Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Proces

Artyzm „Procesu” Franza Kafki

Autor: Dorota Blednicka

Proces Franza Kafki łączy w sobie elementy powieści psychologicznej, powieści absurdu i paraboli. Pisarz wykazał się ogromnym nowatorstwem w kreacji świata przedstawionego oraz postaci bohaterów. Stworzył świat odrealniony, który jednocześnie posiada cechy rzeczywistości subiektywnej, powstającej w świadomości głównego bohatera.

Kompozycja powieści opiera się na strukturze parabolicznej. Całość dzieła spina swoista klamra – jest nią niespodziewane przybycie do pokoju Józefa K. dwóch tajemniczych mężczyzn w pierwszym i ostatnim rozdziale utworu. Poszczególne rozdziały Procesu nie są ze sobą powiązane ciągiem przyczynowo-skutkowym, choć zachowana została chronologia wydarzeń. Każdy rozdział może stanowić odrębną całość – jasną i zrozumiałą dla odbiorcy.

W różnych fragmentach dzieła powtarzają się te same motywy i obrazy, przypominające obsesyjny, senny koszmar: strychu, na którym mieszczą się kancelarie sądowe, obcych ludzi w oknach, ponurych domów na przedmieściu, kobiet o wątpliwej reputacji czy też innych groteskowych postaci.

Proces nie posiada tradycyjnej fabuły. Opiera się przede wszystkim na analizie, rozważaniach egzystencjalnych i moralnych. Czytelnik odnosi wrażenie, że akcja, złożona z uporządkowanych chronologicznie, przejrzystych epizodów, nie przybliża go do poznania istoty prawa i sądu, a wręcz przeciwnie – pogłębia przeświadczenie o jego niepoznawalności. Jest to utwór oparty na jednym wątku i poruszający jednorodną problematykę, wpisaną w dzieje głównego bohatera.

Na szczególną uwagę zasługuje kreacja świata przedstawionego. Czas i miejsce akcji nie są ściśle skonkretyzowane, co podkreśla uniwersalną wymowę powieści. Czytelnik wie jedynie, że jest to współczesność (sugerują to rekwizyty, takie jak samochody, telefon) i że akcja rozgrywa się w zurbanizowanym mieście.

Proces to opowieść o człowieku XX wieku, który wśród zdobyczy cywilizacji i starań o awans zatracił poczucie sensu życia. Przestrzeń świata powieści jest symboliczna, zbudowana na zasadzie opozycji. Jest to rzeczywistość ponura, z przewagą odcieni szarości, czerni, półmroku lub ciemności. Przestrzeń ulega groteskowej deformacji, zyskuje cechy charakterystyczne dla snu a nie rzeczywistości materialnej.
Przewodnikiem po tym odrealnionym świecie jest narrator – wszechobecny, wszechwiedzący i wyraźne zdystansowany wobec postaci głównego bohatera. Język narracji jest mało plastyczny, przypomina raczej język dokumentów, brak tu obrazowych epitetów, porównań czy też przenośni. Wypowiedzi narratora i postaci cechuje jednolitość stylistyczna – autor zrezygnował z indywidualizacji językowej. Kreacja postaci polega na pewnej nieokreśloności i niekonkretności charakterystyki. Bohaterowie nie są przedstawieni całościowo, wyraźny jest brak ich tożsamości. Postacie są groteskowe i anonimowe. Równie anonimowy jest główny bohater powieści, Józef K. Czytelnik nie ma zbyt wielu informacji na jego temat. Taka kreacja głównego bohatera podkreśla jego uniwersalność – jest człowiekiem przeciętnym, pozbawionym indywidualnych cech, stanowi uogólnienie człowieczeństwa.

Powieść Franza Kafki wywarła ogromny wpływ na literaturę światową. Nieukończone dzieło wyznaczyło nowe kierunki poszukiwań wielu nurtów powieści psychologicznej XX wieku, zaskakując oryginalną kompozycją, techniką budowania nastroju i kreacją świata przedstawionego.

Szybki test:

„Proces” Franza Kafki łączy w sobie elementy powieści:
a) psychologicznej
b) wszystkie odpowiedzi są poprawne
c) absurdu
d) paraboli
Rozwiązanie

Narrator w „Procesie” nie jest:
a) zdystansowany wobec postaci głównego bohatera
b) wszechobecny
c) pierwszoosobowy
d) wszechwiedzący
Rozwiązanie

W „Procesie” autor zachował:
a) ciąg przyczynowo-skutkowy
b) jedność akcji
c) tradycyjna fabułę
d) chronologię wydarzeń
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Proces” - streszczenie szczegółowe
Streszczenie „Procesu” w pigułce
Franz Kafka – biografia
Geneza „Procesu” Kafki
Czas i miejsce akcji „Procesu”
Problematyka „Procesu” Kafki
Główny wątek „Procesu” Kafki
Uniwersalizm powieści Franza Kafki
Józef K. – tragizm postaci
Interpretacje „Procesu”
„Proces” jako powieść o idealnym aparacie władzy
Labirynt Kafki - kreacja przestrzeni w „Procesie”
Wyjaśnienie tytułu utworu
Motywy literackie w „Procesie”
Artyzm „Procesu” Franza Kafki
Józef K. - everyman
„Proces” – kompozycja, narracja i styl powieści
„Proces” jako powieść absurdu
W poszukiwaniu winy Józefa K. – problem winy niezawinionej
Plan wydarzeń „Procesu”
„Proces” – ekranizacje, sztuki teatralne, nawiązania w literaturze i sztuce
Franz Kafka – kalendarium życia i twórczości
Bibliografia




Bohaterowie
Charakterystyka Józefa K.
Pozostali bohaterowie „Procesu”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies