektura „Wesela” dotyczy sojuszu mieszkańców wsi i miasta. Wyspiański twierdzi, że nie jest on możliwy. Krytykuje zarówno chłopów, jak i krakowską inteligencję. Goście z miasta nie rozumieją wsi. Jej przedstawicieli lekceważą. Boją się ich. W swej ocenie posługują się stereotypami. Są bierni, nie wykazują inicjat... więcej
Ponadczasowość „Wesela” Wyspiańskiego
W „Weselu” Wyspiański przedstawił współczesną sobie sytuację. Opisał bohaterów i panującą obyczajowość. Scharakteryzował cechy postaci oraz poszczególnych grup społecznych.W swoim opisie autor odwołał się do wielu powszechnych stereotypów. Część z nich jest aktualna do dziś. Wyobrażenia Mieszkańców miast o życiu na wsi są często wyidealizowane. Wieś kojarzy się z sielanką i życiem w zgodzie z prawami natury. Nie ma to zbyt wiele wspólnego z prawdą. Przekonanie inteligencji o wyższości także się nie straciło na czasie. Wywyższanie się poparte zdobytym wykształceniem spotykamy do dzi... więcej
Mity narodowe w „Weselu” Wyspiańskiego
Mity narodowe ukazane w „Weselu” dotyczą społeczeństwa polskiego. Charakteryzując warstwę chłopów i inteligencji Wyspiański posłużył się kilkoma stereotypami i mitami. Były one czytelne i aktualne w czasach poety. Część z nich artysta obalił.Mity w dramacie nawiązują do ważnych wydarzeń historycznych. Zapatrzeni w sławną przeszłość czują się więcej warci, niż tak naprawdę są. Wyspiański doniosłe symbole narodowe zestawił z ówczesną rzeczywistością. Z konkretnymi słowami bohaterów dramatu, ich działaniami, świadomością polityczną i pamięcią historyczną. Okazują się on... więcej
Rola zjaw w „Weselu” Wyspiańskiego
Bohaterowie dramatu spotykają ucieleśnienia swoich marzeń, rozterek i pragnień. Na weselu pojawiają się zaproszone przez Chochoła zjawy.- Chochoł jest postacią, która ma bardzo bogatą symbolikę. Można ją odczytywać na wiele sposobów. Jest symbolem wegetacji, marazmu i uśpienia narodu. Zarazem symbolizuje nadzieję na rychłe przebudzenie. Pod nim śpi przecież róża, czyli oznaka piękna życia. To zarazem symbol idei odłożonej na przyszłość.
- Widmo to postać nieżyjącego malarza - Ludwika de Laveaux. Symbolizuje romantyczną miłość, która zostaje odrzucona. Dla Mar... więcej
Symbolika przedmiotów w „Weselu”
- Chata, w której rozgrywa się akcja symbolizuje całą Polskę, osoby w niej przebywające to bardzo szeroki przekrój polskiego społeczeństwa.- Czapka z pawim piórem jest symbolem próżności, przywiązania do dóbr materialnych, przywiązywania zbyt dużej uwagi do ubioru, egoizmu, ciągoty chłopów do bogactwa. Postacią, która uosabia te cechy jest Jasiek. Schylając się po czapkę nawet nie zauważył jak zsunął mu się z szyi złoty róg.
- Złoty róg symbolizuje szansę odzyskania niepodległości, jego dźwięk miał wyzwolić ducha narodu.
- Złota podkowa zgubiona przez k... więcej
Symboliczne zakończenie „Wesela”
W zakończeniu „Wesele” pojawia się postać Chochoła. Przybywa, gdy zasłuchany tłum czeka na sygnał do rozpoczęcia powstania. Wszyscy pozostają w stanie uśpienia. Jasiek zgubił złoty róg. Jego dźwięk miał rozpocząć narodowy zryw.Chochoł nakazuje Jaśkowi odebrać broń zebranym powstańcom i schować ją. Zaczyna grać na skrzypcach powolne dźwięki. Objęte postaci zaczynają tańczyć w kręgu. Błędne koło taneczne oznacza brak aktywności obywatelskiej i bezczynność. Oznacza zanik ducha narodowego.
Tańczący są nieprzytomni. Nie reagują na wołania Jaśka. Nie chwytają za bro... więcej
„Wesele” jako dramat realistyczny
Pomysł umieszczenia scen dramatu w podkrakowskiej chacie podczas wesela Wyspiański wziął z własnych przeżyć. Był przyjacielem Lucjana Rydla. Został zaproszony jako świadek na jego ślub. Osobiście przyglądał się w Bronowicach przebiegowi święta. Dramat oparty jest na konkretnych realiach. Tworzy obraz współczesności doskonale znany autorowi.„Wesele” to dramat realistyczny, ponieważ występują w nim postaci, które autor osobiście znał. Poszczególni bohaterowie mają swoje odpowiedniki w rzeczywistości. Sceneria „Wesela” odpowiada autentycznemu miejscu. Bronowicka chata przypomina wiele p... więcej
„Wesele” jako dramat fantastyczny
Obok realistycznego przedstawienia scenerii i bohaterów w „Weselu” pojawia się fantastyka. Rozpoczyna się to w akcie drugim. Pretekstem do ponadnaturalnych wydarzeń jest zaproszenie na uroczystość Chochoła. Chochoł to konstrukcja ze słomy zakładana zimą na rośliny, by uchronić je przed zimnem. Postać zaprasza na wesele kolejnych gości nie z tego świata.Utwór możemy nazwać fantastycznym ponieważ pojawiają się zjawy. Są wśród nich ludzie zmarli niedawno, jak Widmo. To duch młodzieńca, w którym kochała się Maryna. Pojawiają się postaci historyczne, jak Rycerz – Zawisza Czarny, Hetman ... więcej
„Wesele” jako dramat symboliczny
„Wesele” łączy w sobie realizm i fantastykę. Dzięki temu staje się utworem symbolicznym. Wyspiański charakteryzuje polskie społeczeństwo. Pokazuje, czym kierowali się ówcześni przedstawiciele inteligencji i wsi. Symbolicznie przedstawia całe polskie społeczeństwo.W bronowicka chata, jak w soczewce, pokazuje cechy polskiego społeczeństwa. Autor ocenia poszczególne grupy pod kontem gotowości do narodowego zrywu. Cechy i sposób myślenia bohaterów pokazany zostaje w ich rozmowach ze zjawami. Każda z nich coś symbolizuje.
Postaci to głównie bohaterowie z polskiej historii. Stańczyk to symb... więcej
„Wesele” jako dramat neoromantyczny
Wyspiański tworząc współczesny dramat, posłużył się wzorami romantycznymi. Odwołał się do romantycznej ideologii i poetyki. Nadał jej jednak nowy charakter. Wykorzystał nowe nurty w literaturze Młodej Polski. Przede wszystkim symbolizm i ekspresjonizm.Do romantyzmu nawiązuje tematyka narodowowyzwoleńcza. Wyspiański zastanawia się nad szansą wzniecenia powstania. W jego ocenie polskie społeczeństwo nie jest na to gotowe. Na przeszkodzie stoi bierność inteligencji i brak doświadczenia chłopów. Do walki wzywa Wernyhora – legendarny lirnik ukraiński. Gospodarz przesypia jednak ... więcej
„Wesele” jako dramat narodowy
Wyspiański w „Weselu” charakteryzuje polskie społeczeństwo. Wykorzystuje do tego autentyczne zdarzenie. Opisuje wesele swego przyjaciela - Lucjana Rydla. Utwór powstał na przełomie wieków. Polska znajdowała się wówczas pod zaborami. Istotny był problem odzyskania niepodległości.Ukazane w dramacie wesele pod wpływem rozkazów Wernyhory ma stać się miejscem rozpoczęcia powstańczych walk. Bohaterowie przerywają zabawę i zajmują się organizacją powstania. Wernyhora każe Gospodarzowi rozesłać wici. Zadanie to powierzone zostaje Jaśkowi. Chłopi zbierają się pod kościołem. Ich bronią są kos... więcej
kontakt | polityka cookies