Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Krzyżacy

Motywy literackie w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza

Autor: Dorota Blednicka

Motyw bohaterów moralnych i niemoralnych – Henryk Sienkiewicz w powieści Krzyżacy ukazał szlachetnych rycerzy polskich, którzy postępują według zasad kodeksu rycerskiego, są honorowi, zawsze dotrzymują danego słowa, są mężni i prawi. Ich przeciwieństwem są rycerze Zakonu – pełni pychy, dumy, podstępni i fałszywi. Mając przed sobą słabszego przeciwnika, stają się dla niego okrutni, natomiast wobec silniejszych od siebie są pokorni. Czterej bracia zakonni uciekają się do podstępu i porywają Danusię Jurandównę, by zmusić jej ojca do upokorzenia. Łamią obietnicę daną rycerzowi i nie oddają mu dziecka.

Motyw śmierci – śmiercią kończą się tragiczne losy rodziny Juranda ze Spychowa. Żona rycerza ginie podczas ataku Krzyżaków na bezbronny dwór. Jurand przez wiele lat mści się na braciach zakonnych za wyrządzoną mu krzywdę, lecz po porwaniu jedynej córki pada ofiarą spisku Niemców. Okaleczony i poniżony, zmienia się i zemstę pozostawia Bogu. Załamuje się ostatecznie po śmierci ukochanego dziecka, przez ostatnie tygodnie życia, trwając w odrętwieniu i religijnym uniesieniu. Jego śmierć poetycko opisała Maria Konopnicka: „A wtedy rozwinęła dusza Juranda dwoje jasnych skrzydeł i poczęła wstępować z Golgoty swojej w niebo, coraz cichsza, coraz bielsza, coraz bardziej Chrystusowa, tak Chrystusowa, że aż do przebaczenia swym katom”. Krótkie i niezwykle smutne jest życie dwunastoletniej Danusi, która po ślubie z ukochanym, porwana przez Krzyżaków i przetrzymywana przez Zygfryda de Lve, popada w obłęd. Umiera w pobliżu rodzinnego dworu, a jej twarz „cicha, ukojona snem nieprzespanym, pogodna i anielska” bieleje wśród kwiatów złożonych na noszach.

Motyw ofiary – Jurand ze Spychowa po porwaniu córki przez Krzyżaków staje się ofiarą tych, z którymi przez wiele lat toczył zwycięską prywatną wojnę. Zjawia się w Szczytnie, mając nadzieję, że upokorzywszy się przed braćmi zakonnymi, ocali jedyne dziecko. Wyrzekając się dumy, honoru rycerskiego, błagając o uwolnienie Danusi, składa w ofierze siebie. Niewinną ofiarą podstępu Krzyżaków staje się dwunastoletnia Jurandówna. Porwana przez Danvelda i Zygfryda, krucha i delikatna, załamuje się psychicznie pod wpływem okrutnego traktowania przez de Lve. Życie ofiar spisku braci zakonnych kończy się tragicznie – Danusia traci zmysły i umiera w pobliżu Spychowa, na chwilę odzyskując świadomość. Jurand, okaleczony, przez ostatnie tygodnie wiedzie żywot pokutnika, a po śmierci córki popada w stan letargu, traci kontakt z rzeczywistością i wkrótce umiera.
Motyw wojny – wojną kończy się wieloletni konflikt między Zakonem a Królestwem Polskim. Decydująca bitwa pod Grunwaldem przeważa szalę zwycięstwa na stronę Polaków i Litwinów pod dowództwem Władysława Jagiełły. Potęga Krzyżaków, którzy przez pychę i wiarę w swoją siłę zlekceważyli przeciwnika, zostaje zmiażdżona.

Motyw samobójstwa – samobójczą śmiercią kończy żywot Zygfryd de Lve. Okrutny Krzyżak, oszalały po śmierci syna Rotgiera, staje się oprawcą Juranda ze Spychowa i jego córki. Uwolniony przez człowieka, któremu wyrządził nieludzką wręcz krzywdę (okaleczył go i uwięził jego jedyne dziecko) załamuje się psychicznie i dręczony przywidzeniami, decyduje się na ostateczny krok. W jego duszy odżywają pełne zgryzot wspomnienia związane ze zbrodniami popełnionymi przez zemstę i ze śmiercią Rotgiera. Przerażenie wzbudza w nim również akt miłosierdzia okazany przez Juranda. Poddaje się obłędowi, widzi śmierć pod postacią kościotrupa i czarnego stwora z nieludzką twarzą, który namawia go, by targnął się na swoje życie. Jego samobójstwo jest swoistą pokutą za wyrządzone krzywdy – umiera ostatni ze spiskowców podstępnie i obłudnie rozprawiających się z polskim rycerzem, którego imię ze strachem było powtarzane przez braci zakonnych.

Motyw wyboru – Jurand dokonuje wyboru między rycerskim honorem a ocaleniem córki. Niezłomny rycerz poświęca siebie i staje przed Krzyżakami, by w ten sposób uzyskać uwolnienie Danusi. Decyzja kończy się tragicznie zarówno dla niego, jak i dla córki. Zbyszko z Bogdańca w pewnym momencie musi dokonać wyboru między dwiema dziewczynami: Danusią, z którą jest zaręczony i Jagienką, która ujmuje go radością, energią i urodą.

strona:    1    2    3    4    5  

Zobacz inne artykuły:

Inne
Geneza „Krzyżaków”
„Krzyżacy” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Krzyżaków”
Zbyszko z Bogdańca – szczegółowa charakterystyka postaci
Kompozycja i artyzm powieści Henryka Sienkiewicza „Krzyżacy”
Główne wątki „Krzyżaków”
Jurand ze Spychowa – szczegółowa charakterystyka postaci
Maćko z Bogdańca – szczegółowa charakterystyka postaci
Streszczenie „Krzyżaków” w pigułce
Życiorys Henryka Sienkiewicza
Realia i obyczaje średniowiecza w „Krzyżakach”
Obraz Zakonu Krzyżackiego w „Krzyżakach” Sienkiewicza
Obraz rycerstwa w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza
„Krzyżacy” jako powieść historyczna
Danusia Jurandówna – szczegółowa charakterystyka postaci
Jagienka ze Zgorzelic – szczegółowa charakterystyka postaci
Motywy literackie w „Krzyżakach” Henryka Sienkiewicza
Charakterystyka postaci epizodycznych w „Krzyżakach”
Charakterystyka postaci drugoplanowych w „Krzyżakach”
Plan wydarzeń „Krzyżaków”
Charakterystyka postaci historycznych w „Krzyżakach”
Ekranizacja „Krzyżaków”
Henryk Sienkiewicz - kalendarium twórczości
Henryk Sienkiewicz - kalendarium życia
O „Krzyżakach” powiedzieli…
Henryk Sienkiewicz - ciekawostki
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies