Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Proces

Motywy literackie w „Procesie”

Autor: Dorota Blednicka

Motyw samotności –

Bohater powieści Franza Kafki jest człowiekiem samotnym i wyalienowanym ze środowiska. Jest to samotność na własne życzenie. Bankier, skupiony wyłącznie na karierze i dobrobycie materialnym, traci poczucie, że istnieją wartości wyższe – przyjaźń, miłość. Wiedzie monotonny tryb życia, ludzi traktuje zależnie od ich pozycji w społeczeństwie, kobiety – instrumentalnie. Nie ma przyjaciół, nie ma ukochanej kobiety. Nie utrzymuje nawet kontaktów z krewnymi.

Motyw buntu

Józef K. buntuje się przeciwko władzy sądowej, która bez udowodnienia mu winy, wszczęła proces. Początkowo sądzi, że jeśli nie będzie myślał o dochodzeniu, sprawa zakończy się szybko. Później podejmuje walkę z aparatem władzy – stara się dotrzeć do urzędników, aby udowodnić swoją niewinność. Bunt mężczyzny kończy się kapitulacją – bohater poddaje się, zaczyna myśleć o procesie, oddając w ten sposób zwycięstwo sądowi. Biernie czeka na wyrok i równie biernie oddaje się w ręce urzędników, którzy zjawili się w jego mieszkaniu, by wykonać wyrok śmierci.

Motyw Everymana

Józef K. jest Everymenem – typem bohatera wykreowanego przez współczesną literaturę. Jest to człowiek przeciętny, pozbawiony indywidualnych cech, z którym może utożsamiać się każdy. Stanowi rodzaj uogólnienia człowieczeństwa, a jego losy są odbiciem losów ludzkości. K. w obliczu toczącego się przeciwko niemu procesu, zaczyna analizować swoje życie, staje w obliczu śmierci, wobec której wszystko doczesne traci sens. Uosabia egzystencjalne lęki każdego człowieka.

Motyw kariery

Kariera jest dla Józefa K. rzeczą nadrzędna Skupia się wyłącznie na kolejnych awansach i zaspokajaniu potrzeb materialnych. W pogoni za sukcesem traci poczucie wyższych wartości – izoluje się od ludzi, docenia tylko tych, którzy zajmują wyższe stanowiska, a innych traktuje lekceważąco. Nie ma przyjaciół ani ukochanej kobiety, jest człowiekiem samotnym i wyalienowanym ze społeczeństwa.

Motyw snu

Życie bohatera powieści Franza Kafki przypomina senny koszmar. Wszystko zmienia się w chwili, kiedy Józef K. zostaje aresztowany. Otaczający świat staje się dla niego wrogi, przybiera odrealnione kształty, staje się groteskowy i zdominowany przez aparat władzy. Okazuje się, że sąd jest wszędzie, nawet na strychach starych domów, a wielu ludzi ma osobiste kontakty z urzędnikami sądowymi. Świat K. przybiera kształt labiryntu, po którym w poszukiwaniu prawa krąży bohater.

Motyw winy

Wina Józefa K. jest pojęciem względnym. Bohater jest przekonany o swojej niewinności i nie zna powodów, dla których został aresztowany. Wina kojarzy mu się ze zrobieniem czegoś złego, popełnieniem przestępstwa, a jest przecież pewien, że nic złego nie zrobił. Zaczyna analizować swoje życie, doszukując się winy, z czasem wierzy w jej istnienie. W rzeczywistości winą bohatera był sposób życia, jaki wiódł. Skupiony na karierze zatracił sens swego istnienia, zapomniał o wyższych wartościach, traktował ludzi instrumentalnie, był samotny.

Motyw wolności

Poczucie wolności jest dla głównego bohatera bardzo ważne. Dopóki jest wolny, ma świadomość swojej niewinności i wyższości nad urzędnikami sądowymi. Jest to jednak pozorna wolność – K. jest przecież aresztowany i prowadzone jest przeciwko niemu dochodzenie. Narzucenie mu przez aparat władzy myślenia o procesie niszczy wolność bohatera. Staje się uzależniony od sądów, choć uważa, że szuka ich tylko po to, aby udowodnić swoją niewinność.

Motyw totalitaryzmu

Proces Franza Kafki można interpretować jako powieść o totalitaryzmie. Schemat władzy w utworze odpowiada założeniom systemu totalitarnego. Władza sądowa jest wszechobecna, wszechpotężna i absolutna. Dla zwykłego człowieka jest czymś niedostępnym, choć w decydujący sposób wpływa na jego życie. Przekonał się o tym bohater dzieła, Józef K., który został wciągnięty w potężne tryby machiny sądowniczej, pozbawiającej go wolności i prawa decydowania o własnym życiu. Powieść Kafki można uznać za wizjonerską – w czasie, kiedy pisarz pracował nad utworem systemy totalitarne jeszcze nie istniały.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Streszczenia	Opracowanie
„Proces” - streszczenie szczegółowe Streszczenie „Procesu” w pigułce	Franz Kafka – biografia Geneza „Procesu” Kafki Czas i miejsce akcji „Procesu” Problematyka „Procesu” Kafki Główny wątek „Procesu” Kafki Uniwersalizm powieści Franza Kafki Józef K. – tragizm postaci Interpretacje „Procesu” „Proces” jako powieść o idealnym aparacie władzy Labirynt Kafki - kreacja przestrzeni w „Procesie” Wyjaśnienie tytułu utworu Motywy literackie w „Procesie” Artyzm „Procesu” Franza Kafki Józef K. - everyman „Proces” – kompozycja, narracja i styl powieści „Proces” jako powieść absurdu W poszukiwaniu winy Józefa K. – problem winy niezawinionej Plan wydarzeń „Procesu” „Proces” – ekranizacje, sztuki teatralne, nawiązania w literaturze i sztuce Franz Kafka – kalendarium życia i twórczości Bibliografia
Bohaterowie
Charakterystyka Józefa K. Pozostali bohaterowie „Procesu”

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies